Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor juli 2020 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) woensdag 1 juli De juli/augustus-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: voor slechts €49,95 heb je een jaarabonnement op ZENIT en gratis het sterrenkundig jaarboek Sterren & Planeten. Klik voor meer informatie. 02:54:  Tot de ochtendschemering zijn van de grote Jupitermanen alleen Europa en Ganymedes zichtbaar. 04:53:  Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. De planeet beweegt 4,5° ten zuiden langs de Zon, en er vindt hierdoor geen overgang plaats. In deze positie staan de Zon, Mercurius en de Aarde op één lijn; voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius staat de Aarde in oppositie. Dit is een moment waarop een binnenplaneet zeer dicht (0,563 AE, ofwel 84,2 miljoen km) bij de Aarde staat en een grote (12,0”) schijnbare diameter heeft. Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel. 23:09:  Van 23:09 tot 0:29 uur (02/07) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Callisto, Europa en Ganymedes. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 7° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 11° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. donderdag 2 juli 00:10:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 0:10 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 2:46 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 00:29 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 02:27 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 16:03:  De planetoïde 532 Herculina is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Boogschutter staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,4m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Herculina rond 01:46 uur in het zuiden, op circa 18° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,3m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Herculina. Zie de pagina Planetoïden in 2020 voor meer gegevens van planetoïden. 23:35:  In de nacht van 2 op 3 juli is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 23:35 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 2:55 uur, wanneer Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (00:08 uur) en Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 02:22 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. vrijdag 3 juli Juli is een goede maand om de open cluster M11, ook bekend als de Wild Duck cluster, waar te nemen. M11 staat in het sterrenbeeld Schild, heeft een magnitude van 5,8m en een schijnbare afmeting van 14,0’. De opkomst van dit object is om 20:18 uur, de ondergang om 07:15 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 32° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 20 juli. Om een relatief helder en scherp object als deze open cluster waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS. 00:01:  Jupiters satelliet Io staat 8,2” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 9°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 12° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 02:09:  De Galileïsche maan Io staat 11,1” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 16°. De Zon staat 15° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 18:28:  De komeet C/2020 F3 (NEOWISE) staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 3 juli en 14 augustus 2020, en aan de avondhemel tussen 11 juli en 20 augustus 2020. Tot 2 juli is het object in Nederland en België vrijwel onzichtbaar. Wij zien de grootste helderheid rond 3 juli: magnitude -4,2. Dit maakt het lastig om het object op dat moment met het blote oog waar te nemen, maar een simpele verrekijker (in de hand of op statief) kan hierbij uitkomst bieden. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 16 juli. Het object heeft dan een helderheid van -0,7m en een magnitudecontrast van -4,0m, in principe genoeg om de komeet met het blote oog waar te kunnen nemen.Een verrekijker (in de hand of op statief) kan echter helpen om meer detail te zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. Na het perihelium vinden we het object onder meer in de sterrenbeelden Lynx, Grote Beer, Haar van Berenice, Maagd en Ossenhoeder. Zie de pagina Komeet C/2020 F3 (NEOWISE) in 2020 voor meer details en zoekkaartjes. zaterdag 4 juli Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel M57, genaamd de Ringnevel in Lyra, waar te nemen. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Lier, heeft een helderheid van 9,0m en een schijnbare afmeting van 2,5’. De opkomst van dit object is om 15:58 uur, de ondergang om 11:32 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:47 uur, op 71° boven de horizon. Foto: DSS. 01:27:  De Galileïsche maan Europa staat 9,6” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 15° onder de horizon. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 13:43:  De Aarde is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 1,017AE, of zo'n 152,095 miljoen km. Vanaf de Aarde gezien is de Zon nu kleiner dan gemiddeld, en daarnaast ontvangt de Aarde door de grotere afstand bijna 3,5% minder zonlicht en zonnewarmte. De zomers op het noordelijk halfrond zijn dan ook meetbaar koeler dan die op het zuidelijk halfrond, maar ook langer! Op dit moment staat de Aarde ongeveer 5 miljoen km verder van de Zon dan in het perihelium, in januari. zondag 5 juli 00:28:  De ster SAO 187216, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. Om 00:28 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 01:45 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 12° boven de horizon, bij de uittrede is dat 13°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 100% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 06:32:  Maansverduistering in de bijschaduw. Het maximum van de eclips vindt plaats om 06:32 op 9° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De details van de verduistering zijn te vinden op deze pagina. Zie ook Hoe ontstaat een maansverduistering? in de veelgestelde vragen. Voor de gegevens van andere eclipsen, zie de lijst met maansverduisteringen. 06:44:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 23:30:  De Maan staat 2,7° ten zuiden van Jupiter (-2,3m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 22:47 plaats, bij ons op 1° hoogte boven de zuidoostelijke horizon en in de schemering. De samenstand is te zien rond 23:30 uur. De twee objecten staan dan zo'n 6° boven de zuidoostelijke horizon, 2,7° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 99% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. maandag 6 juli 04:45:  De Maan staat 2,9° ten zuiden van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 12:12, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 11°, op een onderlinge afstand van 5,2°. De Maan is voor 99% verlicht. dinsdag 7 juli 04:06:  Jupiters satelliet Io staat 10,8” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de horizon, in het zuidzuidwesten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 9° onder de horizon. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. woensdag 8 juli 01:28:  De Maan bedekt ε Capricorni, een ster van magnitude +4,5 in het sterrenbeeld Steenbok. Om 01:28 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 02:43 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. De Maan staat bij de intrede 10° boven de horizon, bij de uittrede is dat 16°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 91% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 02:29:  Jupiters satelliet Ganymedes staat op 13,2” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de horizon, in het zuiden. De Zon staat 15° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 22:46:  Tussen 22:46 en 2:13 uur (9 juli) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Callisto, Europa en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de horizon, in het zuidzuidoosten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 14° onder de horizon. donderdag 9 juli 02:05:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 2:05 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 4:30 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (02:13 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (04:22 uur). 23:17:  In de nacht van 9 op 10 juli zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. Om 23:17 uur zien het begin van de verduistering, wanneer Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 1:39 uur, op het moment dat Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. vrijdag 10 juli 01:58:  De Galileïsche maan Io staat 8,3” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 16°. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:31:  De Galileïsche maan Io staat op 11,0” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 10°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 7° onder de horizon, in de schemering. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 16:48:  Venus is in het aphelium van haar baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 0,728AE, ofwel 108,942 miljoen km. Een waarnemer op Venus ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 1,4 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 1,9 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde. 22:56:  Tussen 22:56 en 4:45 uur (11 juli) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat in het zuiden op een hoogte van 16° boven de horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. zaterdag 11 juli 04:28:  Jupiters satelliet Europa staat 10,0” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de zuidwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:45:  Venus staat 57' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 02:48, bij ons 5° onder de horizon. Bekijk de samenstand op 11 juli rond 4:45 uur, of op 12 juli rond 4:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, circa 11° boven de horizon, op een afstand van 1,1° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 7°, 57' van elkaar verwijderd. De helderheid van Venus is nu -4,2m. zondag 12 juli 02:00:  De Maan staat 2,6° ten zuiden van Mars (-0,5m), in het sterrenbeeld Walvis. De dichtste nadering gebeurt om 22:40, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en in de schemering. Bekijk de samenstand op 12 juli rond 2 uur. De twee objecten staan dan in het oostzuidoosten, circa 9° boven de horizon, 3,0° van elkaar vandaan. De Maan is voor 59% verlicht. 10:26:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. 21:27:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404199 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’33,8”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 55% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 04:47 uur in het sterrenbeeld Walvis, op een hoogte van 29° boven de zuidoostelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. maandag 13 juli 01:29:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. 04:10:  De planetoïde 2 Pallas is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Vosje staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van slechts +9,6m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Pallas rond 01:20 uur in het zuiden, op circa 59° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Pallas. Zie de pagina Planetoïden in 2020 voor meer gegevens van planetoïden. dinsdag 14 juli 09:59:  Jupiter is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Jupiter op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Jupiter waar te nemen. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. Jupiter staat in het sterrenbeeld Boogschutter. De planeet heeft een helderheid van -2,3m en zijn schijnbare diameter meet 47,6”. De planeet staat rond 01:47 uur in het zuiden, op een hoogte van slechts 16° boven de horizon, voor een waarnemer in Utrecht, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Details voor alle opposities van Jupiter, inclusief oppositiekaarten, zijn te vinden op de pagina opposities van Jupiter. vrijdag 17 juli 01:07:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel te zien. Om 1:07 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:27 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 03:45:  De Maan staat 2,9° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 01:41, bij ons 9° onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 3:45 uur. De twee objecten staan dan boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 3,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 14% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 03:54:  Jupiters satelliet Io staat 8,4” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 10° boven de horizon, in het zuidzuidwesten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 12° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:00:  De Maan staat 2,4° ten noordwesten van Venus (-4,2m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 06:45 plaats, bij ons op 33° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5 uur. De twee objecten staan dan in het oosten, op een hoogte van ongeveer 17°, op een afstand van 2,6° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 14% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. zaterdag 18 juli 23:24:  In de nacht van 18 op 19 juli is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Europa in zijn geheel te zien. Om 23:24 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 2:28 uur, wanneer Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. zondag 19 juli 04:45:  De Maan staat 3,1° ten noorden van Mercurius (+0,9m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering vindt om 04:20 plaats, bij ons op 0° hoogte boven de noordoostelijke horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 4:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 3° boven de oostnoordoostelijke horizon, 3,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 3% verlicht. 06:20:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is 1,6 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 2,9% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,9’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 04:58 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op slechts 6,2° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 14,3° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,7 uur voor de Zon op, om 04:00. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 19,4°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan. maandag 20 juli Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel M27, ook bekend als de Halternevel, te zien. De planetaire nevel is te vinden in het sterrenbeeld Vosje, heeft een magnitude van 8,1m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 15,2’. Het object komt om 17:37 uur op, gaat om 09:59 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 61° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 20 juli. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Bij het waarnemen van een zwakker en nevelig object als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig om detail te kunnen zien. Zie deze detailpagina voor M27 voor meer gegevens. Foto: DSS. 05:30:  De Maan staat 5,0° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt om 11:15 plaats, in de Lage Landen op 53° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 4° boven de noordoostelijke horizon, op een afstand van 6,0° van elkaar. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 0% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. 19:33:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 1,8° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. 22:50:  De Galileïsche maan Europa staat 13,1” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de horizon, in het zuidoosten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 21 juli 00:28:  Saturnus is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Saturnus op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Saturnus waar te nemen. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. Saturnus staat in het sterrenbeeld Boogschutter. De planeet heeft een helderheid van +0,3m en zijn schijnbare diameter meet 18,5”. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de planeet rond 01:50 uur zijn maximale hoogte van slechts 17°, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Details voor alle opposities van Saturnus, inclusief oppositiekaarten, zijn te vinden op de pagina opposities van Saturnus. woensdag 22 juli 17:12:  Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 20°08’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,5, is voor 36% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,8”. Mercurius komt 01:27 uur voor de Zon op (om 04:20 uur). Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 05:03 uur, staat Mercurius 5° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Deze ochtendverschijning is dus matig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. 22:16:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,1 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 5,8% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,9’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:28 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 5,1° boven de horizon, in het westnoordwesten. De Zon staat nu 12,5° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 23:11 onder, 1,4 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 27,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. 22:28:  Van 22:28 tot 4:34 uur (23/07) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de horizon, in het zuiden. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. 22:30:  De Maan staat 3,1° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 01:29 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien op 22 juli rond 22:30 uur. Het tweetal staat dan boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, 3,8° van elkaar vandaan. De Maan is voor 6% verlicht. 22:34:  De Galileïsche maan Io staat 4,4” ten noorden van Europa. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 9° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 7° onder de horizon, in de schemering. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 25 juli 00:07:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 0:07 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:40 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (00:23 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 02:24 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. 07:02:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 368361 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’26,4”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 32% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:23 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van 16° boven de horizon, in het westzuidwesten. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. 23:54:  In de nacht van 25 op 26 juli zijn overgangen van Callisto en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. Om 23:54 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Callisto de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 3:58 uur, wanneer Callisto de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Callisto's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (02:39 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. maandag 27 juli 14:33:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. dinsdag 28 juli 01:33:  Jupiters satelliet Europa staat 13,0” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 14:00:  De meteorenzwerm δ-Aquariden bereikt zijn maximum. De meteoren van de δ-Aquariden hebben lange sporen, zijn traag en helder. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 18 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 4:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 21° boven de horizon. Het beste moment om δ-Aquariden waar te nemen is op 29 juli rond 3:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 20° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 14–22 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 65% verlicht, maar gaat om 1:16 uur onder. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:57 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 14 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de detailpagina δ-Aquariden 2020 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 23:13:  De Maan bedekt 32 Librae, een ster met een helderheid van +5,6m in het sterrenbeeld Weegschaal. Om 23:13 uur verdwijnt de ster achter de onverlichte rand van de Maan en om 00:15 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 14° boven de horizon, bij de uittrede is dat 7°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 66% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. woensdag 29 juli 16:00:  Het maximum van de meteorenzwerm δ-Cassiopeiïden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 10 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 79° boven de horizon. Het beste moment om δ-Cassiopeiïden waar te nemen is op 30 juli rond 3:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 64° boven de horizon, in het noordoosten. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 4–9 meteoren van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 14–23 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 75% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 1:46 uur onder, waarna deze minder zal storen. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:58 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 5,2 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina δ-Cassiopeiïden 2020 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. donderdag 30 juli 00:39:  Jupiters satelliet Io staat op 4,6” ten noorden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor augustus 2020 De astrokalender voor het jaar 2020 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden