Begin van de winter
–
SterHemel
app
MijnHemel
–
Hemel vannacht
–
Weer
–
Vragen over de Maan
–
FAQ
–
Zon en Maan
–
Maanfasekalender
–
Verschijnselen
–
Op/onder
–
Astrokalender
–
Hemelkaart
Hoe komt het dat het soms Volle Maan is, soms Halve Maan en soms Nieuwe Maan? Ik weet dat het komt doordat de Maan om de Aarde draait, maar hoe zit het precies? De Zon is het enige object in ons zonnestelsel dat in grote mate licht produceert. De Maan is, net als de Aarde, een rotsblok, dat zelf geen licht geeft. We zien immers ook geen licht uit de Aarde ontsnappen. De enige reden dat we de Maan kunnen zien, is dat deze wordt beschenen door de Zon. De Maan reflecteert dus gewoon zonlicht. Doordat de Zon ver van de Aarde en de Maan staat, beschijnt de Zon deze twee bollen slechts van een kant. Dit betekent dat op ieder moment slechts de helft van de Aarde en de helft van de Maan zonlicht ontvangt. De andere helft is donker. Afhankelijk van hoe de Maan ten opzichte van de Aarde en de Zon aan de hemel staat zien we een groter of kleiner deel van de verlichte kant van de Maan. Dit noemen we de maanfasen of de schijngestalten van de Maan. Voor de Maan geldt dat we er vanaf de Aarde van buitenaf naar kijken. We zien natuurlijk slechts één helft van de maanbol, namelijk de helft die naar de Aarde is toegekeerd (dit is altijd dezelfde helft, zie Waarom is de omlooptijd van de Maan gelijk aan de duur van een aswenteling?). Als we bovendien naar de Maan kijken, vanuit dezelfde richting als waar het zonlicht komt, dan kijken we dus tegen de geheel verlichte zijde van de Maan aan en zien we een Volle Maan. Als echter de Maan, vanaf de Aarde gezien, in dezelfde richting staat als de Zon, dan is de verlichte kant van de Maan van de Aarde afgekeerd en zien we dus alleen de donkere kant van de Maan. Dit noemen we Nieuwe Maan. Volle Maan (VM) en Nieuwe Maan (NM) staan uitgebeeld als het meest linker en het meest rechter plaatje van de Maan in Figuur 1.
Volle en Nieuwe Maan zijn dus de twee extreme gevallen. De figuur laat zien dat, wanneer de Maan om de Aarde beweegt, we steeds anders tegen de Maan aankijken. Zo'n omloop van de Maan, dus de tijd van Nieuwe Maan tot Nieuwe Maan, noemen we een synodische maand en deze duurt circa 29,53 dagen. Tussen twee Volle Manen Nieuwe Manen zien we tweemaal een Halve Maan. Dit gebeurt op het moment dat er een hoek van 90° is tussen de Zon, de Aarde en de Maan. We kijken vanaf de 'zijkant' tegen de verlichte Maan aan en zien dus de ene helft verlicht en de andere helft donker. We beginnen (en eindigen) de maancyclus meestal bij Nieuwe Maan, het moment waarop de Maan onzichtbaar is en binnenkort 'als nieuw' zichtbaar zal worden, vandaar de naam. Om die reden noemen we de eerste keer dat Halve Maan voorkomt Eerste Kwartier (het bovenste plaatje van de Maan, EK) en de tweede keer noemen we Laatste Kwartier (het onderste plaatje, LK). Merk op dat bij Eerste Kwartier de rechter helft van de Maan verlicht is en bij Laatste Kwartier de linker helft (dit geldt overigens alleen voor het noordelijk halfrond). Een ezelsbruggetje om te onthouden wat wat is, is dat men door een steeltje aan het maanbeeldje van het Eerste Kwartier te bevestigen de letter p kan maken, van het Franse premier, dat eerste betekent. Van het Laatste Kwartier kan een kleine letter d worden gemaakt, van dernier, of laatste. Een ander ezelsbruggetje is afnemend en bijkomend (en te onthouden dat de cyclus bij Nieuwe Maan begint). Een ander verschil tussen Eerste en Laatste Kwartier is met wat fantasie ook uit Figuur 1 te halen. Stel je staat op Aarde en kijkt naar de Zon. Als de Maan in Eerste Kwartier is, staat deze links van de Zon, bij Laatste Kwartier staat de Maan rechts van de Zon. Voor het geval van EK betekent dit dat, wanneer de Zon in het westen ondergaat, de Maan links daarvan te zien is, dus in het zuiden. In het geval van LK, op het moment van zonsopkomst in het oosten, staat de Maan rechts van de Zon, dus ook in het zuiden. Er geldt dus dat de Maan bij Eerste Kwartier vooral 's avonds goed zichtbaar is en bij Laatste Kwartier met name laat in de nacht te zien is.
Uit de figuren blijkt dat bij Nieuwe Maan de Maan tussen de Aarde en de Zon staat. Dit betekent ten eerste dat we de Maan niet kunnen zien, doordat alleen de donkere kant van de Maan zichtbaar is, maar het betekent ook dat de Maan vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon aan de hemel staat, en dus volledig wordt 'overstraald' door dit heldere hemellichaam. Daarnaast blijkt hieruit dat een zonsverduistering, wanneer de Maan tussen de Aarde en de Zon in staat en dus de zonneschijf bedekt, alleen bij Nieuwe Maan kan plaatsvinden. Omgekeerd kan een maansverduistering, wanneer de Aarde precies tussen de Zon en de Maan staat, alleen bij Volle Maan plaatsvinden. De figuur toont ook dat bij Volle en Nieuwe Maan, de Zon, de Aarde en de Maan op één lijn staan. Dit heeft ook gevolgen voor de mate waarin eb en vloed zich manifesteren. Zie ook: Maanfase-animatie op je iPod Zelf maanfasen berekenen Maanfasekalender Opkomst en ondergang van de Maan De Maan Waardoor kunnen we het licht niet zien dat van de Zon naar de Maan reist? Hoe ontstaat een maansverduistering? Hoe ontstaan eb en vloed? Waardoor is de omlooptijd van de Maan gelijk aan de duur van een aswenteling? Hoe kan het dat je soms de Zon ziet en een halve Maan? Hoe ontstaat een zonsverduistering? De Maan Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten Opkomst en ondergang van de Maan Zon en Maan op dit moment Zelf maanfasen berekenen Dagelijkse gegevens van de Maan
|
Begin van de winter
–
SterHemel
app
MijnHemel
–
Hemel vannacht
–
Weer
–
Vragen over de Maan
–
FAQ
–
Zon en Maan
–
Maanfasekalender
–
Verschijnselen
–
Op/onder
–
Astrokalender
–
Hemelkaart
