Astrokalender voor augustus 2020 - hemel.waarnemen.com

zaterdag 1 augustus

23:01: Bedekking van Io

In de nacht van 1 op 2 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig waar te nemen. Om 23:01 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:45 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor het waarnemen van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

zondag 2 augustus

01:42: Ganymedes bij Callisto

De Galileïsche maan Ganymedes staat op 13,6” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 14° boven de zuidzuidwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

01:45:

De Maan bedekt χ Sagittarii, een ster van magnitude +5,0 in het sterrenbeeld Boogschutter. De ster wordt bedekt door de zeer dunne onverlichte rand van de Maan om 01:45 uur. Om 01:59 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 11° boven de horizon, bij de uittrede is dat 10°, voor een waarnemer in Utrecht. De bedekking is rakend; in het noorden van onze streken is geen bedekking zichtbaar. De Maan is voor 97% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

22:00: Kaartje

De Maan staat 2,8° ten zuiden van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 14:54 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 22 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 4,9° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 99% verlicht.

maandag 3 augustus

02:00: Io bij Callisto

De Galileïsche maan Io staat op 13,7” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 12° boven de horizon, in het zuidzuidwesten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

11:08: Mars is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 1,381AE, ofwel 206,651 miljoen km. Een waarnemer op Mars ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 1,4 maal zo klein als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 1,9 maal minder licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

17:59:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

22:11: Volledige overgang van Europa

In de nacht van 3 op 4 augustus zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 22:11 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 1:59 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (23:10 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 00:58 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

dinsdag 4 augustus

Dit is een goed moment in het jaar om de gasnevel NGC6992, genaamd de Sluiernevel, te bekijken. NGC6992 is te vinden in het sterrenbeeld Zwaan en zijn schijnbare afmeting bedraagt 60,0’. Het object komt om 16:15 uur op, gaat om 11:16 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 70° boven de horizon. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als deze gasnevel iets van details te kunnen zien. Foto: DSS.

00:13:

De Maan bedekt φ Capricorni, een ster met een helderheid van +5,2m in het sterrenbeeld Steenbok. Om 00:13 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 01:21 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de zeer dunne onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 13° boven de horizon, bij de uittrede is dat 17°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

woensdag 5 augustus

22:02: Alle manen oost van Jupiter

Van 22:02 tot 3:30 uur (6 augustus) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 15°. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

donderdag 6 augustus

DSS-foto van de planetaire nevel NGC7009

Augustus is een goede maand om de planetaire nevel NGC7009, ook bekend als de Saturnusnevel, te zien. NGC7009 staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 8,0m en een schijnbare afmeting van 1,7’. De opkomst van dit object is om 20:44 uur, de ondergang om 06:47 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:48 uur, op 27° boven de horizon. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze planetaire nevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie deze detailpagina voor NGC7009 voor meer gegevens. Foto: DSS.

02:43: Io bij Europa

Jupiters satelliet Io staat 4,8” ten noorden van Europa. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 8° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

05:47: Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,307AE, of zo'n 46,001 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,3 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,9 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

vrijdag 7 augustus

22:07: Overgang van Ganymedes

In de nacht van 7 op 8 augustus zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal waar te nemen. Om 22:07 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 1:27 uur, wanneer Ganymedes de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 00:30 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

zaterdag 8 augustus

11:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden noord vindt vandaag plaats. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 3:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 4–9 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan is voor ongeveer 75% verlicht en kan dit jaar flink storen; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:14 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 21 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de pagina δ-Aquariden noord 2020 voor meer details voor deze zwerm.

zondag 9 augustus

05:45: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten oosten van Mars (-1,1m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering gebeurt om 12:14, bij ons op 0° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:45 uur. Het tweetal staat dan in het zuiden, op een hoogte van ongeveer 41°, 2,9° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 73% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

15:50: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404659 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’31,8”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 71% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 05:35 uur in het sterrenbeeld Walvis, op een hoogte van 40° boven de horizon, in het zuiden. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

22:04: Volledige overgang van Io

In de nacht van 9 op 10 augustus is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 22:04 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 0:59 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (22:42 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (00:20 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

maandag 10 augustus

01:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm η-Eridaniden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. Rond 7:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 25°) aan de hemel. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is op 10 augustus rond 5:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 18° boven de zuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 7–14 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan is voor ongeveer 65% verlicht en kan storen. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:16 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 4,2 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina η-Eridaniden 2020 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

22:48: Io bij Europa

Jupiters satelliet Io staat 8,4” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuidzuidoosten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 13° onder de horizon. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

dinsdag 11 augustus

18:45:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

woensdag 12 augustus

20:00: Kaartje

De meteorenzwerm Perseïden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Perseïden zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 85 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 84° boven de horizon. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 62° boven de oostnoordoostelijke horizon. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk “maar” circa 30–42 meteoren per uur van deze zwerm te zien, altijd nog de moeite waard om te gaan waarnemen. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 38–50 meteoren per uur zichtbaar. De Maan komt om 0:39 uur op, is voor ongeveer 35% verlicht en kan eventueel storen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:21 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 3,1 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de detailpagina Perseïden 2020 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

donderdag 13 augustus

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M2 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,9’. De opkomst van dit object is om 19:51 uur, de ondergang om 07:44 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 37° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 19 augustus. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M2 voor meer details. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

Augustus is een goede maand om de bolhoop M15 waar te nemen. M15 is te vinden in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een magnitude van 6,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,3’. Het object komt om 18:39 uur op, gaat om 08:49 uur onder en staat om 01:46 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 50° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 19 augustus. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M15 voor meer details. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

02:14: Venus

Venus is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Venus staat op een afstand van 45°47’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is -3,9m, hij is voor 50% verlicht en zijn schijnbare diameter is 23,8”. De planeet komt om 02:37 uur op, 03:43 uur voor de Zon. Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 05:42 uur) is Venus 26° boven de oostelijke horizon te vinden. Dit is dus een gunstige ochtendverschijning (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Venus met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Venus is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Zie de tabel Grootste elongaties van Venus voor meer ochtend- en avondverschijningen.

05:45: Kaartje

De Maan staat 3,4° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 12:21 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 36°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5:45 uur. De twee objecten staan dan boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 41°, 4,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 36% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

zaterdag 15 augustus

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M30 te zien. M30 is te vinden in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een magnitude van 7,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,0’. Het object komt om 21:59 uur op, gaat om 05:34 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M30 goed te kunnen zien. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS.

04:42:

De Maan bedekt 3 Geminorum ( PU Geminorum), een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Tweelingen. Om 04:42 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 05:41 komt deze weer tevoorschijn van achter de onverlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 22°, respectievelijk 31° boven de horizon. De Maan is voor 19% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

05:45: Kaartje

De Maan staat 3,3° ten noorden van Venus (-3,9m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering vindt om 16:43 plaats, bij ons op 16° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:45 uur. De twee objecten staan dan boven de oostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 29°, 5,2° van elkaar vandaan. De Maan is voor 18% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

21:41: Alle manen west van Jupiter

Tussen 21:41 en 2:32 uur (16/08) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 15°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 21° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg.

zondag 16 augustus

23:50: Overgang van Io

In de nacht van 16 op 17 augustus is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. Om 23:50 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:07 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 00:37 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

maandag 17 augustus

17:07: Mercurius is in bovenconjunctie met de Zon. De binnenplaneet beweegt vanaf de Aarde gezien achter de Zon langs. Mercurius staat op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor onzichtbaar. Mercurius, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 1,8° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een binnenplaneet ver (1,354 AE, ofwel 202,6 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (5,0”). Mercurius verruilt hiermee de ochtendhemel voor de avondhemel.

dinsdag 18 augustus

00:49: Io bij Europa

Jupiters satelliet Io staat 8,3” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 13°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 24° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

07:00:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,1 dagen (25 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 1,2% verlicht en afnemend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,4’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:51 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op slechts 5,4° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 12,1° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 05:02 op, 1,4 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 12,6°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

woensdag 19 augustus

02:27: Europa bij Callisto

Jupiters satelliet Europa staat 8,1” ten noorden van Callisto. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 4° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 25° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

04:42:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 3,7° ten noorden langs de Zon beweegt.

21:44: Bedekking van Europa

In de nacht van 19 op 20 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel te zien. Om 21:44 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Europa achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 2:16 uur, op het moment dat Europa weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw.

21:17: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 4,2% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,4’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:29 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 3,5° boven de westelijke horizon. De Zon staat nu 10,7° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 21:59 onder, 1,1 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 23,7°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te raden. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te zien. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

23:51: Europa bij Callisto

Jupiters satelliet Europa staat 14,1” ten noorden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 15°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 22° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 21 augustus

12:57: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 363513 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’52,3”. De Maan is wassend, voor 11% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 21:27 uur in het sterrenbeeld Maagd, op slechts 7,0° boven de horizon, in het westen. Al met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zaterdag 22 augustus

22:13: Europa bij Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat 11,4” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuiden, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 12° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

maandag 24 augustus

22:46: Bedekking van Io

In de nacht van 24 op 25 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. Om 22:46 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:58 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

dinsdag 25 augustus

19:58:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

21:30: De Maan bedekt Graffias

De ster Graffias (β 1 Scorpii), een ster van magnitude +2,6 in het sterrenbeeld Schorpioen, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 21:30 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 13° boven de horizon. De Maan is voor 51% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

21:30:

De Maan bedekt SAO 159683, een ster van magnitude +4,8 in het sterrenbeeld Schorpioen. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 21:30 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 13°. De Maan is voor 51% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

22:07:

In de nacht van 25 op 26 augustus is een verduistering in de schaduw van Jupiter en een bedekking van Ganymedes voor een groot deel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de bedekking, om 22:07 uur op het moment dat Ganymedes van achter Jupiter verschijnt, en duurt tot 1:58 uur, wanneer Ganymedes weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. In de tussentijd is waar te nemen hoe Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt (om 22:33 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

woensdag 26 augustus

23:52: Ganymedes bij Callisto

De Galileïsche maan Ganymedes staat 13,8” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidwesten op een hoogte van 13° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 24° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 28 augustus

16:43: Ceres in oppositie

De planetoïde 1 Ceres is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Waterman staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van +7,7m. Er is een telescoop nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Ceres rond 02:08 uur in het zuiden, op circa 14° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +8,7m. Kijk voor meer details over de oppositie van Ceres op deze pagina.

23:00: Massalia in oppositie

De planetoïde 20 Massalia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +9,6m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Massalia bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 30°. Dit gebeurt rond 01:43 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Massalia. Zie de pagina Planetoïden in 2020 voor meer gegevens van planetoïden.

23:06: Io bij Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat op 7,8” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuiden op een hoogte van 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

zaterdag 29 augustus

DSS-foto van de planetaire nevel NGC7293

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel NGC7293, genaamd de Helixnevel, waar te nemen. NGC7293 is te vinden in het sterrenbeeld Waterman en heeft een schijnbare afmeting van 12,8’. De opkomst van dit object is om 21:36 uur, de ondergang om 05:45 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:42 uur, op 17° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Zie deze detailpagina voor NGC7293 voor meer gegevens. Foto: DSS.

01:15: Kaartje

De Maan staat 2,0° ten zuidoosten van Jupiter (-2,2m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 05:13, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Bekijk de samenstand rond 1:15 uur. De twee objecten staan dan in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 5°, 2,9° van elkaar vandaan. De Maan is voor 82% verlicht.

21:00: Kaartje

De Maan staat 3,0° ten zuiden van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 17:27 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 21 uur. Het tweetal staat dan zo'n 11° boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een afstand van 3,3° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 88% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

21:08: Io bij Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat 8,0” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 14° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 6° onder de horizon en er is sterke schemering. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

21:08: Alle manen west van Jupiter

Tussen 21:08 en 1:45 uur (30/08) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 14° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 23° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende.

zondag 30 augustus

01:15: Europa bij Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat op 11,5” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 6° boven de zuidwestelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 29° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.