De Maan bij Mars   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor januari 2015 Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) donderdag 1 januari 02:26:  Jupiters satelliet Europa staat op 1,3” ten noorden van Ganymedes. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,04”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:01:  Tot de ochtendschemering zijn van de grote Jupitermanen alleen Io en Callisto zichtbaar. vrijdag 2 januari 03:58:  Jupiters satelliet Europa staat slechts 0,65” ten zuiden van Ganymedes. Europa bedekt Ganymedes voor 39%. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 17:15:  De Maan staat op slechts 30' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand gebeurt om 12:22, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 17:15 uur. De twee objecten staan dan zo'n 20° boven de oostelijke horizon, 3,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 93% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 20:24:  Van 20:24 tot 0:41 uur (3 januari) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de horizon, in het oosten. De Zon staat 52° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 22:09:  Jupiters satelliet Io staat op 1,2” ten noorden van Europa. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,18”. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief nodig. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 23:38:  In de nacht van 2 op 3 januari is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 23:38 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 4:10 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (01:15 uur) en Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (02:32 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 23:54:  In de nacht van 2 op 3 januari zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 23:54 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:59 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 00:41 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 02:12 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. Van 23:54 tot 2:59 uur zijn verschillende overgangen van manen en hun schaduwen te zien op Jupiters planeetschijf. Tussen 23:54 en 0:41 uur zijn Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 37° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 60° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 0:41 en 1:15 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Van 1:15 tot 2:12 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Tussen 2:12 en 2:32 uur zijn Io, Europa en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Van 2:32 tot 2:59 uur zijn Io en Europa zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 52° boven de horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 53° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. zondag 4 januari 00:43:  Pluto is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De dwergplaneet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Pluto, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De dwergplaneet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 2,2° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een buitenplaneet ver (33,8 AE, ofwel 5053 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (0,1”). 05:45:  Het maximum van de meteorenzwerm Boötiden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 09:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 83° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 130 meteoren per uur te verwachten. De meteoren hebben lange sporen en zijn zwak en blauwachtig. Rond 08:00 uur gaat het schemeren en om 08:48 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor dit jaar zichtbaar. De Maan gaat om 07:39 uur onder. Het beste moment om Boötiden waar te nemen is rond 06:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 57° boven de oostelijke horizon. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk “maar” circa 30 meteoren per uur van deze zwerm te zien, altijd nog de moeite waard om te gaan waarnemen. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 34 “vallende sterren” per uur te zien. De Boötidenzwerm is dermate scherp gepiekt dat het zaak is zo dicht mogelijk bij het maximum waar te nemen. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 0,3 dagen zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Boötiden 2015 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 07:45:  De Aarde is in het perihelium van haar baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,983AE, ofwel 147,096 miljoen km. De Zon lijkt nu, vanaf de Aarde gezien, groter dan gemiddeld, en hiermee ontvangt de Aarde door de kleinere afstand bijna 3,5% meer licht en warmte van de Zon. Hierdoor zijn de zomers op het zuidelijk halfrond meetbaar warmer dan die op het noordelijk halfrond, maar ook ruim een week korter! De Aarde staat dan ook circa 5 miljoen km (2%) dichter bij de Zon dan bij het aphelium, in juli. 20:15:  Van 20:15 tot 2:32 uur vinden verschillende overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk plaats op Jupiters planeetschijf. Tussen 20:15 en 20:40 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes' schaduw gelijktijdig te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 4° boven de oostnoordoostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 33° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 20:40 en 21:20 uur zijn Io en Ganymedes' schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat intussen in het oostnoordoosten op een hoogte van 9° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. Tussen 21:20 en 21:25 uur zijn Io, Ganymedes en Ganymedes' schaduw te zien op Jupiters schijf. Tussen 21:25 en 2:32 uur zijn Ganymedes en Ganymedes' schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 35° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 59° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 20:26:  De ster 26 Geminorum, een ster van magnitude +5,2 in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Om 20:26 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 21:30 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 32° boven de horizon, bij de uittrede is dat 41°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 100% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. maandag 5 januari 05:53:  Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. 07:51:  De Maan bedekt SAO 96409, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Tweelingen. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 07:51 achter de verlichte maanrand, 3° boven de horizon. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. dinsdag 6 januari Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de open cluster M50 te bekijken. De open cluster staat in het sterrenbeeld Eenhoorn, heeft een helderheid van 5,9m en een schijnbare afmeting van 16,0’. Het object komt om 19:26 uur op, gaat om 06:01 uur onder en staat om 00:46 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 30° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 20 januari. Om een relatief helder en scherp object als deze open cluster waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie deze detailpagina voor M50 voor meer gegevens. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS. woensdag 7 januari 01:08:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,46” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 52% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 08:05:  De ster 45 Cancri, een ster met een helderheid van +5,6m in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 08:05 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 12°. De Maan is voor 96% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. donderdag 8 januari 04:34:  De Galileïsche maan Europa staat op 2,2” ten zuiden van Callisto. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,95”. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:11:  Jupiters satelliet Ganymedes staat 3,5” ten zuiden van Callisto. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 05:47:  De Maan staat 5,6° ten zuiden van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering vindt om 05:47 plaats, bij ons op een hoogte van 39° boven de horizon, in het zuidwesten en is dus goed te zien. De Maan is voor 92% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 21:03:  De ster Yu Neu (π Leonis), een ster van magnitude +4,7 in het sterrenbeeld Leeuw, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 21:03 uur. Om 21:56 uur wordt deze weer zichtbaar aan de dunne onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 3° staan, aan het einde van de bedekking op 10°. De Maan is voor 88% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 23:10:  De Maan staat 4,4° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 23:10, bij ons op een hoogte van 22° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Maan is voor 88% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. vrijdag 9 januari Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de nevel NGC2359 op te zoeken. NGC2359 is te vinden in het sterrenbeeld Grote Hond en zijn schijnbare afmeting bedraagt 8,0’. Het object komt om 19:56 uur op, gaat om 05:38 uur onder en staat om 00:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 25° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Zie deze detailpagina voor NGC2359 voor meer gegevens. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 07:29:  Jupiters satelliet Europa staat slechts 0,69” ten zuiden van Ganymedes. Europa bedekt Ganymedes voor 37%. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 19:18:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 405408 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’28,5”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 85% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 03:37 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 45° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. zaterdag 10 januari 01:48:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 1:48 uur, wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 4:44 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 02:26 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 04:05 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 02:14:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 2:14 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 6:29 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 03:34 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (05:09 uur). Van 2:14 tot 2:59 uur zijn verschillende overgangen van manen en hun schaduwen te zien op Jupiters planeetschijf. Tussen 2:14 en 2:26 uur zijn Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 53° boven de horizon, in het zuidzuidoosten en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 55° onder de horizon en het is goed donker. Van 2:26 tot 3:34 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Van 3:34 tot 4:05 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw zichtbaar op de schijf van Jupiter. Tussen 4:05 en 4:44 uur zijn Io, Europa en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. Van 4:44 tot 2:59 uur zijn Europa en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 17:30:  Mercurius staat 39' ten westen van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 02:38, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is te zien op 10 januari rond 17:30 uur, of op 11 januari rond 17:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 6°, 39' van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 6°, zo'n 40' van elkaar vandaan. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,6m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel. zondag 11 januari 20:16:  Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 20:16 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 23:10 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (20:53 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (22:33 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 22:15:  In de nacht van 11 op 12 januari zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 22:15 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 4:21 uur, op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt (om 00:43 uur) en Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 01:53 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. Van 22:15 tot 22:33 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes' schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat in het oosten op een hoogte van 27° boven de horizon. De Zon staat 49° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 22:33 en 23:10 uur zijn Io en Ganymedes' schaduw te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat nu op een hoogte van 31° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat inmiddels 52° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. dinsdag 13 januari Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel NGC2403 te zien. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Giraffe, heeft een helderheid van 8,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 17,8’. Dit is een circumpolair object en staat om 00:52 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 76°, dus vrijwel in het zenit. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig. Foto: DSS. 08:15:  De Maan staat 2,1° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 13:02 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 8:15 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidwesten, circa 24° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 3,1°. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 51% verlicht. 10:46:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 19:37:  Van 19:37 tot 8:01 uur (14 januari) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 52° boven de horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 57° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. woensdag 14 januari De maand januari is zeer geschikt om de open cluster M46 waar te nemen. M46 is te vinden in het sterrenbeeld Achtersteven, heeft een helderheid van 6,1m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 27,0’. Het object komt om 20:09 uur op, gaat om 05:32 uur onder en staat om 00:53 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 23° boven de horizon. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS. 03:25:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,49” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 50% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 21:31:  Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°54’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De helderheid van de binnenplaneet is -0,4m, hij is voor 58% verlicht en zijn schijnbare diameter is 6,9”. Wanneer 's avonds de burgerlijke schemering eindigt (om 17:34 uur) is Mercurius 7° boven de zuidwestelijke horizon te vinden. Deze avondverschijning is dus gunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Mercurius gaat 01:41 uur na de Zon onder (om 18:36 uur). Zie ook de horizonkaart voor deze avondverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder voor de grootste avondelongatie dan erna. Bij het waarnemen van Mercurius kan een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius. donderdag 15 januari 03:19:  De ster μ Librae, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Weegschaal, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 03:19 komt de ster van achter de onverlichte maanrand tevoorschijn, 1° boven de horizon. De Maan is voor 34% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 22:42:  In de nacht van 15 op 16 januari zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Callisto bijna helemaal te zien. De verschijnselen beginnen om 22:42 uur met het einde van de verduistering, wanneer Callisto uit Jupiters schaduw verschijnt, en eindigt om 3:40 uur, wanneer Callisto weer van achter Jupiter verschijnt. In de tussentijd is te zien hoe Callisto achter de schijf van Jupiter verdwijnt (22:53 uur). Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. vrijdag 16 januari 08:00:  De Maan staat 1,0° ten noorden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt plaats om 13:40 op 3° onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 8 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 19°, 2,7° van elkaar vandaan. De Maan is voor 22% verlicht. 19:21:  Van 19:21 tot 4:11 uur (17 januari) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 42° boven de zuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 56° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. zaterdag 17 januari 03:41:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 3:41 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 6:28 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 04:11 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (05:58 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 04:51:  Van 4:51 tot 4:44 uur vinden verschillende overgangen van manen en hun schaduwen plaats op Jupiters planeetschijf. Van 4:51 tot 5:51 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 40°. De Zon staat 30° onder de horizon en het is goed donker. Van 5:51 tot 5:58 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. Van 5:58 tot 6:28 uur zijn Io, Europa en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Tussen 6:28 en 4:44 uur zijn Europa en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. De Zon staat 6° onder de horizon en het schemert. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. zondag 18 januari 22:09:  In de nacht van 18 op 19 januari zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 22:09 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 0:54 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 22:37 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (00:27 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. maandag 19 januari 02:14:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Ganymedes en van Ganymedes' schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 2:14 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 7:41 uur, op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt (04:04 uur) en Ganymedes' schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (05:52 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 03:33:  Jupiters satelliet Europa staat slechts 0,33” ten zuiden van Ganymedes. Ganymedes bedekt Europa volledig. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 09:09:  Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,3 dagen (30 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 2,3% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,8’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:59 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op een hoogte van slechts 4,9° boven de horizon, in het zuidoosten. De Zon staat nu 10,0° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,4 uur voor de Zon op, om 07:12. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 17,5°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een verrekijker kan van pas komen om de Maan te zien. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. dinsdag 20 januari 14:14:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. De Maan beweegt 4,0° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. 19:02:  Tussen 19:02 en 19:20 uur zijn Io, Europa en Europa's schaduw gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat in het oostnoordoosten op een hoogte van 4° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 19° onder de horizon en het is goed donker. Van 19:20 tot 5:58 uur zijn Europa en Europa's schaduw zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat nu in het zuidoosten op een hoogte van 49° boven de horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat nu 58° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. woensdag 21 januari 05:38:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,49” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 50% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 16:54:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de grootste avondelongatie en de benedenconjunctie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens. 17:45:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,1 dagen (28 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,1% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,7’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 17:45 uur in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 7,9° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat nu 14,9° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 1,8 uur na de Zon onder, om 18:52. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 16,6°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een verrekijker kan van pas komen om de Maan gemakkelijker te zien. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. 18:00:  De Maan staat 4,7° ten noorden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 03:50, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is te zien op 21 januari rond 18 uur, of op 22 januari rond 17:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 7,7°. In het andere geval is de samenstand te zien in het zuidwesten, op zo'n 14° boven de horizon, 8,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 5% verlicht. 18:15:  De Maan staat 2,2° ten noorden van Mercurius (+0,6m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 18:28, bij ons op 2° hoogte boven de westzuidwestelijke horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 18:15 uur, of op 21 januari rond 18:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 3° boven de westzuidwestelijke horizon, 2,2° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 3°, 2,2° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 2% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 21:07:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 359645 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’13,6”), door de kleinere afstand. De Maan is wassend, voor 2% verlicht en hij is kort na zonsondergang met moeite zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 17:45 uur in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 7,9° boven de horizon, in het westzuidwesten. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. 21:39:  Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,308AE, of zo'n 46,002 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 3,2 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 10,2 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde. donderdag 22 januari 19:15:  De Maan staat 3,0° ten noorden van Mars (+1,4m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering vindt om 04:08 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. Bekijk de samenstand op 22 januari rond 19:15 uur, of op 23 januari rond 17:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 6,5°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 24° in het zuidwesten, 8,3° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 11% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. vrijdag 23 januari 18:48:  Tussen 18:48 en 5:54 uur (24 januari) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Callisto, Io, Europa en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 49° boven de horizon, in het zuidoosten en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 57° onder de horizon en het is goed donker. 19:37:  De Galileïsche maan Io staat op 3,9” ten zuiden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 24 januari 04:31:  De Galileïsche maan Io staat op 3,0” ten zuiden van Callisto. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 05:35:  Tussen 5:35 en 7:52 uur vinden verschillende overgangen van manen en hun schaduwen plaats op de planeetschijf van Jupiter. Van 5:35 tot 5:54 uur zijn Io's schaduw en Callisto's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat in het westzuidwesten op een hoogte van 32° boven de horizon. De Zon staat 25° onder de horizon en het is goed donker. Van 5:54 tot 7:21 uur zijn Io, Io's schaduw en Callisto's schaduw te zien op Jupiters schijf. Tussen 7:21 en 7:27 uur zijn Io, Io's schaduw, Callisto en Callisto's schaduw te zien op Jupiters schijf. Van 7:27 tot 7:52 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa's schaduw, Callisto en Callisto's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Van 7:52 tot 7:52 uur zijn Io, Europa's schaduw, Callisto en Callisto's schaduw zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat intussen in het westen op een hoogte van 13° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat intussen 6° onder de horizon en het schemert. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 21:34:  Jupiters satelliet Io staat op 3,2” ten zuiden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. maandag 26 januari 00:03:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 0:03 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 2:38 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (00:20 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 02:20 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 06:15:  Jupiters satelliet Europa staat op slechts 0,24” ten zuiden van Ganymedes. Ganymedes bedekt Europa volledig. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 27 januari 05:48:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 18:31:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 18:31 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 21:03 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 18:46 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (20:49 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 20:45:  In de nacht van 27 op 28 januari is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 20:45 uur, op het moment dat Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 0:09 uur, wanneer Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 21:15 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (23:39 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. Van 20:45 tot 20:49 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 23° boven de horizon, in het oosten. De Zon staat 32° onder de horizon en het is goed donker. Van 20:49 tot 21:03 uur zijn Io en Europa's schaduw zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat boven de oostelijke horizon, op een hoogte van 24°. De Zon staat 33° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. woensdag 28 januari 00:09:  Van 0:09 tot 7:47 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 44° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 40° onder de horizon en het is goed donker. donderdag 29 januari 17:45:  De Maan staat 33' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 17:31 plaats, bij ons op 39° hoogte boven de horizon, in het oostzuidoosten en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 17:45 uur. Het tweetal staat dan in het oostzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 41°, 34' van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 75% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 23:21:  De planetoïde 3 Juno is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterslang, heeft nu een helderheid van +8,1m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Juno rond 00:42 uur in het zuiden, op circa 41° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +9,1m. Kijk voor meer details over de oppositie van Juno op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2015. vrijdag 30 januari 02:40:  De komeet C/2014 Q2 (Lovejoy) staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 23 december en 22 maart, en aan de avondhemel tussen 23 december en 22 maart. Wij zien de grootste helderheid rond 10 januari: magnitude +4,3. Dit is in principe voldoende helder om met het blote oog waargenomen te worden, al kan met name wanneer het object laag boven de horizon staat of bij sterke schemering een verrekijker (in de hand of op statief) flink helpen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 13 januari. Het object heeft dan een helderheid van +4,3m en een magnitudeoverschot van -1,6m, voldoende om met het blote oog waargenomen te worden, eventueel met ondersteuning van een verrekijker (in de hand of op statief). Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Haas, Eridanus, Stier, Ram en Driehoek. Na het perihelium vinden we het object onder meer in de sterrenbeelden Andromeda, Perseus en Cassiopeia. Zie de pagina Komeet C/2014 Q2 (Lovejoy) in 2014/ 2015 voor meer details en zoekkaartjes. 14:45:  Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Er vindt geen overgang over de zonneschijf plaats, doordat de planeet 3,5° ten noorden langs de Zon beweegt. De Zon, Mercurius en de Aarde staan nu op één lijn, waardoor de Aarde in oppositie staat voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius. In benedenconjunctie staat een binnenplaneet op minimale afstand (in dit geval 0,659 AE, ofwel 98,6 miljoen km) van de Aarde en heeft een maximale schijnbare diameter (10,2”). Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel. zaterdag 31 januari Dit is een goed moment in het jaar om de open cluster M67 waar te nemen. M67 staat in het sterrenbeeld Kreeft, heeft een magnitude van 6,9m en een schijnbare afmeting van 30,0’. De opkomst van dit object is om 17:49 uur, de ondergang om 07:55 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:54 uur, op 50° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 19 februari. Foto: DSS. 03:28:  De Maan bedekt 130 Tauri, een ster van magnitude +5,5 in het sterrenbeeld Stier. Om 03:28 wordt de ster bedekt door de dunne onverlichte maanrand en om 04:23 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 17°, respectievelijk 9° boven de horizon. De Maan is voor 86% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 20:51:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,43” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 56% bedekt door Europa. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 22:51:  Jupiters satelliet Europa staat 4,2” ten noorden van Callisto. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor februari 2015 De astrokalender voor het jaar 2015 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

De Maan bij Mars   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden