Maan bedekt Saturnus   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor februari 2015 Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) zondag 1 februari 19:28:  De ster λ Geminorum, een ster van magnitude +3,6 in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Om 19:28 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 20:38 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 34° boven de horizon, bij de uittrede is dat 43°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 95% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 23:19:  Jupiters satelliet Io staat 3,4” ten noorden van Callisto. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. maandag 2 februari 01:57:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 1:57 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 4:21 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (02:04 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (04:14 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. 03:24:  De Galileïsche maan Ganymedes staat op 3,1” ten noorden van Callisto. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 1,50”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:53:  De ster 68 Geminorum, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Om 04:53 wordt de ster bedekt door de zeer dunne onverlichte maanrand en om 05:50 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 17° staan, aan het einde van de bedekking op 9°. De Maan is voor 97% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 19:34:  Jupiters satelliet Io staat slechts 0,77” ten zuiden van Ganymedes. Io wordt voor 55% bedekt door Ganymedes. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 3 februari 20:25:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 20:25 uur, wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 22:47 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (20:30 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (22:43 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 23:21:  In de nacht van 3 op 4 februari is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 23:21 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 2:24 uur, op het moment dat Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (om 23:30 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (02:16 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. woensdag 4 februari 00:09:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. De Volle Maan staat op dit moment op circa 404341 km van de Aarde, waardoor deze ongeveer 5% kleiner en circa 11% zwakker lijkt dan de gemiddelde Volle Maan. 07:13:  De Maan staat 5,9° ten zuiden van Jupiter (-2,1m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 07:13, bij ons op een hoogte van 9° boven de horizon, in het westen. De Maan is voor 100% verlicht. donderdag 5 februari 07:30:  De Maan staat 4,7° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 07:42 plaats, bij ons op een hoogte van 8° boven de horizon, in het westen en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 7:30 uur. De twee objecten staan dan zo'n 10° boven de westelijke horizon, op een afstand van 4,7° van elkaar. De Maan is voor 98% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 20:02:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,74” ten noorden van Ganymedes. Io bedekt Ganymedes voor 40%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 6 februari 07:26:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 406150 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’25,3”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 95% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 02:17 uur in het sterrenbeeld Sextant, op een hoogte van 43° boven de zuidelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 18:14:  Tussen 18:14 en 7:32 uur (7 februari) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 54° boven de zuidelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 53° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 19:20:  Jupiter is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Jupiter op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Jupiter waar te nemen. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. De helderheid van Jupiter bedraagt -2,1m, zijn schijnbare diameter is 45,4”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Kreeft. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de planeet rond 00:58 uur zijn maximale hoogte van 54°, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Details voor alle opposities van Jupiter, inclusief oppositiekaarten, zijn te vinden op de pagina opposities van Jupiter. 20:02:  Jupiters satelliet Europa staat op 1,0” ten zuiden van Ganymedes. Europa bedekt Ganymedes voor 18%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 21:31:  De Maan bedekt 75 Leonis, een ster met een helderheid van +5,2m in het sterrenbeeld Leeuw. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 21:31 komt de ster tevoorschijn van achter de dunne onverlichte maanrand, op een hoogte van 7°. De Maan is voor 93% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 21:47:  De Maan bedekt 76 Leonis, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Leeuw. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 21:47 uur. Om 22:22 uur wordt deze weer zichtbaar aan de dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 10° boven de horizon, bij het einde 15°. De Maan is voor 93% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. zaterdag 7 februari 00:35:  De ster 79 Leonis, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Leeuw, wordt bedekt door de Maan. Om 00:35 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 01:53 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 31°, respectievelijk 37° boven de horizon. De Maan is voor 92% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 22:57:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,35” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 63% bedekt door Europa. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. maandag 9 februari 03:47:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 3:47 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 6:08 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 03:51 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (06:04 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 06:27:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,30” ten zuiden van Europa. Io bedekt Europa voor 78%. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 21:29:  In de nacht van 9 op 10 februari zijn overgangen van Callisto en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 21:29 uur, wanneer Callisto voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 3:00 uur, wanneer Callisto's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Callisto's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 22:11 uur) en Callisto de Jupiterschijf weer achter zich laat (02:13 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 21:58:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,64” ten zuiden van Ganymedes. Io wordt voor 67% bedekt door Ganymedes. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 10 februari 01:00:  De Maan staat 2,7° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 18:38, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Bekijk de samenstand op 10 februari rond 1 uur. De twee objecten staan dan in het oostzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 10°, op een onderlinge afstand van 4,2°. De Maan is voor 71% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 22:13:  In de nacht van 10 op 11 februari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 22:13 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 0:36 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 22:19 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (00:30 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. woensdag 11 februari 01:45:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 1:45 uur, op het moment dat Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:53 uur, wanneer Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 01:58 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 04:39 uur). 15:57:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius. donderdag 12 februari 04:50:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 19:26:  De Galileïsche maan Io staat op slechts 0,39” ten zuiden van Europa. Io bedekt Europa voor 69%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 22:25:  De Galileïsche maan Io staat op slechts 0,54” ten noorden van Ganymedes. Io bedekt Ganymedes voor 52%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. vrijdag 13 februari 04:00:  De Maan staat 1,5° ten noorden van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Schorpioen. De dichtste nadering gebeurt om 00:19, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is te zien rond 4 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 2,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor 40% verlicht. 23:00:  Jupiters satelliet Europa staat op 1,2” ten zuiden van Ganymedes. Europa en Ganymedes raken elkaar net aan (bedekking van 9%). Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zondag 15 februari 01:03:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,25” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 71% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 11:29:  De planetoïde 8 Flora is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Leeuw staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van slechts +9,0m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Flora rond 01:04 uur in het zuiden, op circa 56° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,1m. Kijk voor meer details over de oppositie van Flora op deze pagina. maandag 16 februari Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M81, genaamd Bode's nevel, waar te nemen. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een helderheid van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 25,7’. Het object is circumpolair en staat om 00:56 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 19 februari. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie de pagina M81 voor meer details. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. dinsdag 17 februari 00:21:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,47” ten zuiden van Ganymedes. Io wordt voor 81% bedekt door Ganymedes. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 07:00:  De Maan staat 2,5° ten noorden van Mercurius (+0,5m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 05:40, bij ons 9° onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 7 uur. De twee objecten staan dan zo'n 2° boven de oostzuidoostelijke horizon, op een afstand van 2,6° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Maan is voor 5% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 08:21:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is 1,8 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 4,5% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,5’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:17 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van slechts 5,2° boven de oostzuidoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 10,2° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 06:30 op, 1,4 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 24,3°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. 23:57:  In de nacht van 17 op 18 februari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 23:57 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:31 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 00:13 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (02:14 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. woensdag 18 februari 02:31:  De Galileïsche maan Io staat 3,3” ten noorden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. donderdag 19 februari 00:47:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 2,7° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. 08:28:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 356995 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’28,4”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 1% verlicht en hij is kort na zonsondergang met moeite zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 18:35 uur in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 3,3° boven de horizon, in het westzuidwesten. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 18:23:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 0,7 dagen (18 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 0,9% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,3’ en is met veel moeite aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:35 uur in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 3,3° boven de horizon, in het westzuidwesten. Op dit moment staat de Maan 10,2° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 1,1 uur na de Zon onder, om 19:04. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 10,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is noodzakelijk. Een eenvoudige verrekijker is nodig om de dunne sikkel te vinden. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. 21:23:  Jupiters satelliet Io staat op slechts 0,57” ten zuiden van Europa. Io bedekt Europa voor 51%. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 20 februari 00:51:  De Galileïsche maan Io staat op slechts 0,32” ten noorden van Ganymedes. Io bedekt Ganymedes voor 65%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 18:38:  Van 18:38 tot 6:56 uur (21/02) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 53° boven de zuidzuidwestelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 49° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. 19:30:  De Maan staat 43' ten noorden van Mars (+1,5m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering vindt om 02:17 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien op 20 februari rond 19:30 uur. Het tweetal staat dan boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 9°, 4,6° van elkaar vandaan. De Maan is voor 5% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 19:30:  De Maan staat 1,2° ten noorden van Venus (-3,4m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering vindt om 01:40 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is te zien op 20 februari rond 19:30 uur. De twee objecten staan dan zo'n 9° boven de westzuidwestelijke horizon, op een afstand van 4,1° van elkaar. De Maan is voor 5% verlicht. zaterdag 21 februari 01:56:  De Galileïsche maan Europa staat 1,3” ten zuiden van Ganymedes. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,02”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 20:00:  Venus staat 25' ten zuidoosten van Mars (+1,5m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering vindt om 07:21 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is te zien op 21 februari rond 20 uur, of op 22 februari rond 18:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de westelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 28' van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 19° boven de westzuidwestelijke horizon, zo'n 28' van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De helderheid van Venus is nu -3,4m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn. zondag 22 februari 03:07:  Jupiters satelliet Io staat slechts 0,13” ten zuiden van Europa. Io wordt voor 81% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. maandag 23 februari 20:25:  In de nacht van 23 op 24 februari is een overgang van de Jupitermaan Ganymedes en van Ganymedes' schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 20:25 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 1:45 uur, wanneer Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt (22:06 uur) en Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:03 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. dinsdag 24 februari 02:44:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,28” ten zuiden van Ganymedes. Ganymedes bedekt Io vrijwel volledig (voor 98%). Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 17:23:  Mercurius bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Mercurius tot de Zon bedraagt 26°45’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,3, is voor 58% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,0”. De planeet komt om 06:43 uur op, 00:54 uur voor de Zon. Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 07:03 uur) is Mercurius slechts 2° boven de oostzuidoostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus ongunstig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Mercurius helderder dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. woensdag 25 februari 01:41:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 1:41 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:25 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 02:07 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (03:58 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 18:14:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 19:33:  De ster 63 Tauri, een ster met een helderheid van +5,6m in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 19:33 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 53°. De Maan is voor 50% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. donderdag 26 februari 01:29:  De Maan staat op slechts 17,7' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 01:29 plaats, in de Lage Landen op 8° hoogte boven de westnoordwestelijke horizon. De Maan is voor 53% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 04:54:  Jupiters satelliet Io staat 3,0” ten zuiden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:55:  Neptunus is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Neptunus, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 0,7° ten zuiden ervan. Dit is een moment waarop een buitenplaneet ver (31,0 AE, ofwel 4631 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (2,2”). 20:07:  Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 20:07 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 22:53 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (20:36 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 22:24 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. Van 20:07 tot 20:36 uur zijn Io en Callisto's schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 40° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 20:36 en 20:59 uur zijn Io, Io's schaduw en Callisto's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 43° boven de horizon, in het oostzuidoosten en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat intussen 24° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. 21:28:  De Galileïsche maan Europa staat op slechts 0,96” ten zuiden van Callisto. Europa wordt voor 29% bedekt door Callisto. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 23:21:  Jupiters satelliet Io staat slechts 0,75” ten zuiden van Europa. Io bedekt Europa voor 32%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 27 februari 02:24:  De Galileïsche maan Ganymedes staat 1,8” ten zuiden van Callisto. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,25”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 03:20:  Jupiters satelliet Io staat slechts 0,11” ten noorden van Ganymedes. Io bedekt Ganymedes voor 78%. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 20:39:  De ster SAO 95419, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Orion, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 20:39 achter de onverlichte maanrand en komt om 21:23 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan. De Maan staat bij de intrede 56° boven de horizon, bij de uittrede is dat 54°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 71% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. zaterdag 28 februari 04:53:  De Galileïsche maan Europa staat 1,5” ten zuiden van Ganymedes. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,20”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 18:51:  De ster SAO 96409, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 18:51 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 45°. De bedekking is rakend; in het zuiden van de Benelux is geen bedekking zichtbaar. De Maan is voor 79% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 19:26:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 19:26 uur, op het moment dat Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 23:25 uur, wanneer Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 20:30 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 22:20 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor maart 2015 De astrokalender voor het jaar 2015 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Maan bedekt Saturnus   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden