Astrokalender voor juni 2024 - hemel.waarnemen.com

zaterdag 1 juni

De juni-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie.

zondag 2 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M13, ook de Herculescluster genaamd, op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Hercules, heeft een magnitude van 5,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 16,6’. De opkomst van dit object is om 14:53 uur, de ondergang om 12:26 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:41 uur, op 74° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Foto: DSS.

09:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm ω-Scorpiiden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. Rond 1:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 18°) aan de hemel. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 2–6 meteoren per uur zichtbaar. Op een goed donkere locatie zijn ongeveer 60% meer meteoren zichtbaar dan in dichtbevolkt gebied. De Maan komt om 3:18 uur op, is voor ongeveer 25% verlicht en stoort niet erg. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:24 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 4,5 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina ω-Scorpiiden 2024 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

09:16: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 368102 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’27,8”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 19% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 4:37 uur in het sterrenbeeld Vissen, op een hoogte van 11° boven de horizon, in het oosten. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

maandag 3 juni

04:09: Ariadne in oppositie

De planetoïde 43 Ariadne is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Slangendrager staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,1m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Ariadne rond 01:37 uur in het zuiden, op circa 14° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,2m. Kijk voor meer details over de oppositie van Ariadne op deze pagina.

04:30: Kaartje

De Maan staat 1,3° ten noorden van Mars (+1,0m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering gebeurt om 00:09, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 4:30 uur. De twee objecten staan dan boven de oostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 3,2°. De Maan is voor 15% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

dinsdag 4 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M12 waar te nemen. M12 is te vinden in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,5’. Het object komt om 19:46 uur op, gaat om 07:28 uur onder en staat om 01:39 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 36° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 6 juni. Foto: DSS.

17:33: Venus is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Venus beweegt vanaf de Aarde gezien precies achter de Zon langs en wordt bedekt door de zonneschijf. Voor de zichtbaarheid van de planeet heeft dit geen gevolgen; de planeet stond immers al te dicht bij de Zon om te worden waargenomen. Venus verruilt hiermee de ochtendhemel voor de avondhemel.

woensdag 5 juni

05:49: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,5 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,5% verlicht en afnemend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,8’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:03 uur in het sterrenbeeld Stier, op slechts 6,2° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 11,0° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 04:07 op, 1,2 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 18,1°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan gemakkelijker te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

donderdag 6 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M10 waar te nemen. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 15,1’. De opkomst van dit object is om 19:59 uur, de ondergang om 07:19 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:41 uur, op 34° boven de horizon. Foto: DSS.

14:38:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 4,1° ten noorden langs de Zon beweegt.

vrijdag 7 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M62 te bekijken. M62 staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en een schijnbare afmeting van 14,1’. De opkomst van dit object is om 22:50 uur, de ondergang om 04:28 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:41 uur, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M62 goed te kunnen zien. Foto: DSS.

07:00: Kaartje

De meteorenzwerm Arietiden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Arietiden vallen vooral overdag en zijn dus niet of nauwelijks te zien met het blote oog. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 55 meteoren per uur vallen. Rond 11:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 61°) aan de hemel. Het beste moment om Arietiden waar te nemen is op 8 juni rond 3:45 uur (zie het kaartje). Dat is circa 21 uur na het moment van het maximum, wat niet ideaal is voor een zwerm met een korte piek als deze. Hierdoor zijn zeker 50% minder meteoren te zien dan in het meest gunstige geval. De radiant staat op dat moment zo'n 3° boven de noordoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 2–6 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan gaat al voor middernacht onder en stoort nauwelijks. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:20 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 7 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen. Zie de detailpagina Arietiden 2024 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

22:38:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 1,3 dagen (32 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 2,3% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,7’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:45 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op slechts 6,0° boven de horizon, in het noordwesten. Op dit moment staat de Maan 13,1° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 23:50 onder, 1,9 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 17,6°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de Maan gemakkelijker te zien. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

zaterdag 8 juni

23:30: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 08:39, bij ons op een hoogte van 8°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand op 8 juni rond 23:30 uur, of op 9 juni rond 22:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 9° boven de westnoordwestelijke horizon, 6,3° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 17° in het westnoordwesten, 7,2° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 10% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

woensdag 12 juni

01:00: Kaartje

De Maan staat 2,3° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 07:03 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 1 uur. Het tweetal staat dan in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 5°, 4,4° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 29% verlicht.

donderdag 13 juni

18:03: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,000 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,3 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,9 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

vrijdag 14 juni

07:18:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

15:35: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404077 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’34,3”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 48% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:50 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van 28° boven de horizon, in het zuidwesten. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

18:33: Mercurius is in bovenconjunctie met de Zon. De binnenplaneet beweegt vanaf de Aarde gezien achter de Zon langs. Mercurius staat op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor onzichtbaar. In deze positie staan Mercurius, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,9° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,323 AE, ofwel 197,9 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (5,1”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

zondag 16 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M14 te bekijken. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 7,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,7’. De opkomst van dit object is om 19:56 uur, de ondergang om 07:24 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:42 uur, op 35° boven de horizon. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

22:45: Kaartje

De Maan staat op slechts 24' ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand gebeurt om 20:25, bij ons op een hoogte van 25°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22:45 uur. De twee objecten staan dan zo'n 24° boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een onderlinge afstand van 59'. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 74% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

donderdag 20 juni

02:30: Kaartje

De Maan bedekt Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). Het maximum van de bedekking vindt om 12:36 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 2:30 uur, of op 20 juni rond 22:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 5° boven de zuidzuidwestelijke horizon, 6,0° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 8° boven de zuidzuidoostelijke horizon, zo'n 5,6° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 97% verlicht. Zie deze pagina voor meer informatie over deze bedekking. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

22:51: Vandaag begint de zomer op het noordelijk halfrond: het zomersolstitium vindt plaats. De Zon staat vandaag op maximale declinatie aan de hemel en staat boven de Kreeftskeerkring. Bij ons vinden de langste dag en de kortste nacht plaats; na vandaag worden de nachten weer langer. Vandaag komt de Zon niet het vroegst op, noch gaat ze op het laatste tijdstip onder — dat gebeurt rond 17 respectievelijk 24 juni, zie Waardoor gaat de Zon na 21 juni nog later onder? en de pagina Daglicht in 2024. De lente telde 92,74 dagen, onze zomer zal 93,66 dagen duren. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Doordat de Aarde duidelijk verder van de Zon staat in onze zomer, en dichter bij de Zon in onze winter, zijn op het noordelijk halfrond de zomers meetbaar minder warm en de winters minder koud dan op het zuidelijk halfrond. Voor meer details, zie de tabel de seizoenen. Dit betreft de astronomische zomer, de weerkundige zomer begon op 1 juni. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de winter.

zaterdag 22 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de gasnevel M8, ook de Lagoonnevel genaamd, waar te nemen. M8 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,8m en een schijnbare afmeting van 90,0’. Het object komt om 22:04 uur op, gaat om 05:22 uur onder en staat om 01:45 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M8 goed te kunnen zien. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze gasnevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de sterhoop met nevel M20, bekend als de Trifidnevel, te zien. M20 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,3m en een schijnbare afmeting van 29,0’. Het object komt om 21:52 uur op, gaat om 05:30 uur onder en staat om 01:43 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de sterhoop met nevel waar te nemen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Om de nevel goed te kunnen zien is een groter instrument nodig. Zie de pagina M20 voor meer details. Foto: DSS.

03:08:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

woensdag 26 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M17, bekend als de Omega-nevel, waar te nemen. De sterhoop met nevel is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 46,0’. De opkomst van dit object is om 21:10 uur, de ondergang om 06:18 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:46 uur, op 22° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 6 juli. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Om de nevel goed te kunnen zien is een groter instrument nodig. Foto: DSS.

donderdag 27 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M28 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,2’. De opkomst van dit object is om 22:08 uur, de ondergang om 05:19 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:46 uur, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Zie deze detailpagina voor M28 voor meer gegevens. Foto: DSS.

04:30: Kaartje

De Maan staat op slechts 29' ten noordoosten van Saturnus (+1,1m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 17:39 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 4:30 uur, of op 28 juni rond 2:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 25°, 7,6° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien in het oostzuidoosten, op zo'n 11° boven de horizon, 5,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 65% verlicht.

07:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Cetiden vindt vandaag plaats. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 9:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Het beste moment om τ-Cetiden waar te nemen is op 27 juni rond 3:31 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 3° onder de oostzuidoostelijke horizon; erg ongunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 1–5 meteoren per uur zichtbaar. De Maan komt om 1:02 uur op, is voor ongeveer 70% verlicht en kan flink storen; de zwakkere meteoren zullen hierdoor dit jaar niet zichtbaar zijn. Waarnemen voor de opkomst van de Maan kan dus gunstig zijn. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:21 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 4,9 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina τ-Cetiden 2024 voor meer details voor deze zwerm.

13:30: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 369286 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’21,5”), door de kleinere afstand. De Maan is afnemend, voor 67% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 4:32 uur in het sterrenbeeld Waterman, op 24° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

vrijdag 28 juni

11:00: Isis in oppositie

De planetoïde 42 Isis is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Boogschutter staat, heeft tijdens de oppositie een magnitude van slechts +9,4m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Isis rond 01:46 uur in het zuiden, op circa 11° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,3m. Kijk voor meer details over de oppositie van Isis op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2024.

23:00: Kaartje

Mercurius staat 4,8° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt plaats om 23:51 op 3° onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 23 uur, of op 29 juni rond 22:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de noordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 3°, op een afstand van 4,8° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 7° boven de noordwestelijke horizon, zo'n 5,1° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,7m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten en deepsky-objecten te zien zijn.

23:53:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

zaterdag 29 juni

17:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Aquariden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 7 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Het beste moment om τ-Aquariden waar te nemen is op 30 juni rond 4:00 uur (zie het kaartje). Dat is circa 11 uur na het moment van het maximum, wat ongunstig is voor een meteorenzwerm met een dermate korte piek. Daardoor zijn ten minste 30% minder meteoren te zien dan in het ideale geval. De radiant staat op dat moment zo'n 22° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 2–6 meteoren per uur zichtbaar. De Maan komt om 1:38 uur op, is voor ongeveer 35% verlicht en kan eventueel storen. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:23 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 2,7 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina τ-Aquariden 2024 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? in de veelgestelde vragen.

21:06:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus; de planeet wordt de komende tijd alsmaar beter zichtbaar. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en komt iedere dag een beetje vroeger op. Tijdens de oppositie zal Saturnus rond zonsondergang opkomen en rond zonsopkomst weer ondergaan, en daarmee vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. Saturnus staat in het sterrenbeeld Waterman. De planeet heeft een helderheid van +1,1m en zijn schijnbare diameter meet 17,9”. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie deze applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Saturnus.

zondag 30 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M22 waar te nemen. M22 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,1m en een schijnbare afmeting van 24,0’. De opkomst van dit object is om 22:01 uur, de ondergang om 05:26 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:46 uur, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M22 voor meer details. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

03:10: De komeet op 13 maart 2013

De komeet 13P/Olbers staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 17 mei en 22 augustus 2024, en aan de avondhemel tussen 14 april en 13 september 2024. Wij zien de grootste helderheid rond 28 juni: magnitude +3,7. Er is een verrekijker nodig met een apertuur van 15 mm of meer om het object op dat moment waar te nemen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 1 augustus. Het object heeft dan een helderheid van +4,9m en een magnitudecontrast van +0,9m, en een verrekijker met een apertuur van minimaal 11 mm is nodig om de komeet te zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Stier, Voerman en Lynx. Na het perihelium vinden we het object onder meer in de sterrenbeelden Grote Beer, Kleine Leeuw, Haar van Berenice en Ossenhoeder. Zie de pagina Komeet 13P/Olbers in 2024 voor meer details en zoekkaartjes.

04:07: Europa bij Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat 10,6” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de horizon, in het oostnoordoosten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.