Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor juli 2022 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) vrijdag 1 juli De juli/augustus-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie. 04:10:  De Galileïsche maan Io staat 16,9” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het oostzuidoosten op een hoogte van 25° boven de horizon. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 05:00:  Venus staat 4,1° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 11:03 plaats, bij ons op 56° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5 uur, of op 2 juli rond 4:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, circa 9° boven de horizon, op een afstand van 4,1° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 3° in het oostnoordoosten, 4,2° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,3m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten en deepsky-objecten te zien zijn. zondag 3 juli De maand juli is zeer geschikt om de open cluster M11, ook de Wild Duck cluster genaamd, op te zoeken. M11 staat in het sterrenbeeld Schild, heeft een helderheid van 5,8m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,0’. Het object komt om 20:20 uur op, gaat om 07:17 uur onder en staat om 01:51 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 32° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 29 juni. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze open cluster is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 22:45:  De Maan staat 4,2° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 13:50, in onze streken op een hoogte van 35°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 22:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 14° boven de westelijke horizon, 5,3° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 20% verlicht. maandag 4 juli Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel M57, ook de Ringnevel in Lyra genaamd, te zien. De planetaire nevel is te vinden in het sterrenbeeld Lier, heeft een magnitude van 9,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 2,5’. De opkomst van dit object is om 16:00 uur, de ondergang om 11:34 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 71° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwakker en nevelig object als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig om detail te kunnen zien. Foto: DSS. 09:19:  De Aarde is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 1,017AE, of zo'n 152,098 miljoen km. Vanaf de Aarde gezien is de Zon nu kleiner dan gemiddeld, en daarnaast ontvangt de Aarde door de grotere afstand bijna 3,5% minder zonlicht en zonnewarmte. De zomers op het noordelijk halfrond zijn dan ook meetbaar koeler dan die op het zuidelijk halfrond, maar ook langer! Op dit moment staat de Aarde ongeveer 5 miljoen km verder van de Zon dan in het perihelium, in januari. dinsdag 5 juli 22:54:  De Maan bedekt 7 Virginis, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Maagd. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 22:54 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 19°. De Maan is voor 37% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. woensdag 6 juli 15:17:  De planetoïde 14 Irene is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Boogschutter staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van slechts +9,8m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Irene bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 11°. Dit gebeurt rond 01:49 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Irene. Zie de pagina Planetoïden in 2022 voor meer gegevens van planetoïden. donderdag 7 juli 01:25:  Vannacht is een bedekking van Jupiters maan Europa door de planeetschijf volledig te zien. De bedekking begint om 1:25 uur, wanneer Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 3:55 uur, wanneer Europa weer van achter Jupiter verschijnt. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig. 04:14:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 22:45:  De Maan staat 3,5° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 22:00 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuidzuidwesten en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 22:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 19° boven de zuidwestelijke horizon, op een onderlinge afstand van 3,5°. De Maan is voor 58% verlicht. vrijdag 8 juli 01:35:  Vannacht is een bedekking van Jupiters maan Ganymedes door de planeetschijf volledig te zien. Om 1:35 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Ganymedes achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 4:18 uur, op het moment dat Ganymedes weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. zaterdag 9 juli 02:43:  De Galileïsche maan Io staat op 13,7” ten noorden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 17° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 14° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zondag 10 juli 01:24:  Vannacht is een overgang van Io's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De schaduwovergang begint om 1:24 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 3:38 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 02:47 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 22:51:  De Maan bedekt 19 Scorpii, een ster van magnitude +4,5 in het sterrenbeeld Schorpioen. De ster wordt bedekt door de dunne onverlichte rand van de Maan om 22:51 uur. Om 23:36 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 14°, respectievelijk 13° boven de horizon. De Maan is voor 88% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 23:53:  Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,308AE, of zo'n 46,002 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 3,3 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 10,9 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde. maandag 11 juli 01:30:  De Maan staat 2,0° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 03:50 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is te zien rond 1:30 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 5°, op een afstand van 2,4° van elkaar. De Maan is voor 89% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 02:21:  Van 2:21 tot 4:45 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 25°. De Zon staat 12° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 03:32:  Jupiters satelliet Europa staat 18,2” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Zon staat 12° onder de horizon. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. woensdag 13 juli 11:06:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 357264 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’26,8”), door de kleinere afstand. De Maan is wassend, voor 99% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 00:56 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op een hoogte van 10° boven de horizon, in het zuiden. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 20:38:  Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De Maan staat op een afstand van slechts 357418 km van de Aarde, waardoor deze ongeveer 7% groter en circa 14% helderder lijkt dan de gemiddelde Volle Maan. donderdag 14 juli 01:10:  Vannacht is een verduistering in de schaduw van Jupiter en een bedekking van Europa voor een groot deel te zien. De verduistering begint om 1:10 uur, wanneer Europa in Jupiters schaduw verdwijnt, en eindigt om 3:58 uur, op het moment dat Europa achter Jupiter verdwijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa uit Jupiters schaduw tevoorschijn komt (om 03:47 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. zaterdag 16 juli 00:45:  De Maan staat 4,8° ten zuiden van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 23:54, bij ons op 4° hoogte boven de horizon, in het zuidoosten. De samenstand is te zien op 16 juli rond 0:45 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, circa 10° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,8°. De Maan is voor 93% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. 21:38:  Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Mercurius, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 1,5° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een binnenplaneet ver (1,333 AE, ofwel 199,4 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (5,0”). Mercurius verruilt hiermee de ochtendhemel voor de avondhemel. zondag 17 juli 00:17:  De Maan bedekt τ Aquarii, een ster van magnitude +4,0 in het sterrenbeeld Waterman. Om 00:17 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 01:16 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de dunne onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 2°, respectievelijk 10° boven de horizon. De Maan is voor 86% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 03:32:  De Galileïsche maan Io staat op 18,7” ten noorden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 27°. De Zon staat 13° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 19 juli 03:50:  De ster 14 Ceti, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Walvis, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 03:50 achter de verlichte maanrand en komt om 04:24 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 28° staan, aan het einde van de bedekking op 31°. De Maan is voor 66% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. 05:00:  De Maan staat 2,7° ten zuidoosten van Jupiter (-2,2m), in het sterrenbeeld Walvis. De dichtste nadering vindt om 06:10 plaats, bij ons op een hoogte van 39°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 36°, 2,8° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 65% verlicht. woensdag 20 juli Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel M27, ook de Halternevel genaamd, te zien. M27 is te vinden in het sterrenbeeld Vosje, heeft een helderheid van 8,1m en een schijnbare afmeting van 15,2’. Het object komt om 17:39 uur op, gaat om 10:01 uur onder en staat om 01:52 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 61° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 28 juli. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig. Zie deze detailpagina voor M27 voor meer gegevens. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 15:56:  De planetoïde 9 Metis is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft nu een helderheid van slechts +9,7m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Metis bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 11°. Dit gebeurt rond 01:55 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Metis. Zie de pagina Planetoïden in 2022 voor meer gegevens van planetoïden. 16:19:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. donderdag 21 juli 00:27:  Tussen 0:27 en 3:46 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 18° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. 00:44:  Jupiters satelliet Io staat op 12,8” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de oostelijke horizon, op een hoogte van 6°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 05:00:  De Maan staat op slechts 17,1' ten noorden van Mars (+0,5m), in het sterrenbeeld Ram. De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 19:01 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5 uur, of op 22 juli rond 2 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 35° boven de oostzuidoostelijke horizon, 6,2° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 7°, 4,2° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 41% verlicht. vrijdag 22 juli 16:00:  De planetoïde 192 Nausikaa is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +9,7m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Nausikaa bereikt een maximale hoogte boven de horizon van slechts 9°. Dit gebeurt rond 01:58 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,4m. Kijk voor meer details over de oppositie van Nausikaa op deze pagina. zaterdag 23 juli 01:32:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de schaduwovergang, om 1:32 uur, op het moment dat Europa's schaduw het oppervlak van Jupiter verlaat, en duurt tot 4:03 uur, op het moment dat Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (01:36 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 02:24:  De Maan bedekt 13 Tauri, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Stier. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 02:24 uur. Om 03:09 uur wordt deze weer zichtbaar aan de onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 7° boven de horizon, bij het einde 14°. De Maan is voor 27% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 05:00:  De Maan staat 3,7° ten zuidoosten van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 09:15 plaats, bij ons op 60° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, op een hoogte van ongeveer 32°, 4,1° van elkaar vandaan. De Maan is voor 26% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. maandag 25 juli 04:10:  Tot de ochtendschemering zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Europa en Ganymedes zichtbaar. 04:57:  De Maan bedekt 118 Tauri, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Stier. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 04:57 achter de dunne verlichte maanrand, 20° boven de horizon. De Maan is voor 11% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. dinsdag 26 juli 00:08:  Van 0:08 tot 0:58 uur zijn Io's schaduw en Ganymedes gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 7° boven de oostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 0:58 en 1:53 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat inmiddels in het oostzuidoosten op een hoogte van 15° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat inmiddels 18° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 00:58:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. Om 0:58 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 3:10 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw het oppervlak van Jupiter verlaat (01:55 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 04:38:  De Galileïsche maan Io staat op 9,1” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 37° boven de horizon. De Zon staat 9° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:00:  De Maan staat 3,5° ten noorden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering vindt om 18:39 plaats, bij ons op een hoogte van 15°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5 uur, of op 27 juli rond 5 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het oostnoordoosten, circa 11° boven de horizon, op een afstand van 5,7° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 7° boven de oostnoordoostelijke horizon, 7,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 5% verlicht. 12:22:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 406274 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’24,7”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 4% verlicht en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:09 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op 15° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. woensdag 27 juli 05:30:  De Maan staat 3,0° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 20:00, in onze streken op een hoogte van 12°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5:30 uur, of op 28 juli rond 5:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 10°, op een onderlinge afstand van 7,0°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de noordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 4°, 6,0° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 2% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. 06:37:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,5 dagen (35 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 2,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,7’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:10 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op slechts 8,2° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Op dit moment staat de Maan 15,7° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 2,0 uur voor de Zon op, om 03:52. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 17,5°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan. donderdag 28 juli 02:55:  Jupiters satelliet Io staat 13,0” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 28° boven de zuidoostelijke horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 19:55:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 4,1° ten noorden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 22:37:  Jupiter is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Jupiter's oppositielus en de planeet wordt steeds beter zichtbaar naarmate zijn oppositie nadert. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Rond zijn oppositie zal Jupiter vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn, doordat deze rond zonsondergang opkomt en rond zonsopkomst weer ondergaat. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. Jupiter staat in het sterrenbeeld Walvis. De planeet heeft een helderheid van -2,2m en zijn schijnbare diameter meet 44,7”. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens. vrijdag 29 juli 03:00:  Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden vindt vandaag plaats. De meteoren van de δ-Aquariden hebben lange sporen, zijn traag en helder. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 18 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 4:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 21° boven de horizon. Het beste moment om δ-Aquariden waar te nemen is op 29 juli rond 3:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 20° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 12–20 meteoren per uur zichtbaar. De Maan stoort niet. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:56 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 14 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de pagina δ-Aquariden 2022 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 22:00:  De Maan staat 2,6° ten noorden van Mercurius (-0,7m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering vindt om 01:19 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is met veel moeite te zien op 29 juli rond 22 uur. De twee objecten staan dan boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 2°, op een onderlinge afstand van 3,2°. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 1% verlicht. zaterdag 30 juli 01:32:  Vannacht zijn overgangen van de schaduw van Europa en Europa zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De schaduwovergang begint om 1:32 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 4:07 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (om 04:03 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 04:00:  Het maximum van de meteorenzwerm δ-Cassiopeiïden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 10 meteoren per uur vallen. Rond 6:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 79°) aan de hemel. Het beste moment om δ-Cassiopeiïden waar te nemen is op 30 juli rond 3:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 64° boven de noordoostelijke horizon. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 3–8 meteoren van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 13–21 meteoren per uur zichtbaar. De Maan stoort niet. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:58 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 5,2 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de pagina δ-Cassiopeiïden 2022 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 10:55:  De komeet C/2021 P4 (ATLAS) staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar met een helderheid groter dan achtste magnitude aan onze avondhemel van 12 tot 23 juli 2022. Vanaf 24 juli is het object in Nederland en België vrijwel onzichtbaar. Wij zien de grootste helderheid rond 23 juli: magnitude +7,7. Er is een telescoop nodig met een diameter van tenminste 101,5 cm om het object op dat moment waar te kunnen nemen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 12 juli. Het object heeft dan een helderheid van +8,0m en een magnitudecontrast van +7,9m, en een telescoop met een diameter van 25,9 cm of meer is nodig om het object te kunnen zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Kreeft en Leeuw. Zie de pagina Komeet C/2021 P4 (ATLAS) in 2022 voor meer details en zoekkaartjes. 22:00:  De Maan staat 3,6° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 21:33, bij ons op een hoogte van 8° boven de westelijke horizon en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 22 uur. De twee objecten staan dan boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, op een onderlinge afstand van 3,6°. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 4% verlicht. 22:01:  Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 2,1 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 4,3% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,3’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:15 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 4,0° boven de westnoordwestelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 11,3° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 1,3 uur na de Zon onder, om 22:49. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 23,8°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor augustus 2022 De astrokalender voor het jaar 2022 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden