Zomertijd   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor augustus 2022 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) maandag 1 augustus 23:40:  Tussen 23:40 en 2:47 uur (2 augustus) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 17° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. dinsdag 2 augustus 01:35:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 1:35 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 5:00 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (02:47 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (03:49 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 03:00:  Van 3:00 tot 3:49 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 34°. De Zon staat 17° onder de horizon en het is donker. Tussen 3:49 en 5:00 uur zijn Io en Ganymedes zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 38° boven de horizon. De Zon staat 12° onder de horizon. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 03:15:  De Galileïsche maan Io staat op 9,0” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 33° boven de horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. woensdag 3 augustus 00:57:  Callisto is in benedenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt tussen de Aarde en Jupiter door, maar er vindt geen overgang over Jupiter plaats. We zien Callisto 5,0” ten zuiden van Jupiters zuidpool staan. Voor meer details, zie deze tabel. 21:45:  Mercurius staat 41' ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 11:27 plaats, in de Lage Landen op 32° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 3 augustus rond 21:45 uur, of op 4 augustus rond 21:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 3°, op een onderlinge afstand van 1,2°. In het andere geval is de samenstand te zien in het westnoordwesten, op zo'n 2° boven de horizon, zo'n 59' van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu -0,3m. Voor de zichtbaarheid van planeten en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 22:30:  De Maan staat 3,3° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 03:18 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien op 3 augustus rond 22:30 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 4,4°. De Maan is voor 33% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 23:33:  Van 23:33 tot 5:24 uur (04/08) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 28° boven de horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. donderdag 4 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de gasnevel NGC6992, bekend als de Sluiernevel, op te zoeken. NGC6992 is te vinden in het sterrenbeeld Zwaan en heeft een schijnbare afmeting van 60,0’. De opkomst van dit object is om 16:17 uur, de ondergang om 11:18 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:50 uur, op 70° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze gasnevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS. 05:04:  Jupiters satelliet Io staat 13,0” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 40° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 5 augustus 13:07:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. zaterdag 6 augustus Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel NGC7009, genaamd de Saturnusnevel, te bekijken. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 8,0m en een schijnbare afmeting van 1,7’. Het object komt om 20:46 uur op, gaat om 06:49 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 27° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 28 juli. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze planetaire nevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Foto: DSS. 01:35:  De Galileïsche maan Europa staat op 25,3” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat 21° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 23:00:  De Maan staat 2,3° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 11:23 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 6 augustus rond 23 uur, of op 7 augustus rond 22 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 8,0°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van circa 11°, 6,3° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 71% verlicht. dinsdag 9 augustus 00:00:  Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden noord vindt vandaag plaats. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 3:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 14–23 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 85% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 2:00 uur onder, waarna deze minder zal storen. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:13 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 21 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Aquariden noord 2022 voor meer informatie over deze meteoren. 01:21:  Jupiters satelliet Io staat op 9,9” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 22°. De Zon staat 22° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 03:29:  Tussen 3:29 en 4:36 uur zijn Io's schaduw en Ganymedes' schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 38° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. Van 4:36 tot 4:56 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes' schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat inmiddels in het zuiden op een hoogte van 40° boven de horizon. De Zon staat nu 12° onder de horizon. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. 23:09:  Tussen 23:09 en 0:49 uur (10/08) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 11° boven de oostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 19° onder de horizon en het is goed donker. woensdag 10 augustus 00:15:  Jupiters satelliet Io staat 17,0” ten noorden van Europa. Jupiter staat boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 13°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 00:49:  Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel te zien. De verduistering begint om 0:49 uur, wanneer Io in Jupiters schaduw verdwijnt, en duurt tot 4:07 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 13:00:  Het maximum van de meteorenzwerm η-Eridaniden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. Rond 7:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 25°) aan de hemel. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is op 10 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 11° boven de zuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 18–27 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor dit jaar zichtbaar. De Maan gaat om 3:10 uur onder, en stoort daarna natuurlijk niet. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:15 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 4,2 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina η-Eridaniden 2022 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 19:09:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 359828 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’12,5”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 94% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 00:00 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op 10° boven de zuidelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. donderdag 11 augustus 01:15:  Tussen 1:15 en 5:36 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Callisto, Io, Europa en Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 37°. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. vrijdag 12 augustus 00:54:  De ster 35 Capricorni, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Steenbok, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 00:54 uur. Om 02:03 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 16°, respectievelijk 17° boven de horizon. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. 03:36:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De Maan staat op een afstand van slechts 361412 km van de Aarde, waardoor deze ongeveer 6% groter en circa 12% helderder lijkt dan de gemiddelde Volle Maan. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 05:30:  De Maan staat 4,1° ten zuidoosten van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 09:30, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidwesten, circa 6° boven de horizon, op een afstand van 4,9° van elkaar. De Maan is voor 100% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. zaterdag 13 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M15 op te zoeken. M15 staat in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een helderheid van 6,4m en een schijnbare afmeting van 12,3’. Het object komt om 18:41 uur op, gaat om 08:51 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 50° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 27 augustus. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. Augustus is een goede maand om de bolhoop M2 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en een schijnbare afmeting van 12,9’. Het object komt om 19:53 uur op, gaat om 07:46 uur onder en staat om 01:51 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 04:30:  De Galileïsche maan Europa staat op 26,3” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuiden op een hoogte van 40° boven de horizon. De Zon staat 14° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 08:00:  De meteorenzwerm Perseïden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Perseïden zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 85 meteoren per uur vallen. Rond 7:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 84°) aan de hemel. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus rond 4:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 67° boven de oostnoordoostelijke horizon. Doordat de omstandigheden niet ideaal zijn, zijn er bij ons dan ieder uur naar schatting slechts ongeveer 10–18 meteoren van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 12–20 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:20 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 3,1 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de detailpagina Perseïden 2022 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. zondag 14 augustus 19:11:  Saturnus is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Saturnus op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Saturnus waar te nemen. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,5m, zijn schijnbare diameter is 18,8”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Steenbok. De planeet staat rond 01:49 uur in het zuiden, op een hoogte van 22° boven de horizon, voor een waarnemer in Utrecht, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. De pagina opposities van Saturnus bevat meer details voor deze en andere opposities van Saturnus. Op die pagina zijn ook oppositiekaarten te vinden. maandag 15 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M30 te zien. M30 is te vinden in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een helderheid van 7,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,0’. Het object komt om 22:00 uur op, gaat om 05:36 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 27 augustus. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS. 00:54:  Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Europa in zijn geheel waar te nemen. Om 0:54 uur zien het begin van de verduistering, op het moment dat Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 5:26 uur, op het moment dat Europa weer van achter Jupiter verschijnt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 05:45:  De Maan staat 2,2° ten zuidoosten van Jupiter (-2,3m), in het sterrenbeeld Walvis. De dichtste nadering gebeurt om 14:04, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:45 uur, of op 15 augustus rond 23:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 35° boven de zuidzuidwestelijke horizon, 5,3° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 6° in het oosten, zo'n 6,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 85% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. 22:45:  Van 22:45 tot 5:46 uur (16 augustus) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 32° boven de zuidoostelijke horizon. De Zon staat 24° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. woensdag 17 augustus 02:18:  Jupiters satelliet Io staat 17,6” ten noorden van Europa. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 33° boven de horizon. De Zon staat 24° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 23:52:  In de nacht van 17 op 18 augustus zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 23:52 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 3:02 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (00:50 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (02:06 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. vrijdag 19 augustus 06:00:  De Maan staat 3,5° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 15:34 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 1°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6 uur, of op 20 augustus rond 0:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidoosten, circa 55° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 5,7°. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 9° in het oostnoordoosten, zo'n 6,5° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 47% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. 06:00:  De Maan staat 2,0° ten noorden van Mars (+0,2m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 14:38, bij ons op 7° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6 uur. Het tweetal staat dan zo'n 52° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 3,8° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 50% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 06:36:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. 22:55:  In de nacht van 19 op 20 augustus is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Ganymedes voor een groot deel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de verduistering, om 22:55 uur, op het moment dat Ganymedes uit Jupiters schaduw verschijnt, en duurt tot 2:19 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Ganymedes achter Jupiter verdwijnt (om 23:49 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. zondag 21 augustus 22:22:  Jupiters satelliet Io staat 12,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de oostelijke horizon, op een hoogte van 3°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 13° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. maandag 22 augustus 20:52:  De planetoïde 4 Vesta is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een helderheid van +5,8m en kan met een verrekijker of onder gunstige omstandigheden zelfs met het blote oog worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Vesta rond 02:00 uur in het zuiden, op circa 18° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +6,8m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Vesta. 23:52:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405418 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’28,5”. De Maan is op dit moment krimpend, voor 19% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 05:58 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op een hoogte van 40° boven de horizon, in het oosten. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. dinsdag 23 augustus 22:36:  In de nacht van 23 op 24 augustus is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 22:36 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 2:44 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 00:19 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 01:10 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 23:29:  Mercurius is in het aphelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 0,467AE, ofwel 69,817 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 2,2 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 4,7 maal meer licht en warmte dan de Aarde. woensdag 24 augustus 03:45:  De Maan staat 2,9° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt plaats om 01:52 op 4° onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 3:45 uur. Het tweetal staat dan in het noordoosten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een afstand van 3,0° van elkaar. De Maan is voor 10% verlicht. 04:18:  De Galileïsche maan Io staat 18,1” ten noorden van Europa. Jupiter staat in het zuiden op een hoogte van 39° boven de horizon. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 17:55:  De komeet 107P/Wilson-Harrington staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 24 juni en 19 september 2022. Wij zien de grootste helderheid rond 1 augustus: magnitude +6,9. Er is een verrekijker nodig met een apertuur van 13 mm of meer om het object op dat moment waar te nemen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 9 augustus. Het object heeft dan een helderheid van +7,0m en een magnitudecontrast van +1,3m, en een verrekijker met een apertuur van minimaal 13 mm is nodig om de komeet te zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Vissen, Ram en Stier. Zie de pagina Komeet 107P/Wilson-Harrington in 2022 voor meer details en zoekkaartjes. donderdag 25 augustus 01:46:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 1:46 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 4:48 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (02:36 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 04:00 uur). 23:06:  In de nacht van 25 op 26 augustus is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io volledig te zien. Om 23:06 uur zien het begin van de verduistering, wanneer Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 2:05 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. vrijdag 26 augustus 06:00:  De Maan staat 3,3° ten noorden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering gebeurt om 00:44, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 6 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, circa 6° boven de horizon, op een afstand van 4,4° van elkaar. De Maan is voor 2% verlicht. 07:16:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,1 dagen (25 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 1,4% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,4’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:05 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 6,9° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Op dit moment staat de Maan 13,5° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 05:05 op, 1,6 uur voor de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 13,7°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. 23:56:  In de nacht van 26 op 27 augustus is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Ganymedes in zijn geheel te zien. De verduistering begint om 23:56 uur, wanneer Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 5:44 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Ganymedes uit Jupiters schaduw verschijnt (02:54 uur) en Ganymedes achter de planeet Jupiter verdwijnt (om 03:15 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. zaterdag 27 augustus 01:36:  De Maan staat 3.6° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 01:36, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. 10:17:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 4,4° ten noorden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 18:14:  Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 27°19’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De helderheid van de binnenplaneet is +0,5m, hij is voor 53% verlicht en zijn schijnbare diameter is 7,2”. Wanneer 's avonds de burgerlijke schemering eindigt (om 21:14 uur) is Mercurius 2° onder de westelijke horizon te vinden. Deze avondverschijning is dus zeer ongunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Mercurius gaat 00:30 uur na de Zon onder (om 21:08 uur). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder voor de grootste avondelongatie dan erna. Om Mercurius te vinden kan een verrekijker handig zijn. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. zondag 28 augustus 00:10:  Callisto is in bovenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt vanaf de Aarde gezien achter Jupiter langs, maar wordt niet bedekt. Callisto staat 5,4” ten noorden van Jupiters noordpool. Voor meer details, zie deze tabel. 20:54:  Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 1,4 dagen (35 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,2% verlicht en wassend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,7’ en is met veel moeite aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 20:51 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 4,2° boven de horizon, in het westen. De Zon staat nu 8,1° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 0,8 uur na de Zon onder, om 21:24. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 17,2°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is noodzakelijk. Een eenvoudige verrekijker is nodig om de Maan te vinden. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. maandag 29 augustus Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel NGC7293, bekend als de Helixnevel, waar te nemen. NGC7293 staat in het sterrenbeeld Waterman en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,8’. Het object komt om 21:38 uur op, gaat om 05:47 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 17° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS. 00:28:  De Galileïsche maan Io staat op 12,7” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 26°. De Zon staat 27° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 19:49:  De Maan staat 5.1° ten noordoosten van Mercurius (+0.6m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering gebeurt om 19:49, bij ons op een hoogte van 13°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. 21:49:  Tussen 21:49 en 6:11 uur (30/08) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 36°. De Zon staat 29° onder de horizon en het is goed donker. dinsdag 30 augustus 01:15:  Jupiters satelliet Europa staat op 17,6” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 31° boven de horizon. De Zon staat 29° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 21:15:  De Maan staat 3,5° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 07:33, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien op 30 augustus rond 21:15 uur, of op 31 augustus rond 20:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westzuidwesten, circa 3° boven de horizon, 7,3° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 8° boven de westzuidwestelijke horizon, zo'n 7,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 16% verlicht. woensdag 31 augustus 01:11:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 1:11 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 5:00 uur, wanneer Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 02:36 uur) en Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 03:45 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

Meer hemelverschijnselen   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor september 2022 De astrokalender voor het jaar 2022             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Zomertijd   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden