Astrokalender voor december 2019 - hemel.waarnemen.com

zondag 1 december

De december-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: voor slechts €49,95 heb je een jaarabonnement op ZENIT en gratis het sterrenkundig jaarboek Sterren & Planeten. Klik voor meer informatie.

maandag 2 december

00:42: Klotho in oppositie

De planetoïde 97 Klotho is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Eridanus, heeft nu een schijnbare magnitude van slechts +9,9m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Klotho bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 37°. Dit gebeurt rond 00:42 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Klotho op deze pagina. Zie de pagina Planetoïden in 2019 voor meer gegevens van planetoïden.

woensdag 4 december

07:58:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

donderdag 5 december

05:08: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404446 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’32,7”. De Maan is wassend, voor 57% verlicht en hij is vooral 's avonds in het zuiden en aan het begin van de nacht in het westen zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 19:49 uur in het sterrenbeeld Vissen, op 32° boven de zuidelijke horizon. Al met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

19:11:

De Maan bedekt 33 Piscium (BC Piscium), een ster met een helderheid van +4,6m in het sterrenbeeld Vissen. Om 19:11 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 20:26 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 32° boven de horizon, bij het einde 32°. De Maan is voor 64% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

22:43:

De Maan bedekt SAO 128621, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Vissen. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 22:43 uur. Om 23:41 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 22°, respectievelijk 15° boven de horizon. De Maan is voor 65% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

dinsdag 10 december

17:30: Kaartje

Venus staat 1,8° ten zuiden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 10:24, bij ons 4° onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand op 10 december rond 17:30 uur, of op 11 december rond 17 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 2,0°. In het andere geval is de samenstand te zien in het zuidzuidwesten, op zo'n 9° boven de horizon, zo'n 1,8° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,4m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel.

woensdag 11 december

06:45: Kaartje

De Maan staat 2,1° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 12:21 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6:45 uur, of op 11 december rond 17 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 5° boven de horizon, 4,3° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 5° in het oostnoordoosten, zo'n 3,8° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht.

donderdag 12 december

03:21:

De Maan bedekt 106 Tauri, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Stier. De ster verdwijnt om 03:21 achter de zeer dunne onverlichte maanrand en komt om 04:18 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan. De Maan staat bij de intrede 44° boven de horizon, bij de uittrede is dat 36°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 100% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

06:12:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

vrijdag 13 december

05:16:

De Maan bedekt SAO 78045, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Tweelingen. De ster verdwijnt om 05:16 achter de verlichte maanrand en komt om 06:13 uur weer tevoorschijn aan de zeer dunne onverlichte kant van de Maan. In Utrecht staat de Maan dan 37°, respectievelijk 28° boven de horizon. De Maan is voor 99% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

07:48: De Maan bedekt Propus

De ster Propus (η Geminorum), een ster met een helderheid van +3,5m in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 07:48 achter de verlichte maanrand, 15° boven de horizon. De Maan is voor 99% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zaterdag 14 december

03:06:

De Maan bedekt 44 Geminorum, een ster van magnitude +6,0 in het sterrenbeeld Tweelingen. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 03:06 uur. Om 04:16 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 59°, respectievelijk 53° boven de horizon. De Maan is voor 96% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

17:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Geminiden vindt vandaag plaats. De meteoren van de Geminiden zijn gemiddeld snel, gelig van kleur, vaak helder en hebben korte sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 120 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 2:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 70° boven de horizon. Het beste moment om Geminiden waar te nemen is op 15 december rond 0:45 uur (zie het kaartje). Dat is circa 8 uur na het moment van het maximum, wat ongunstig is voor een meteorenzwerm met een dermate korte piek. Daardoor zijn ten minste 35% minder meteoren te zien dan in het ideale geval. De radiant staat op dat moment zo'n 62° boven de horizon, in het oostzuidoosten. Doordat de omstandigheden niet ideaal zijn, zijn er bij ons dan ieder uur naar schatting “slechts” ongeveer 15–24 meteoren van deze zwerm zichtbaar. Dit is nog steeds de moeite van het waarnemen waard. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 17–26 meteoren per uur zichtbaar. De Maan is voor ongeveer 90% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:41 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 0,9 dagen zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Geminiden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

zondag 15 december

04:06: De Maan bedekt μ Cancri

De ster μ Cancri, een ster met een helderheid van +5,3m in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Om 04:06 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 05:18 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 58° staan, aan het einde van de bedekking op 51°. De Maan is voor 90% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

maandag 16 december

De maand december is zeer geschikt om de gasnevel M42, ook de Grote Orionnevel genaamd, te bekijken. M42 is te vinden in het sterrenbeeld Orion, heeft een magnitude van 4,0m en een schijnbare afmeting van 66,0’. De Grote Orionnevel is een van de helderste en daardoor meest bekende gasnevels aan de sterrenhemel. De nevel is met het blote oog te zien als een zwak 'sterretje', het middelste van de drie sterren dat als het verticale 'zwaard' onder de drie heldere blauwe sterren van de 'gordel' van de mythische jager Orion hangt. Met een verrekijker of telescoop is meer structuur te zien, waaronder het Trapezium, vier zeer heldere, jonge sterren die de nevel doen oplichten. De jongste sterren zijn waarschijnlijk minder dan 100,000 jaar jong, mogelijk zelfs 10,000 jaar. De afstand tot de Orionnevel bedraagt circa 1340 lichtjaar, en het is een van de dichtstbijzijnde grote stervormingsgebieden aan onze hemel. Het object komt om 19:07 uur op, gaat om 06:12 uur onder en staat om 00:41 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 32° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze gasnevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie deze detailpagina voor M42 voor meer gegevens. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

dinsdag 17 december

08:00: Kaartje

De Maan staat 2,9° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 09:07 plaats, in de Lage Landen op 29° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 8 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, circa 38° boven de horizon, op een afstand van 3,0° van elkaar. De Maan is voor 71% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

08:15: Kaartje

Mercurius staat 5,0° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 12:11, in onze streken op 13° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 17 december rond 8:15 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 2°, op een afstand van 5,2° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,5m.

woensdag 18 december

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de gasnevel NGC2024 te bekijken. NGC2024 staat in het sterrenbeeld Orion en heeft een schijnbare afmeting van 30,0’. Het object komt om 18:47 uur op, gaat om 06:30 uur onder en staat om 00:40 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 36° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 26 december. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze gasnevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

21:25: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 370265 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’16,4”), door de kleinere afstand. De Maan is afnemend, voor 58% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:57 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 48° boven de zuidelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

donderdag 19 december

00:38: De Maan bedekt ν Virginis

De ster ν Virginis, een ster met een helderheid van +4,0m in het sterrenbeeld Maagd, wordt bedekt door de Maan. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 00:38 komt de ster tevoorschijn van achter de onverlichte maanrand, op een hoogte van 5°. De Maan is voor 53% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

05:57:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

zondag 22 december

05:19: Wintersolstitium; begin van de winter op het noordelijk halfrond. De Zon staat op minimale hoogte aan de hemel, voor een waarnemer in onze streken, en staat boven de Steenbokskeerkring. Dit is echter niet de dag waarop de Zon het laatst opkomt of het vroegst ondergaat — dat gebeurt rond de 30e respectievelijk 13e, zie Waardoor komt de Zon na 21 december nog steeds later op? en de pagina Daglicht in 2019. Dit is wel de kortste dag van het jaar en dus ook de langste nacht. Dit is hierdoor een ideale periode om de sterrenhemel te bekijken, en met name zwakke deepsky-objecten. De nachten duren langer dan gemiddeld, maar daar komt nog bij dat de nachten ook donkerder zijn, doordat de Zon zich in de nacht dieper onder de horizon begeeft. Na vandaag worden de nachten weer korter. De herfst telde 89,85 dagen, de winter zal 88,98 dagen duren. De elliptische baan van de Aarde om de Zon is verantwoordelijk voor het feit dat de seizoenen niet even lang zijn; wanneer de Aarde dichter bij de Zon staat (op dit moment is dat in de winter), beweegt zij sneller en duurt dat seizoen korter. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt de astronomische winter genoemd, de weerkundige winter begon op 1 december. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de zomer. Doordat de Aarde duidelijk dichter bij de Zon staat in de zomer op het zuidelijk halfrond, en verder van de Zon in hun winter, zijn op het zuidelijk halfrond de winters meetbaar kouder en de zomers warmer dan op het noordelijk halfrond.

maandag 23 december

06:30: Kaartje

De Maan staat 2,8° ten noorden van Mars (+1,8m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 03:44 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien rond 6:30 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, op een hoogte van ongeveer 7°, 3,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 10% verlicht.

11:15: Kaartje

De meteorenzwerm Ursiden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Ursiden zijn niet erg opvallend. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 12 meteoren per uur vallen. Rond 9:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 67°) aan de hemel. Het beste moment om Ursiden waar te nemen is op 23 december rond 6:30 uur (zie het kaartje). Dat is ongveer 4,8 uur voor het maximum van deze meteoren, wat niet ideaal is voor een zwerm met een korte piek als deze. Hierdoor zijn zeker 25% minder meteoren te zien dan in het meest gunstige geval. De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 62° boven de noordnoordoostelijke horizon. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk maar circa 4–8 meteoren per uur van deze zwerm te zien. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 16–25 meteoren per uur zichtbaar. De Maan komt om 5:21 uur op, is voor ongeveer 10% verlicht en stoort niet erg. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:46 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 0,7 dagen zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de pagina Ursiden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

dinsdag 24 december

09:33:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,8 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 4,1% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,3’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 08:06 uur in het sterrenbeeld Slangendrager, op een hoogte van slechts 8,7° boven de horizon, in het zuidoosten. Op dit moment staat de Maan 11,8° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 2,1 uur voor de Zon op, om 06:40. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 23,2°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te vinden. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

donderdag 26 december

05:08: Zonsverduistering: de Nieuwe Maan schuift vanaf de Aarde gezien precies voor de Zon langs. Het maximum van de eclips gebeurt bij ons 32° onder de horizon. In onze streken is de verduistering onzichtbaar. De details van de eclips zijn te vinden op deze pagina. Voor gegevens van andere eclipsen, zie de lijst met zonsverduisteringen. Zie ook Hoe ontstaat een zonsverduistering? in de veelgestelde vragen. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

06:13:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 0,6° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 27 december

17:00:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,4 dagen (35 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,3% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,7’ en hij is kort na zonsondergang met moeite zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 16:51 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op een hoogte van slechts 5,0° boven de horizon, in het zuidwesten. Op dit moment staat de Maan 9,2° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 1,2 uur na de Zon onder, om 17:46. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 17,4°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is nodig. Een eenvoudige verrekijker is waarschijnlijk nodig om de Maan te vinden. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

17:00: Kaartje

De Maan staat 2,1° ten zuiden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 12:37 plaats, in de Lage Landen op 14° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 17 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 5°, 2,6° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 2% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

19:26: Jupiter is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Jupiter beweegt vanaf de Aarde gezien precies achter de Zon langs en wordt bedekt door de zonneschijf. Voor de zichtbaarheid van de planeet heeft dit geen gevolgen; de planeet stond immers al te dicht bij de Zon om te worden waargenomen.

zaterdag 28 december

17:45: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten zuiden van Venus (-3,4m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 03:01 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien op 28 december rond 17:45 uur, of op 29 december rond 17:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 5,1°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 14° in het zuidzuidwesten, zo'n 6,5° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 9% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

maandag 30 december

06:39: Mercurius is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,467AE, of zo'n 69,818 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 2,1 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 4,4 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.