Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meer vragen over de Zon   –   FAQ   –   De Zon   –   Zon en Maan   –   Op/onder   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Maanfasekalender    

Hoe ontstaat een zonsverduistering? Ik wil weten wat een zonsverduistering is en hoe men kan berekenen wanneer een zonsverduistering plaatsvindt. Een zonsverduistering of eclips vindt plaats wanneer de Maan precies tussen de Aarde en de Zon schuift. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan dan voor de Zon en verduistert (of eigenlijk: bedekt) deze dus. Aangezien de Maan wordt verlicht door de Zon, en de Maan tussen de Zon en de Aarde in staat, kijken we vanaf de Aarde tegen de donkere kant van de Maan aan. Een zonsverduistering vindt dus altijd plaats bij Nieuwe Maan! Dat niet iedere Nieuwe Maan ook een eclips oplevert heeft te maken met het feit dat het vlak waarin de Maan om de Aarde draait een hoek maakt met het vlak waarin de Aarde om de Zon draait (de ecliptica). Hierdoor staat de Maan vanaf de Aarde gezien bij Nieuwe Maan meestal net boven of net onder de Zon. Er zijn theorieën ontwikkeld waarmee de positie van de planeten (VSOP) en de Maan (ELP) nauwkeurig worden voorspeld. Hiervan wordt gebruik gemaakt om een eclips te voorspellen. De planeettheorie geeft de positie van de planeten, dus ook van de Aarde, ten opzichte van de Zon. Hieruit kan men gemakkelijk de positie van de Zon ten opzichte van de Aarde uitrekenen. Voor de Maan is er dus een aparte theorie, die voor een gegeven tijdstip zijn positie voorspelt. Wanneer je de positie van de Zon en van de Maan aan de hemel voor elk moment kunt uitrekenen, kun je dus ook bekijken wanneer ze dicht bij elkaar staan. Wanneer de twee objecten dichter bij elkaar staan dan de som van hun stralen, overlappen ze aan de hemel. Aangezien de Maan dichterbij staat dan de Zon betekent dit dat de Maan de Zon bedekt en er dus een zonsverduistering plaatsvindt. Een zonsverduistering is vaak vanaf een groot gebied op Aarde zichtbaar, waarbij de Zon op sommige plaatsen meer verduisterd is dan op andere. We spreken dan van een gedeeltelijke of partiële zonsverduistering, waarbij de Maan niet de gehele Zon afdekt en dus niet midden voor de Zon staat. Wanneer de lijn die de Zon en de Maan verbindt vlak langs de Aarde loopt is alleen een partiële eclips te zien, wanneer deze lijn de Aarde raakt vindt er een zogenaamde centrale eclips plaats. Hierbij staat de Maan vanaf de Aarde gezien precies midden voor de Zon. Centrale eclipsen zijn te verdelen in twee categorieën. Wanneer de Maan vanaf de Aarde groter lijkt dan de Zon, kan de Maan de Zon helemaal bedekken en spreken we van een totale zonsverduistering. Dit is een spectaculair verschijnsel, waarbij het donker wordt en zowel heldere sterren en planeten als de buitenste atmosfeer van de Zon (de corona) zichtbaar worden. Wanneer de Maan kleiner lijkt dan de Zon kan de Maan de Zon niet helemaal afdekken, maar blijft er een ringetje zonne-oppervlak (de fotosfeer) om de Maan heen zichtbaar. Dit wordt een ringvormige eclips genoemd en hierbij valt er nog voldoende zonlicht op de Aarde om het niet volledig donker te laten worden. Planeten en de corona worden dan dus niet zichtbaar. In sommige gevallen is een centrale eclips voor een deel ringvormig (aan het begin en het einde van de verduistering) en voor een deel totaal (daar tussenin). Dit wordt een hybride eclips genoemd. De schijnbare diameter van de Maan kan aanzienlijk variëren doordat de Maan een ellipsbaan om de Aarde beschrijft en dus niet altijd even ver van de Aarde af staat. De figuur hieronder laat de gebieden zien waar op 29 maart 2006 een eclips te zien was. De eclips was totaal op een lijn die van het puntje van Brazilië via noordwest Afrika en Turkije naar Azië loopt. Het kaartje laat het pad van de totaliteit zien (de twee doorgetrokken blauwe lijnen dicht bij elkaar) en de grenzen waarbinnen een gedeeltelijke eclips zichtbaar was (de twee doorgetrokken blauwe lijnen in het noorden en zuiden). De blauwe stippellijnen ertussen geven aan waar 20%, 40%, 60% en 80% van de diameter van de Zon wordt bedekt. In Utrecht werd 33.5% van de diameter van de Zon (22.3% van haar oppervlakte) bedekt. Zie ook: Hoe kan ik de Zon veilig waarnemen? Hoe ontstaat een maansverduistering? Waardoor lijkt de Maan bij een eclips even groot als de Zon? De zonsverduistering van 1 augustus 2008 Lijst met zonsverduisteringen De Zon Vannacht aan de hemel: zonsopkomst, -ondergang en daglicht Opkomst en ondergang van de Zon Zon en Maan op dit moment Dagelijkse gegevens van de Zon             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meer vragen over de Zon   –   FAQ   –   De Zon   –   Zon en Maan   –   Op/onder   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Maanfasekalender