Astrokalender voor mei 2024 - hemel.waarnemen.com

woensdag 1 mei

De mei-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie.

13:27:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zaterdag 4 mei

05:00: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten zuiden van Saturnus (+1,2m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering vindt om 00:52 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5 uur. De twee objecten staan dan in het oostzuidoosten, circa 2° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 3,0°. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Maan is voor 21% verlicht.

zondag 5 mei

05:15: Kaartje

De Maan staat 48' ten westen van Mars (+1,1m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering gebeurt om 03:58, bij ons 10° onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5:15 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, circa 2° boven de horizon, 1,1° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Maan is voor 12% verlicht.

maandag 6 mei

00:04: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 363163 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’54,2”), door de kleinere afstand. De Maan is krimpend, voor 9% verlicht en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Het kaartje toont de Maan om 5:45 uur in het sterrenbeeld Vissen, op slechts 6,1° boven de horizon, in het oosten. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

06:17:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is 2,1 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 5,4% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,8’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:43 uur in het sterrenbeeld Vissen, op slechts 3,9° boven de oostelijke horizon. De Zon staat nu 8,5° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 0,8 uur voor de Zon op, om 05:12. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 26,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de Maan te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

dinsdag 7 mei

10:00: Kaartje

De meteorenzwerm η-Aquariden bereikt zijn maximum. De meteoren van de η-Aquariden zijn snel en hebben nalichtende sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 30 meteoren per uur vallen. Rond 9:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 37°) aan de hemel. Het beste moment om η-Aquariden waar te nemen is op 8 mei rond 4:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 14° boven de oostzuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 3–8 meteoren per uur zichtbaar. De Maan komt om 5:43 uur op, is voor ongeveer 0% verlicht en stoort niet. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:56 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 11 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina η-Aquariden 2024 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

woensdag 8 mei

05:22:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 1,9° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats.

12:59: Mars is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 1,382AE, ofwel 206,670 miljoen km. Een waarnemer op Mars ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 1,4 maal zo klein als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 1,9 maal minder licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

22:00: Kaartje

De Maan staat op slechts 1,3° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 02:07 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 8 mei rond 22 uur. De twee objecten staan dan in het noordwesten, circa 3° boven de horizon, 3,2° van elkaar vandaan. De Maan is voor 1% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

donderdag 9 mei

22:14: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 4,0% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,3’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:00 uur in het sterrenbeeld Stier, op 12° boven de westnoordwestelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 19,0° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 23:52 onder, 2,5 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 23,0°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

23:29:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 26°22’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,4, is voor 40% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 8,1”. Mercurius komt 00:30 uur voor de Zon op (om 05:24 uur). Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 05:13 uur) is Mercurius 2° onder de oostnoordoostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus zeer ongunstig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

maandag 13 mei

Mei is een goede maand om de bolhoop M5 te zien. M5 staat in het sterrenbeeld Slang, heeft een magnitude van 5,8m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 17,4’. Het object komt om 19:23 uur op, gaat om 07:47 uur onder en staat om 01:37 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 8 mei. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

00:59: De Maan bedekt SAO 79650

De ster SAO 79650, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Om 00:59 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 01:42 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 11°, respectievelijk 6° boven de horizon. De Maan is voor 26% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

11:13: Uranus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Uranus beweegt vanaf de Aarde gezien precies achter de Zon langs en wordt bedekt door de zonneschijf. Voor de zichtbaarheid van de planeet heeft dit geen gevolgen; de planeet stond immers al te dicht bij de Zon om te worden waargenomen.

woensdag 15 mei

13:48:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

donderdag 16 mei

01:12: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 01:12 plaats, bij ons op 20° hoogte boven de westelijke horizon. De Maan is voor 55% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

02:32: De Maan bedekt 37 Leonis

De ster 37 Leonis, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Leeuw, wordt bedekt door de Maan. Om 02:32 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 03:19 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 9° boven de horizon, bij het einde 2°. De Maan is voor 55% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

vrijdag 17 mei

20:59: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404640 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’31,9”. De Maan is op dit moment wassend, voor 65% verlicht en hij is vooral 's avonds in het zuiden en aan het begin van de nacht in het westen zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 22:14 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 41° boven de zuidzuidwestelijke horizon. Al met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zaterdag 18 mei

20:45: Jupiter is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Jupiter, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 0,7° ten zuiden ervan. Dit is een moment waarop een buitenplaneet ver (6,027 AE, ofwel 902 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (32,7”).

zondag 19 mei

17:00: Pallas in oppositie

De planetoïde 2 Pallas is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Hercules staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van slechts +9,0m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Pallas bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 64°. Dit gebeurt rond 02:20 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,1m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Pallas. Zie de pagina Planetoïden in 2024 voor meer gegevens van planetoïden.

maandag 20 mei

03:45: Kaartje

De Maan staat 45' ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 12:19, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 3:45 uur, of op 20 mei rond 22:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, op een afstand van 4,9° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 24° boven de zuidzuidoostelijke horizon, 5,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 91% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

donderdag 23 mei

10:18: Venus staat 11.4' ten noorden van Jupiter (-2.0m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 10:18, bij ons op een hoogte van 42°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,9m.

15:53:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

vrijdag 24 mei

04:30: Kaartje

De Maan staat 31' ten zuiden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt plaats om 06:01 op 5° onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidwesten, circa 5° boven de horizon, 50' van elkaar vandaan. De Maan is voor 100% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

05:36: Venus staat 4.6° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 05:36 plaats, bij ons op een hoogte van 2° boven de noordoostelijke horizon en in de schemering. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. De helderheid van Venus is nu -3,9m.

maandag 27 mei

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M80 op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Schorpioen, heeft een magnitude van 7,2m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 8,9’. Het object komt om 21:49 uur op, gaat om 05:28 uur onder en staat om 01:40 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M80 goed te kunnen zien. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

woensdag 29 mei

04:00:

De Maan bedekt 33 Capricorni, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Steenbok. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 04:00 achter de verlichte maanrand, 10° boven de horizon. De Maan is voor 68% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

donderdag 30 mei

19:13:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier, voor de tweede keer deze maand. Twee maal dezelfde maanfase in een maand komt gemiddeld eens in de ruim acht maanden voor. In het geval van een tweede Volle Maan wordt dit een Blauwe Maan genoemd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 31 mei

04:45: Kaartje

De Maan staat 50' ten oosten van Saturnus (+1,2m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering vindt om 11:59 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 16°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:45 uur. Het tweetal staat dan in het zuidoosten, circa 15° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 3,5°. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 46% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.