Astrokalender voor augustus 2014 - hemel.waarnemen.com

zaterdag 2 augustus

22:00: Kaartje

De Maan staat 1,5° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 16:34 plaats, bij ons op 23° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22 uur. De twee objecten staan dan in het zuidwesten, circa 12° boven de horizon, 2,7° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 38% verlicht.

zondag 3 augustus

05:45: Kaartje

Mercurius staat 57' ten noorden van Jupiter (-1,3m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering gebeurt om 20:53, bij ons op 2° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien op 3 augustus rond 5:45 uur. De twee objecten staan dan zo'n 2° boven de oostnoordoostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 1,2°. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu -1,5m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel.

22:00: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten noorden van Mars (+0,6m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering vindt om 11:52 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22 uur. De twee objecten staan dan in het zuidwesten, circa 14° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,5°. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 48% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

23:15: Kaartje

De Maan staat 35' ten westen van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 11:23, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 3 augustus rond 23:15 uur, of op 4 augustus rond 22 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidwesten, circa 8° boven de horizon, op een afstand van 7,5° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 17° in het zuidzuidwesten, zo'n 5,2° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 54% verlicht.

maandag 4 augustus

De maand augustus is zeer geschikt om de nevel NGC6992, ook bekend als de Sluiernevel, te zien. NGC6992 is te vinden in het sterrenbeeld Zwaan en heeft een schijnbare afmeting van 60,0’. Het object komt om 16:17 uur op, gaat om 11:18 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 70° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

02:50:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

08:13: Sappho in oppositie

De planetoïde 80 Sappho is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Adelaar, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +9,9m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Sappho rond 01:27 uur in het zuiden, op circa 38° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Sappho op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2014.

woensdag 6 augustus

Augustus is een goede maand om de planetaire nevel NGC7009, bekend als de Saturnusnevel, waar te nemen. NGC7009 staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een magnitude van 8,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 1,7’. De opkomst van dit object is om 20:47 uur, de ondergang om 06:49 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:50 uur, op 27° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze planetaire nevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Foto: DSS.

donderdag 7 augustus

05:13: Psyche in oppositie

De planetoïde 16 Psyche is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Steenbok, heeft nu een magnitude van slechts +9,3m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Psyche rond 01:44 uur in het zuiden, op circa 23° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,3m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Psyche. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2014.

vrijdag 8 augustus

18:21: Mercurius is in bovenconjunctie met de Zon. De binnenplaneet beweegt vanaf de Aarde gezien achter de Zon langs. Mercurius staat op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor onzichtbaar. Mercurius, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 1,7° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een binnenplaneet ver (1,347 AE, ofwel 201,5 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (5,0”). Mercurius verruilt hiermee de ochtendhemel voor de avondhemel.

23:06:

De Maan bedekt ρ 1 Sagittarii, een ster met een helderheid van +3,9m in het sterrenbeeld Boogschutter. Om 23:06 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 00:12 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 19° staan, aan het einde van de bedekking op 20°. De Maan is voor 95% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

zondag 10 augustus

12:00: Kaartje

De meteorenzwerm η-Eridaniden bereikt zijn maximum. Rond 07:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 25°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 5 meteoren per uur te verwachten. Rond 05:30 uur gaat het schemeren en om 06:16 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is rond 05:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 18° boven de zuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 6 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 4 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina η-Eridaniden 2014 voor meer informatie over deze meteoren.

19:43: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 356896 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 33’28,9”. De Maan is wassend, voor 99% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 00:54 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuiden. Doordat de Maan bovendien Vol is, is dit een Supermaan (zie hieronder). Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

20:09:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De Maan staat op een afstand van slechts 356896 km van de Aarde, en hierdoor lijkt deze zo'n 7% groter en circa 14% helderder dan de gemiddelde Volle Maan. Deze maand wordt de Volle Maan ook wel een Supermaan genoemd, doordat hij samenvalt met het perigeum, waardoor de Maan ook groter (en dus nog helderder) lijkt, zie hierboven. Overigens valt dit met het blote oog nauwelijks op, maar er zijn in de nacht van dinsdag op woensdag wel duidelijk minder Perseïden te zien. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

maandag 11 augustus

22:23: De Maan bedekt SAO 146062

De ster SAO 146062, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Waterman, wordt bedekt door de Maan. Om 22:23 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 23:24 komt deze weer tevoorschijn van achter de zeer dunne onverlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 9°, respectievelijk 17° boven de horizon. De Maan is voor 98% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

woensdag 13 augustus

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M15 waar te nemen. M15 staat in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een magnitude van 6,4m en een schijnbare afmeting van 12,3’. De opkomst van dit object is om 18:41 uur, de ondergang om 08:51 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:48 uur, op 50° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 25 augustus. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M2 te bekijken. M2 is te vinden in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,9’. De opkomst van dit object is om 19:53 uur, de ondergang om 07:46 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:52 uur, op 37° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Zie de pagina M2 voor meer details. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

05:37:

De Maan bedekt 14 Piscium, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Vissen. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 05:37 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 32°. De Maan is voor 91% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

07:00: Kaartje

De meteorenzwerm Perseïden bereikt zijn maximum. Rond 07:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 84°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 85 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Rond 05:45 uur gaat het schemeren en om 06:20 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 90% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is rond 04:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 65° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk “maar” circa 16 meteoren per uur te zien, altijd nog de moeite waard om te gaan waarnemen. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 4 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Perseïden 2014 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 15 augustus

Augustus is een goede maand om de bolhoop M30 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een magnitude van 7,5m en een schijnbare afmeting van 11,0’. Het object komt om 22:01 uur op, gaat om 05:37 uur onder en staat om 01:51 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M30 goed te kunnen zien. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M30 voor meer details. Foto: DSS.

05:20: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 5:20 tot 5:44 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van 5°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

19:29: Mercurius staat 1.2° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 19:29 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 17°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,1m.

zondag 17 augustus

14:26:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker.

05:45: Kaartje

Venus staat 11,9' ten noorden van Jupiter (-1,3m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering gebeurt om 07:10, in onze streken op een hoogte van 21°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5:45 uur, of op 19 augustus rond 5:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het oostnoordoosten, circa 8° boven de horizon, 12' van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 6° boven de oostnoordoostelijke horizon, zo'n 58' van elkaar vandaan. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,3m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel.

dinsdag 19 augustus

02:00: Kaartje

De Maan staat 45' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 20:09 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 19 augustus rond 2 uur. De twee objecten staan dan zo'n 8° boven de oostnoordoostelijke horizon, op een afstand van 3,8° van elkaar. De Maan is voor 35% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

donderdag 21 augustus

05:49:

De Maan bedekt 26 Geminorum, een ster met een helderheid van +5,2m in het sterrenbeeld Tweelingen. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 05:49 achter de verlichte maanrand, 27° boven de horizon. De Maan is voor 17% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zaterdag 23 augustus

06:15: Kaartje

De Maan staat 6,0° ten zuiden van Jupiter (-1,4m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering vindt om 15:09 plaats, bij ons op een hoogte van 40°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 6:15 uur, of op 24 augustus rond 6 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de oostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 14°, 7,1° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 8° in het oostnoordoosten, zo'n 9,5° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 4% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

zondag 24 augustus

06:00: Kaartje

De Maan staat 6,1° ten zuiden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering gebeurt om 04:14, bij ons 9° onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 6 uur. Het tweetal staat dan zo'n 5° boven de oostnoordoostelijke horizon, 6,2° van elkaar vandaan. De Maan is voor 2% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

07:01: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,3 dagen (30 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 1,9% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,6’ en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:01 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 3,1° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 10,1° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,1 uur voor de Zon op, om 05:33. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 15,7°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is nodig. Een verrekijker is waarschijnlijk nodig om de dunne sikkel te zien. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

08:09: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 406523 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’23,7”. De Maan is op dit moment krimpend, voor 1% verlicht en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 06:01 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 3,1° boven de oostnoordoostelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

18:49: Ausonia in oppositie

De planetoïde 63 Ausonia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een helderheid van slechts +9,7m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Ausonia rond 01:47 uur in het zuiden, op circa 26° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Ausonia op deze pagina.

22:00: Kaartje

Mars staat 3,4° ten zuiden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 20:06, bij ons op een hoogte van 18°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien op 24 augustus rond 22 uur, of op 25 augustus rond 21:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 3,5°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 10° boven de zuidwestelijke horizon, 3,4° van elkaar verwijderd. De helderheid van Mars is nu +0,8m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn.

maandag 25 augustus

10:31: De Maan staat 4.9° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 10:31, bij ons op een hoogte van 34°, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar.

16:13:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 4,5° ten zuiden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

17:46: De komeet op 13 maart 2013

De komeet C/2012 K1 (PANSTARRS) staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 9 juni en 19 oktober, en aan de avondhemel tussen 9 juni en 22 juli. Tussen 23 juli en 28 augustus is het object in Nederland en België vrijwel onzichtbaar. Wij zien de grootste helderheid rond 18 oktober: magnitude +6,1. Er is een verrekijker nodig met een apertuur van 43 mm of meer (het liefst op statief) om het object op dat moment waar te nemen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 6 oktober. Het object heeft dan een helderheid van +6,2m en een magnitudeoverschot van +1,7m, en een verrekijker met een apertuur van minimaal 17 mm is nodig om de komeet te zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Kleine Leeuw en Leeuw. Na het perihelium vinden we het object onder meer in de sterrenbeelden Waterslang en Achtersteven. Zie de pagina Komeet C/2012 K1 (PANSTARRS) in 2014 voor meer details en zoekkaartjes.

donderdag 28 augustus

20:53:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 3,2 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 9,2% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,7’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 20:51 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van slechts 4,0° boven de horizon, in het westzuidwesten. De Zon staat nu 7,9° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 0,8 uur na de Zon onder, om 21:24. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 35,2°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

vrijdag 29 augustus

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel NGC7293, ook de Helixnevel genaamd, op te zoeken. NGC7293 staat in het sterrenbeeld Waterman en heeft een schijnbare afmeting van 12,8’. De opkomst van dit object is om 21:38 uur, de ondergang om 05:47 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:45 uur, op 17° boven de horizon. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als deze planetaire nevel iets van details te kunnen zien. Foto: DSS.

04:41: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 4:41 en 6:09 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de oostnoordoostelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 12° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende.

16:33: Neptunus in oppositie

Neptunus is in oppositie. De planeet staat nu tegenover de Zon aan de hemel, is daardoor de hele nacht zichtbaar en staat bovendien relatief dicht bij de Aarde. Dat laatste zorgt ervoor dat de planeet zowel groot als helder aan de hemel staat. Dit is een ideaal moment om Neptunus waar te nemen. Om Neptunus te zien is een flinke verrekijker op statief of een kleine telescoop nodig. Zelfs met de grootste telescopen is weinig detail te zien op deze verre gasplaneet, en Neptunus blijft ook bij grote vergroting een klein, blauwachtig schijfje. Neptunus staat in het sterrenbeeld Waterman. De planeet heeft een helderheid van +7,6m en zijn schijnbare diameter meet 2,4”. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de planeet rond 01:44 uur zijn maximale hoogte van 28°, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Neptunus. Details voor alle opposities van Neptunus, inclusief oppositiekaarten, zijn te vinden op de pagina opposities van Neptunus.

21:15: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 23:23, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 21:15 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 3°, op een afstand van 1,9° van elkaar. De Maan is voor 16% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

zaterdag 30 augustus

05:55: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat 2,8” ten zuiden van Europa. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.