Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor april 2017 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) zaterdag 1 april April is een goede maand om het sterrenstelsel NGC4657 te zien. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Jachthonden en heeft een schijnbare afmeting van 1,2’. De opkomst van dit object is om 16:11 uur, de ondergang om 11:24 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 70° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 28 maart. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als dit sterrenstelsel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 12:18:  Mercurius bereikt zijn grootste oostelijke elongatie en is avondster. De hoekafstand van Mercurius tot de Zon bedraagt 19°00’. De planeet staat ten oosten van de Zon en gaat na de Zon onder. De helderheid van de binnenplaneet is +0,2m, hij is voor 40% verlicht en zijn schijnbare diameter is 7,6”. Wanneer 's avonds de burgerlijke schemering eindigt (om 20:48 uur) is Mercurius 12° boven de westelijke horizon te vinden. Dit is dus een gunstige avondverschijning (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten met de seizoenen). De planeet gaat om 22:11 uur onder, 01:57 uur na de Zon. Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Mercurius helderder dan erna. Bij het waarnemen van Mercurius kan een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius. 20:57:  De Maan bedekt SAO 94227, een ster met een helderheid van +5,5m in het sterrenbeeld Stier. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 20:57 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 40°. De Maan is voor 28% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. zondag 2 april 23:17:  In de nacht van 2 op 3 april zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 23:17 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 1:55 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (23:35 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 01:45 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. maandag 3 april 20:39:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. dinsdag 4 april 02:41:  Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io volledig waar te nemen. De verduistering begint om 2:41 uur, op het moment dat Io in Jupiters schaduw verdwijnt, en eindigt om 4:57 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter verschijnt. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 20:53:  Tussen 20:53 en 0:05 uur (5 april) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 17°. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. woensdag 5 april 00:00:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 0:00 uur, op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:15 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (00:05 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (02:12 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 21:09:  Vanavond zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig te zien. Om 21:09 uur zien het begin van de verduistering, wanneer Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 23:23 uur, op het moment dat Io weer van achter Jupiter verschijnt. Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. 23:23:  Tussen 23:23 en 6:27 uur (06/04) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat in het zuidzuidwesten op een hoogte van 31° boven de horizon. De Zon staat 29° onder de horizon en het is donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. donderdag 6 april 05:47:  De Galileïsche maan Io staat op 12,4” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 14° boven de horizon, in het westzuidwesten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 12° onder de horizon. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 07:06:  Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit is het begin van de oppositielus van Saturnus; de planeet wordt de komende tijd alsmaar beter zichtbaar. De planeet is op dit moment met name 's ochtends goed zichtbaar en komt iedere dag een beetje vroeger op. Tijdens de oppositie zal Saturnus rond zonsondergang opkomen en rond zonsopkomst weer ondergaan, en daarmee vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,6m, zijn schijnbare diameter is 17,2”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Boogschutter. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie deze applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Saturnus. vrijdag 7 april 05:00:  De Maan staat 1,6° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 07:03 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is te zien rond 5 uur. De twee objecten staan dan boven de westelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 2,0° van elkaar. De Maan is voor 83% verlicht. 05:06:  Callisto is in benedenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt tussen de Aarde en Jupiter door, maar er vindt geen overgang over Jupiter plaats. Callisto staat 8,5” ten noorden van Jupiters noordpool. Voor meer details, zie deze tabel. 23:39:  Jupiter is in oppositie. De planeet staat nu tegenover de Zon aan de hemel, is daardoor de hele nacht zichtbaar en staat bovendien relatief dicht bij de Aarde. Dat laatste zorgt ervoor dat de planeet zowel groot als helder aan de hemel staat. Dit is een ideaal moment om Jupiter waar te nemen. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. Jupiter staat in het sterrenbeeld Maagd. De planeet heeft een helderheid van -2,0m en zijn schijnbare diameter meet 44,3”. De planeet staat rond 01:48 uur in het zuiden, op een hoogte van 32° boven de horizon, voor een waarnemer in Utrecht, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Details voor alle opposities van Jupiter, inclusief oppositiekaarten, zijn te vinden op de pagina opposities van Jupiter. zondag 9 april April is een goede maand om de bolhoop M53 op te zoeken. M53 staat in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een helderheid van 7,7m en een schijnbare afmeting van 12,6’. De opkomst van dit object is om 18:04 uur, de ondergang om 09:25 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:47 uur, op 56° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 26 april. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS. maandag 10 april 01:14:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de grootste avondelongatie en de benedenconjunctie van een binnenplaneet. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius. 01:49:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 1:49 uur, op het moment dat Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:20 uur, wanneer Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (01:53 uur) en Europa de schijf van Jupiter weer verlaat (04:11 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 21:04:  Tussen 21:04 en 4:31 uur (11 april) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 32° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. De Zon staat 29° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. dinsdag 11 april 00:14:  De Maan staat 1,4° ten noorden van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering gebeurt om 00:14, in onze streken op een hoogte van 31° boven de zuidzuidoostelijke horizon en is dus goed te zien. De Maan is voor 100% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 08:08:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. woensdag 12 april 01:49:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 1:49 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:05 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 01:54 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 03:59 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 20:01:  De komeet 41P/Tuttle-Giacobini-Kresak staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 26 maart en 15 april, en aan de avondhemel tussen 26 maart en 15 april. Wij zien de grootste helderheid rond 5 april: magnitude +7,8. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 31 maart. Het object heeft dan een helderheid van +7,9m en een magnitudecontrast van +1,7m, en een verrekijker met een apertuur van minimaal 15 mm is nodig om de komeet te zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Draak en Kleine Beer. Zie de pagina Komeet 41P/Tuttle-Giacobini-Kresak in 2017 voor meer details en zoekkaartjes. 22:57:  In de nacht van 12 op 13 april zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. De bedekking begint om 22:57 uur, op het moment dat Io achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:16 uur, wanneer Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. vrijdag 14 april De maand april is zeer geschikt om het sterrenstelsel M51, genaamd de Draaikolknevel, te zien. M51 is te vinden in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een magnitude van 8,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,0’. Dit is een circumpolair object en staat om 01:44 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 85°, dus vrijwel in het zenit. Bij het waarnemen van een zwakker en nevelig object als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig om detail te kunnen zien. Foto: DSS. 01:44:  De Maan bedekt Zuben Elakrab (γ Librae), een ster van magnitude +3,9 in het sterrenbeeld Weegschaal. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 01:44 uur. Om 03:01 uur wordt deze weer zichtbaar aan de dunne onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 18° boven de horizon, bij de uittrede is dat 22°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 93% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 07:30:  Uranus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Uranus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,6° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (20,9 AE, ofwel 3132 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (3,4”). 23:58:  In de nacht van 14 op 15 april is een overgang van de Jupitermaan Ganymedes en van Ganymedes' schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 23:58 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:52 uur, wanneer Ganymedes' schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 00:29 uur) en Ganymedes de Jupiterschijf weer achter zich laat (02:01 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. zaterdag 15 april 12:05:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405475 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’28,2”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 85% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 04:34 uur in het sterrenbeeld Slangendrager, op een hoogte van 20° boven de horizon, in het zuiden. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 12:18:  Venus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Venus. zondag 16 april De maand april is zeer geschikt om het sterrenstelsel M83 te bekijken. M83 is te vinden in het sterrenbeeld Waterslang, heeft een magnitude van 7,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,2’. Het object komt om 22:50 uur op, gaat om 04:33 uur onder en staat om 01:43 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om het sterrenstelsel waar te nemen. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie deze detailpagina voor M83 voor meer gegevens. Foto: DSS. maandag 17 april De maand april is zeer geschikt om de bolhoop M3 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een helderheid van 6,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 16,2’. Het object komt om 16:46 uur op, gaat om 10:39 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 66° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 02:45:  De Maan staat 2,7° ten noorden van Saturnus (+0,6m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 20:11 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 17 april rond 2:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 6° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 4,2° van elkaar. De Maan is voor 72% verlicht. 21:40:  Jupiters satelliet Europa staat op 19,0” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 19°. De Zon staat 9° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. dinsdag 18 april 22:59:  In de nacht van 18 op 19 april zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa volledig te zien. De bedekking begint om 22:59 uur, op het moment dat Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 1:54 uur, op het moment dat Europa weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. woensdag 19 april 03:32:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. De overgang begint om 3:32 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 5:43 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 03:48 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 05:48:  De Maan bedekt 57 Sagittarii, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Boogschutter. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 05:48 achter de verlichte maanrand, 15° boven de horizon. De Maan is voor 52% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. 11:57:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. 18:20:  De planetoïde 12 Victoria is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Maagd staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van slechts +9,8m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Victoria bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 20°. Dit gebeurt rond 01:32 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Victoria op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2017. donderdag 20 april 00:41:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel te zien. Om 0:41 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 3:10 uur, wanneer Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 03:10:  Tussen 3:10 en 5:54 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is donker. 07:54:  Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt tussen de Aarde en de Zon door. De binnenplaneet bevindt zich op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor korte tijd onzichtbaar. De planeet beweegt 1,6° ten noorden langs de Zon, en er vindt hierdoor geen overgang plaats. In deze positie staan de Zon, Mercurius en de Aarde op één lijn; voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius staat de Aarde in oppositie. Dit is een moment waarop een binnenplaneet zeer dicht (0,575 AE, ofwel 86,0 miljoen km) bij de Aarde staat en een grote (11,7”) schijnbare diameter heeft. Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel. 21:58:  In de nacht van 20 op 21 april zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 21:58 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 0:28 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 22:16 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:09 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 22:30:  Mars staat 3,5° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 18:13 plaats, bij ons op een hoogte van 47°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand op 20 april rond 22:30 uur, of op 21 april rond 21:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 9° boven de westnoordwestelijke horizon, 3,6° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien in het westnoordwesten, op zo'n 17° boven de horizon, 3,5° van elkaar verwijderd. Mars heeft op dit moment een helderheid van +1,8m. zaterdag 22 april 03:13:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Ganymedes en van Ganymedes' schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. Om 3:13 uur zien we het begin van de overgang wanneer Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 5:20 uur, op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 04:27 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 16:00:  Het maximum van de meteorenzwerm Lyriden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 71° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 13 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en helder en vertonen soms vuurbollen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:25 uur komt de Zon op. De Maan komt om 5:24 uur op, is voor ongeveer 15% verlicht en stoort niet erg. Het beste moment om Lyriden waar te nemen is rond 3:45 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 61° boven de oostzuidoostelijke horizon. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 8 meteoren van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 16 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Lyriden 2017 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. zondag 23 april 06:00:  De Maan staat 5,6° ten zuiden van Venus (-4,2m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering vindt om 22:53 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 6 uur. De twee objecten staan dan in het oostzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een onderlinge afstand van 11,0°. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 15% verlicht. 22:56:  Jupiters satelliet Io staat op 10,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 29° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. maandag 24 april 06:35:  Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,5 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 7,6% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,4’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:08 uur in het sterrenbeeld Vissen, op slechts 1,8° boven de oostelijke horizon. De Zon staat nu 6,0° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 0,5 uur voor de Zon op, om 05:50. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 31,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. 21:31:  Van 21:31 tot 5:42 uur (25/04) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 31° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 25° onder de horizon en het is donker. dinsdag 25 april 00:38:  De Galileïsche maan Europa staat op 18,0” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 33°. De Zon staat 23° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 22:44:  De Maan staat 4.9° ten zuidoosten van Mercurius (+2.5m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering vindt om 22:44 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. woensdag 26 april 01:13:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel waar te nemen. Om 1:13 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 4:28 uur, wanneer Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. 14:16:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 5,2° ten zuiden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. donderdag 27 april 02:26:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig te zien. De bedekking begint om 2:26 uur, op het moment dat Io achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 5:04 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. 18:15:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 359327 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’15,3”), door de kleinere afstand. De Maan is wassend, voor 3% verlicht en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 21:36 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van slechts 4,3° boven de westnoordwestelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 21:26:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,3 dagen (31 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,7% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,9’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:36 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van slechts 4,3° boven de westnoordwestelijke horizon. De Zon staat nu 11,4° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 22:14 onder, 1,3 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 19,0°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de Maan gemakkelijker te vinden. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan. 21:45:  De Maan staat 6,5° ten zuiden van Mars (+1,8m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 11:45, bij ons op 35° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien op 27 april rond 21:45 uur, of op 28 april rond 21:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 8° boven de westnoordwestelijke horizon, op een afstand van 10,9° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 18° in het westen, zo'n 8,2° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 6% verlicht. 23:43:  In de nacht van 27 op 28 april zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 23:43 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 2:22 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (00:10 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (01:53 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. vrijdag 28 april 20:15:  De Maan bedekt Aldebaran (α Tauri), een ster van magnitude +0,9 in het sterrenbeeld Stier. Om 20:15 uur verdwijnt de ster achter de onverlichte rand van de Maan en om 21:07 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de dunne verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 27° boven de horizon, bij het einde 19°. De Maan is voor 8% verlicht. De bedekking vindt plaats bij daglicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 21:15:  De Maan bedekt Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). Het maximum van de bedekking vindt om 20:15 plaats, bij ons op 27° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 21:15 uur. De twee objecten staan dan in het westen, op een hoogte van ongeveer 18°, 21' van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 8% verlicht. Zie deze pagina voor meer gegevens over deze bedekking. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

Meer hemelverschijnselen Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via           Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor mei 2017 De astrokalender voor het jaar 2017             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden