Astrokalender voor juni 2015 - hemel.waarnemen.com

22:30: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten noorden van Saturnus (+0,3m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 21:18 plaats, in de Lage Landen op 6° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidoosten, circa 13° boven de horizon, 1,3° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 99% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

dinsdag 2 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M13, genaamd de Herculescluster, waar te nemen. M13 staat in het sterrenbeeld Hercules, heeft een magnitude van 5,9m en een schijnbare afmeting van 16,6’. Het object komt om 14:56 uur op, gaat om 12:29 uur onder en staat om 01:45 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 74° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

18:19:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn.

21:30: Mercurius is in het aphelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 0,467AE, ofwel 69,817 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 2,2 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 4,7 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

woensdag 3 juni

19:00: Kaartje

De meteorenzwerm ω-Scorpiiden bereikt zijn maximum. Rond 01:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 18°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 5 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:23 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 1 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 6 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina ω-Scorpiiden 2015 voor meer details voor deze zwerm.

22:39: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 22:39 tot 1:17 uur (4 juni) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 12° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

donderdag 4 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M12 op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,5’. Het object komt om 19:49 uur op, gaat om 07:31 uur onder en staat om 01:42 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 36° boven de horizon. Foto: DSS.

23:55: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat op slechts 0,16” ten noorden van Europa. Io wordt voor 75% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 6 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M10 te bekijken. M10 is te vinden in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 15,1’. De opkomst van dit object is om 20:02 uur, de ondergang om 07:22 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:44 uur, op 34° boven de horizon. Foto: DSS.

20:29: Venus

Venus bereikt zijn grootste oostelijke elongatie en is avondster. De hoekafstand van Venus tot de Zon bedraagt 45°24’. De planeet staat ten oosten van de Zon en gaat na de Zon onder. De helderheid van de binnenplaneet is -3,9m, hij is voor 50% verlicht en zijn schijnbare diameter is 23,7”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 22:43 uur, staat Venus nog 19° boven de horizon, in het westnoordwesten. Dit is dus een gunstige avondverschijning (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Venus, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Venus gaat 03:14 uur na de Zon onder (om 01:09 uur). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Venus helderder dan erna. Voor een lijst met meer elongaties, zie de tabel Grootste elongaties van Venus.

zondag 7 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M62 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,1’. Het object komt om 22:53 uur op, gaat om 04:31 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M62 goed te kunnen zien. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Foto: DSS.

maandag 8 juni

02:00: Kaartje

De meteorenzwerm Arietiden bereikt zijn maximum. Rond 11:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 61°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 55 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:21 uur komt de Zon op. De Maan komt om 01:12 uur op, is voor ongeveer 60% verlicht en kan eventueel storen. Het beste moment om Arietiden waar te nemen is rond 01:30 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 10° onder de noordnoordoostelijke horizon; erg ongunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 3 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 7 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de detailpagina Arietiden 2015 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

dinsdag 9 juni

17:42:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

woensdag 10 juni

06:44: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 369711 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’19,3”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 40% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 04:32 uur in het sterrenbeeld Vissen, op een hoogte van 20° boven de oostzuidoostelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

donderdag 11 juni

23:15: Overgang van Europa

Vanavond zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 23:15 uur, op het moment dat Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 23:58 uur, wanneer Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

23:58: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 23:58 en 0:49 uur (12/06) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 7° boven de horizon, in het westnoordwesten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 13° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg.

vrijdag 12 juni

00:33: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet.

02:50: Pallas in oppositie

De planetoïde 2 Pallas is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Hercules, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +9,4m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Pallas rond 01:53 uur in het zuiden, op circa 63° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,4m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Pallas. Zie de pagina Planetoïden in 2015 voor meer gegevens van planetoïden.

zaterdag 13 juni

04:16:

De Maan bedekt ξ Arietis, een ster met een helderheid van +5,5m in het sterrenbeeld Ram. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 04:16 verdwijnt de ster achter de dunne verlichte maanrand, op een hoogte van 5°. De Maan is voor 14% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zondag 14 juni

05:43: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,6 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 7,2% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 2,3’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 04:59 uur in het sterrenbeeld Ram, op een hoogte van slechts 5,8° boven de oostnoordoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 11,1° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 1,1 uur voor de Zon op, om 04:12. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 31,1°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

17:56: Mars is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Mars, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 0,6° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een buitenplaneet ver (2,568 AE, ofwel 384 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (3,6”).

13:45: De Maan staat op slechts 26' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 13:45 plaats, bij ons op 53° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar.

dinsdag 16 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M14 op te zoeken. M14 staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 7,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,7’. Het object komt om 19:59 uur op, gaat om 07:28 uur onder en staat om 01:45 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 35° boven de horizon. Foto: DSS.

16:05:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,5° ten zuiden langs de Zon beweegt.

woensdag 17 juni

22:52: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 22:52 en 0:27 uur (18 juni) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat in het westnoordwesten op een hoogte van 10° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 10° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg.

donderdag 18 juni

22:25:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 2,3 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is voor 5,8% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,8’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:22 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op slechts 5,1° boven de horizon, in het westnoordwesten. De Zon staat nu 8,9° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 23:05 onder, 1,0 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 27,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

23:01: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat slechts 0,23” ten zuiden van Ganymedes. Ganymedes bedekt Io vrijwel volledig (voor 95%). Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

vrijdag 19 juni

22:45: Kaartje

De Maan staat 6,2° ten zuiden van Venus (-4,1m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering vindt om 10:12 plaats, in de Lage Landen op 6° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien op 19 juni rond 22:45 uur, of op 20 juni rond 22:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 11°, op een onderlinge afstand van 8,9°. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 13° boven de westelijke horizon, 8,4° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 15% verlicht.

zondag 21 juni

18:38: Zomersolstitium; begin van de zomer op het noordelijk halfrond. De Zon staat vandaag boven de Kreeftskeerkring en op maximale hoogte voor een waarnemer in onze streken. Bij ons vinden de langste dag en de kortste nacht plaats; na vandaag worden de nachten weer langer. Dit is echter niet de dag waarop de Zon het vroegst opkomt of het laatst ondergaat — dat gebeurt rond de 17e respectievelijk 24e, zie Waardoor gaat de Zon na 21 juni nog later onder? en de pagina Daglicht in 2015. De lente telde 92,74 dagen, onze zomer zal 93,65 dagen duren. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde dichter bij de Zon staat (op dit moment is dat in de winter), beweegt zij sneller en duurt dat seizoen korter. Doordat de Aarde duidelijk verder van de Zon staat in onze zomer, en dichter bij de Zon in onze winter, zijn op het noordelijk halfrond de zomers meetbaar minder warm en de winters minder koud dan op het zuidelijk halfrond. Voor meer details, zie de tabel de seizoenen. Dit betreft de astronomische zomer, de weerkundige zomer begon op 1 juni. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de winter.

22:45: Kaartje

De Maan staat 4,1° ten zuidwesten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 18:25, bij ons op een hoogte van 47°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 18° boven de westelijke horizon, 4,4° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 26% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

maandag 22 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M20, genaamd de Trifidnevel, te bekijken. M20 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,3m en een schijnbare afmeting van 29,0’. Het object komt om 21:55 uur op, gaat om 05:33 uur onder en staat om 01:46 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M20 goed te kunnen zien. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Om de nevel goed te kunnen zien is een groter instrument nodig. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de nevel M8, bekend als de Lagoonnevel, op te zoeken. De nevel staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 5,8m en een schijnbare afmeting van 90,0’. Het object komt om 22:07 uur op, gaat om 05:25 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M8 goed te kunnen zien. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 16 juni. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze nevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie de pagina M8 voor meer details. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

dinsdag 23 juni

19:00: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404132 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’34,1”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 36% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:53 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van 21° boven de horizon, in het westzuidwesten. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

20:11: Antigone in oppositie

De planetoïde 129 Antigone is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Slang staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,8m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Antigone rond 01:44 uur in het zuiden, op circa 30° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Antigone. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2015.

woensdag 24 juni

04:45: Kaartje

Mercurius staat 2,0° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 17:50 plaats, in de Lage Landen op 17° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 24 juni rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan in het oostnoordoosten, circa 2° boven de horizon, op een afstand van 2,0° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu +0,8m. Voor de zichtbaarheid van planeten en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

13:03:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

19:08:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 22°29’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is +0,7m, hij is voor 35% verlicht en zijn schijnbare diameter is 8,1”. Mercurius komt 00:58 uur voor de Zon op (om 04:21 uur). Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 04:30 uur, staat Mercurius slechts 1° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Dit is dus een ongunstige ochtendverschijning (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties.

vrijdag 26 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M17, ook bekend als de Omega-nevel, te bekijken. De sterhoop met nevel is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 46,0’. De opkomst van dit object is om 21:13 uur, de ondergang om 06:21 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 22° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Om de nevel goed te kunnen zien is een groter instrument nodig. Foto: DSS.

01:15: Kaartje

De Maan staat 3,0° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 07:13, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 1:15 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een onderlinge afstand van 4,4°. De Maan is voor 64% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

zaterdag 27 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M28 waar te nemen. M28 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,2’. De opkomst van dit object is om 22:12 uur, de ondergang om 05:22 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 16 juli. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Foto: DSS.

23:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Cetiden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 09:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 4 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:21 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 80% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 03:02 uur onder. Het beste moment om τ-Cetiden waar te nemen is rond 03:30 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 3° onder de horizon, in het oostzuidoosten, zeer ongunstig dus. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 1 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 5 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina τ-Cetiden 2015 voor meer details voor deze zwerm.

maandag 29 juni

02:45: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten noorden van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 04:19, bij ons 7° onder de horizon en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 2:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 5° boven de zuidwestelijke horizon, 1,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor 89% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

dinsdag 30 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M22 te bekijken. M22 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,1m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 24,0’. Het object komt om 22:04 uur op, gaat om 05:30 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M22 goed te kunnen zien. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

09:00: Kaartje

De meteorenzwerm τ-Aquariden bereikt zijn maximum. Rond 06:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 26°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 7 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:22 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor dit jaar zichtbaar. De Maan gaat om 04:17 uur onder. Het beste moment om τ-Aquariden waar te nemen is rond 03:45 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 20° boven de zuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 2 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 4 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina τ-Aquariden 2015 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

23:00: Kaartje

Venus staat 20' ten zuidwesten van Jupiter (-1,4m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 05:59, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand op 30 juni rond 23 uur, of op 1 juli rond 23 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 9° boven de westnoordwestelijke horizon, op een afstand van 22' van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 8° boven de westnoordwestelijke horizon, zo'n 30' van elkaar vandaan. Venus heeft op dit moment een helderheid van -4,2m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel.