Astrokalender voor juni 2014 - hemel.waarnemen.com

maandag 2 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M13, bekend als de Herculescluster, te bekijken. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Hercules, heeft een helderheid van 5,9m en een schijnbare afmeting van 16,6’. De opkomst van dit object is om 14:55 uur, de ondergang om 12:28 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:44 uur, op 74° boven de horizon. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

dinsdag 3 juni

06:25: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404954 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’30,5”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 24% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:39 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 22° boven de horizon, in het westzuidwesten. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

13:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm ω-Scorpiiden vindt vandaag plaats. Rond 01:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 18°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 5 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:23 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 30% verlicht, maar gaat om 01:13 uur onder. Bij ons zijn ieder uur vermoedelijk ongeveer 3 meteoren zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 12 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina ω-Scorpiiden 2014 voor meer informatie over deze meteoren.

23:46:

De Maan bedekt ω Leonis, een ster van magnitude +5,5 in het sterrenbeeld Leeuw. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 23:46 uur. Om 00:45 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 12° staan, aan het einde van de bedekking op 3°. De Maan is voor 32% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

woensdag 4 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M12 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en een schijnbare afmeting van 14,5’. Het object komt om 19:48 uur op, gaat om 07:30 uur onder en staat om 01:41 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 36° boven de horizon. Foto: DSS.

22:41: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 22:41 en 23:59 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het westnoordwesten op een hoogte van 8° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 10° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

donderdag 5 juni

22:39:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

vrijdag 6 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M10 waar te nemen. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 15,1’. De opkomst van dit object is om 20:01 uur, de ondergang om 07:21 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:43 uur, op 34° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Foto: DSS.

zaterdag 7 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M62 te zien. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,1’. Het object komt om 22:52 uur op, gaat om 04:30 uur onder en staat om 01:43 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS.

13:56: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de grootste oostelijke elongatie en benedenconjunctie. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

20:00: Kaartje

De meteorenzwerm Arietiden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 11:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 61° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 55 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:21 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 60% verlicht , maar gaat om 02:44 uur onder. Het beste moment om Arietiden waar te nemen is rond 02:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 6° onder de noordoostelijke horizon; erg ongunstig. Doordat de omstandigheden niet ideaal zijn, zijn er bij ons dan ieder uur naar schatting slechts ongeveer 9 meteoren zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 9 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de detailpagina Arietiden 2014 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

zondag 8 juni

02:00: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten zuiden van Mars (-0,2m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering gebeurt om 02:26, bij ons op 3° hoogte boven de horizon, in het westzuidwesten. De samenstand is te zien rond 2 uur. De twee objecten staan dan zo'n 7° boven de westzuidwestelijke horizon, 2,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor 71% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

maandag 9 juni

01:53: Kaartje

De Maan staat 52' ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 01:53, in onze streken op een hoogte van 9° boven de horizon, in het westzuidwesten. De Maan is voor 79% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

dinsdag 10 juni

22:47:

Tussen 22:47 en 23:05 uur zijn Europa, Europa's schaduw en Ganymedes gelijktijdig te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van 9°, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert. Van 23:05 tot 23:40 uur zijn Europa's schaduw en Ganymedes te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de westnoordwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat inmiddels 9° onder de horizon. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig.

23:00: Kaartje

De Maan staat 1,3° ten zuidwesten van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 19:11 plaats, bij ons op 3° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 23 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 22°, op een afstand van 2,2° van elkaar. De Maan is voor 93% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

vrijdag 13 juni

06:11:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn.

zaterdag 14 juni

23:23: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat op 6,2” ten zuiden van Ganymedes. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

zondag 15 juni

02:20: De Maan bedekt ρ 1 Sagittarii

De ster ρ 1 Sagittarii, een ster met een helderheid van +3,9m in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. Om 02:20 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 03:24 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 18° boven de horizon, bij het einde 20°. De Maan is voor 95% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

05:29: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 362065 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’00,2”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 94% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 03:30 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op een hoogte van 20° boven de zuidelijke horizon. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

maandag 16 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M14 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 7,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,7’. Het object komt om 19:58 uur op, gaat om 07:27 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 35° boven de horizon. Foto: DSS.

00:27: Mercurius is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,467AE, of zo'n 69,818 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 2,2 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 4,7 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

22:52: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 22:52 en 23:20 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de westnoordwestelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert.

donderdag 19 juni

20:39:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker.

vrijdag 20 juni

00:50: Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Er vindt geen overgang over de zonneschijf plaats, doordat de planeet 3,8° ten zuiden langs de Zon beweegt. De Zon, Mercurius en de Aarde staan nu op één lijn, waardoor de Aarde in oppositie staat voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius. In benedenconjunctie staat een binnenplaneet op minimale afstand (in dit geval 0,554 AE, ofwel 82,9 miljoen km) van de Aarde en heeft een maximale schijnbare diameter (12,1”). Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel.

zaterdag 21 juni

12:51: Zomersolstitium; begin van de zomer op het noordelijk halfrond. De Zon staat vandaag op maximale declinatie aan de hemel en staat boven de Kreeftskeerkring. Vandaag vinden bij ons de langste dag en de kortste nacht plaats. Na vandaag worden de nachten weer langer. Dit is echter niet de dag waarop de Zon het vroegst opkomt of het laatst ondergaat — dat gebeurt rond de 17e respectievelijk 24e, zie Waardoor gaat de Zon na 21 juni nog later onder? De lente telde 92,75 dagen, onze zomer zal 93,65 dagen duren. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde dichter bij de Zon staat (op dit moment is dat in de winter), beweegt zij sneller en duurt dat seizoen korter. Doordat de Aarde duidelijk verder van de Zon staat in onze zomer, en dichter bij de Zon in onze winter, zijn op het noordelijk halfrond de zomers meetbaar minder warm en de winters minder koud dan op het zuidelijk halfrond. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt ook wel de astronomische zomer genoemd, de meteorologische zomer is al op 1 juni begonnen. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen precies omgekeerd; daar begint vandaag de winter.

zondag 22 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M20, genaamd de Trifidnevel, waar te nemen. M20 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,3m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 29,0’. De opkomst van dit object is om 21:54 uur, de ondergang om 05:32 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:45 uur, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de sterhoop met nevel waar te nemen. Zie deze detailpagina voor M20 voor meer gegevens. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de nevel M8, genaamd de Lagoonnevel, waar te nemen. M8 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,8m en een schijnbare afmeting van 90,0’. De opkomst van dit object is om 22:06 uur, de ondergang om 05:24 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:47 uur, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M8 goed te kunnen zien. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 27 juni. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze nevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie de pagina M8 voor meer details. Foto: DSS.

dinsdag 24 juni

05:00: Kaartje

De Maan staat 1,9° ten zuidoosten van Venus (-3,4m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 16:11 plaats, bij ons op 26° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5 uur, of op 25 juni rond 4:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 11°, op een onderlinge afstand van 4,9°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 4°, zo'n 7,1° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 8% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

woensdag 25 juni

04:45: Kaartje

De Maan staat 1,3° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 07:16, in onze streken op een hoogte van 25°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 2°, 1,9° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 5% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

05:44: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,2 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 4,7% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,4’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:00 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van slechts 5,4° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 10,5° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,1 uur voor de Zon op, om 04:14. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 25,1°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

donderdag 26 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de sterhoop met nevel M17, bekend als de Omega-nevel, te bekijken. M17 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,0m en een schijnbare afmeting van 46,0’. De opkomst van dit object is om 21:12 uur, de ondergang om 06:20 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:48 uur, op 22° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Om de nevel goed te kunnen zien is een groter instrument nodig. Foto: DSS.

14:17: De Maan bedekt Mercurius (+2.4m), in het sterrenbeeld Stier. Het maximum van de bedekking vindt om 14:17 plaats, bij ons op een hoogte van 53°, maar bij daglicht. De duur van de bedekking is circa 22 minuten gezien vanuit Utrecht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. Zie de detailpagina voor meer informatie over deze bedekking.

vrijdag 27 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M28 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,2’. De opkomst van dit object is om 22:11 uur, de ondergang om 05:21 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:48 uur, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M28 goed te kunnen zien. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

10:08:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,3° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

17:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Cetiden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 09:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 4 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:21 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Het beste moment om τ-Cetiden waar te nemen is rond 03:00 (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 8° onder de horizon, in het oosten, zeer ongunstig dus. In onze streken zijn dan naar schatting circa 1 meteoren per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 10 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina τ-Cetiden 2014 voor meer details voor deze zwerm.

zondag 29 juni

22:21:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 2,5 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 6,0% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,7’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:23 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 3,1° boven de horizon, in het westnoordwesten. Op dit moment staat de Maan 7,1° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 22:51 onder, 0,8 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 28,2°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

22:30: Kaartje

De Maan staat 6,2° ten zuiden van Jupiter (-1,4m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering gebeurt om 03:15, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 22:30 uur. De twee objecten staan dan in het westnoordwesten, circa 3° boven de horizon, 11,0° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 6% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

maandag 30 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M22 te zien. M22 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 5,1m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 24,0’. Het object komt om 22:03 uur op, gaat om 05:29 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 27 juni. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

03:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Aquariden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 06:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 7 meteoren per uur te verwachten. Rond 04:30 uur gaat het schemeren en om 05:23 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Het beste moment om τ-Aquariden waar te nemen is rond 03:00 (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 16° boven de zuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. In onze streken zijn dan naar schatting circa 5 meteoren per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 7 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina τ-Aquariden 2014 voor meer informatie over deze meteoren.

15:26: Laetitia in oppositie

De planetoïde 39 Laetitia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Schild, heeft nu een schijnbare magnitude van slechts +9,8m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Laetitia rond 01:42 uur in het zuiden, op circa 29° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Laetitia op deze pagina.

21:10: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405930 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’26,2”. De Maan is op dit moment wassend, voor 11% verlicht en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 22:23 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 7,3° boven de westelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.