Astrokalender voor juli 2014 - hemel.waarnemen.com

dinsdag 1 juli

05:00: Kaartje

Venus staat 4,1° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 21:26 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5 uur, of op 2 juli rond 4:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 9°, op een onderlinge afstand van 4,2°. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 5° in het oostnoordoosten, zo'n 4,1° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,3m.

14:50: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

donderdag 3 juli

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de open cluster M11, ook de Wild Duck cluster genaamd, te bekijken. De open cluster is te vinden in het sterrenbeeld Schild, heeft een magnitude van 5,8m en een schijnbare afmeting van 14,0’. De opkomst van dit object is om 20:20 uur, de ondergang om 07:17 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:51 uur, op 32° boven de horizon. Om een relatief helder en scherp object als deze open cluster waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

vrijdag 4 juli

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel M57, bekend als de Ringnevel in Lyra, te bekijken. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Lier, heeft een magnitude van 9,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 2,5’. De opkomst van dit object is om 16:01 uur, de ondergang om 11:34 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 71° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 27 juni. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

02:22: De Aarde is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 1,017AE, of zo'n 152,093 miljoen km. Vanaf de Aarde gezien is de Zon nu kleiner dan gemiddeld, en daarnaast ontvangt de Aarde door de grotere afstand bijna 3,5% minder zonlicht en zonnewarmte. De zomers op het noordelijk halfrond zijn dan ook meetbaar koeler dan die op het zuidelijk halfrond, maar ook langer! Op dit moment staat de Aarde ongeveer 5 miljoen km verder van de Zon dan in het perihelium, in januari.

09:54: Pluto in oppositie

Pluto is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de dwergplaneet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Pluto op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De dwergplaneet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Dit zijn relatief gunstige omstandigheden om de ex-planeet waar te nemen. Er is een telescoop met een diameter van tenminste 20cm nodig om het verre object te kunnen zien, en zelfs dan is Pluto slechts een zwak stipje tussen de vele sterren. Pluto staat in het sterrenbeeld Boogschutter. De dwergplaneet heeft een helderheid van +14,1m en zijn schijnbare diameter meet 0,1”. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de ex-planeet rond 01:44 uur zijn maximale hoogte van slechts 18°. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de dwergplaneet, zie het hoofdstuk Pluto.

zaterdag 5 juli

13:59:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zondag 6 juli

00:30: Kaartje

De Maan staat 35' ten oosten van Mars (+0,3m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering vindt om 04:06 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is te zien rond 0:30 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 1,9° van elkaar. De Maan is voor 55% verlicht.

00:45: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 09:16 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 0:45 uur, of op 6 juli rond 22:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 3° boven de westzuidwestelijke horizon, 5,3° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 19°, 6,8° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 60% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

dinsdag 8 juli

01:30: Kaartje

De Maan staat 1,2° ten zuidoosten van Saturnus (+0,6m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 05:08 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is te zien rond 1:30 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, circa 5° boven de horizon, op een afstand van 2,3° van elkaar. De Maan is voor 75% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

zaterdag 12 juli

13:25:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

20:22:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 20°55’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,6, is voor 35% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,9”. Mercurius komt 01:17 uur voor de Zon op (om 04:16 uur). Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 04:47 uur, staat Mercurius slechts 3° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Deze ochtendverschijning is dus matig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

zondag 13 juli

10:26: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 358260 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 33’21,3”. De Maan is afnemend, voor 99% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 02:13 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op 21° boven de zuidelijke horizon. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

23:45: Kaartje

Mars staat 1,3° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 06:28 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand op 13 juli rond 23:45 uur, of op 14 juli rond 22:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 8°, 1,3° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 15° boven de zuidwestelijke horizon, 1,3° van elkaar verwijderd. De helderheid van Mars is nu +0,4m.

vrijdag 18 juli

04:42: De Maan bedekt SAO 109471

De ster SAO 109471, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Vissen, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 04:42 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 37°. De Maan is voor 61% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zaterdag 19 juli

04:08:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

18:00: Kaartje

De meteorenzwerm ψ-Cygniden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 02:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 85° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 3 meteoren per uur te verwachten. Rond 05:00 uur gaat het schemeren en om 05:43 uur komt de Zon op. De Maan komt om 01:05 uur op, is voor ongeveer 40% verlicht en kan eventueel storen. Het beste moment om ψ-Cygniden waar te nemen is rond 01:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 77° boven de oostzuidoostelijke horizon. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 2 meteoren zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 7 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina ψ-Cygniden 2014 voor meer informatie over deze meteoren.

zondag 20 juli

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel M27, ook de Halternevel genaamd, te zien. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Vosje, heeft een magnitude van 8,1m en een schijnbare afmeting van 15,2’. De opkomst van dit object is om 17:40 uur, de ondergang om 10:01 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:52 uur, op 61° boven de horizon. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

22:35:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit is het einde van Saturnus' oppositielus en het moment van beste zichtbaarheid van de planeet is nu voorbij. Het hemellichaam is nu vooral in de avond en vroege nacht te zien, maar iedere dag een beetje korter doordat de planeet steeds vroeger ondergaat. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,7m, zijn schijnbare diameter is 17,4”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Weegschaal. Gebruik deze hemelkaart om de planeet op te zoeken. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Saturnus.

dinsdag 22 juli

05:00: Kaartje

De Maan staat 1,2° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 15:24 plaats, in de Lage Landen op 21° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, circa 21° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,3°. De Maan is voor 21% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

donderdag 24 juli

05:30: Kaartje

De Maan staat 5,2° ten zuiden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering gebeurt om 19:37, in onze streken op 2° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5:30 uur, of op 25 juli rond 5 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, circa 13° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 7,6°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 5°, 7,1° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 5% verlicht.

22:44: Jupiter is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Jupiter, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,4° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (6,282 AE, ofwel 940 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (31,4”).

vrijdag 25 juli

05:30: Kaartje

De Maan staat 5,6° ten zuiden van Mercurius (-0,8m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering vindt om 14:13 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 53°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5:30 uur. De twee objecten staan dan in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 7°, 6,7° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 3% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

06:15:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,7 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 3,0% verlicht en krimpend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,9’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:33 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op slechts 6,2° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Op dit moment staat de Maan 10,7° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 1,2 uur voor de Zon op, om 04:41. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 20,0°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

zaterdag 26 juli

22:05: De Maan staat 6.2° ten zuiden van Jupiter (-1.3m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering vindt plaats om 22:05 op 7° onder de horizon en in de schemering. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.

zondag 27 juli

00:42:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,7° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

19:00: Kaartje

De meteorenzwerm Piscis Austriniden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 04:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 5° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 3 meteoren per uur te verwachten. Rond 05:15 uur gaat het schemeren en om 05:55 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Het beste moment om Piscis Austriniden waar te nemen is rond 02:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 4° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur slechts één meteoor zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina Piscis Austriniden 2014 voor meer informatie over deze meteoren.

maandag 28 juli

05:28: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 406567 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’23,5”. De Maan is op dit moment wassend, voor 3% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 21:36 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 0,9° boven de westnoordwestelijke horizon. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

dinsdag 29 juli

01:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 04:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 21° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 18 meteoren per uur te verwachten. De meteoren hebben lange sporen, zijn traag en helder. Rond 05:15 uur gaat het schemeren en om 05:56 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Het beste moment om δ-Aquariden waar te nemen is rond 02:30 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 19° boven de zuidzuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. In onze streken zijn dan vermoedelijk altijd nog circa 8 meteoren per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 10 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de pagina δ-Aquariden 2014 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

21:48: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,9 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 7,4% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 2,2’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:52 uur in het sterrenbeeld Sextant, op een hoogte van slechts 2,0° boven de westelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 6,0° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 22:11 onder, 0,6 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 31,5°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

woensdag 30 juli

00:11: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,000 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,3 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,9 maal meer licht en warmte dan de Aarde.