Astrokalender voor juli 2016 - hemel.waarnemen.com

vrijdag 1 juli

08:40: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 365983 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’39,0”. De Maan is op dit moment krimpend, voor 10% verlicht en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 04:35 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 10° boven de horizon, in het oosten. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zaterdag 2 juli

05:00: Kaartje

De Maan staat op slechts 24' ten zuiden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand gebeurt om 05:27, in onze streken op 12° hoogte boven de oostnoordoostelijke horizon en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 30'. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 8% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

05:56: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,5 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 7,3% verlicht en krimpend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,4’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 04:36 uur in het sterrenbeeld Stier, op slechts 4,3° boven de horizon, in het oostnoordoosten. De Zon staat nu 13,8° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 03:58 op, 1,4 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 31,2°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

18:18: Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,308AE, of zo'n 46,002 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 3,3 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 10,9 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

zondag 3 juli

De maand juli is zeer geschikt om de open cluster M11, ook de Wild Duck cluster genaamd, te bekijken. De open cluster is te vinden in het sterrenbeeld Schild, heeft een magnitude van 5,8m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,0’. De opkomst van dit object is om 20:18 uur, de ondergang om 07:15 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 32° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze open cluster is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

maandag 4 juli

Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel M57, genaamd de Ringnevel in Lyra, te bekijken. M57 is te vinden in het sterrenbeeld Lier, heeft een magnitude van 9,0m en een schijnbare afmeting van 2,5’. De opkomst van dit object is om 15:59 uur, de ondergang om 11:32 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:47 uur, op 71° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Bij het waarnemen van een zwakker en nevelig object als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig om detail te kunnen zien. Zie de pagina M57 voor meer details. Foto: DSS.

13:01:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,0° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

18:33: De Aarde is in het aphelium van haar baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 1,017AE, ofwel 152,104 miljoen km. Vanaf de Aarde gezien is de Zon nu kleiner dan gemiddeld, en daarnaast ontvangt de Aarde door de grotere afstand bijna 3,5% minder zonlicht en zonnewarmte. De zomers op het noordelijk halfrond zijn dan ook meetbaar koeler dan die op het zuidelijk halfrond, maar ook langer! Op dit moment staat de Aarde ongeveer 5 miljoen km verder van de Zon dan in het perihelium, in januari.

22:49: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 22:49 tot 23:48 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Van binnen naar buiten: Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 11° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 9° onder de horizon, in de schemering. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

woensdag 6 juli

22:23: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,4 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 7,0% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 2,2’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:19 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op slechts 5,2° boven de horizon, in het westnoordwesten. Op dit moment staat de Maan 9,0° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 23:02 onder, 1,0 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 30,6°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te zien. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

donderdag 7 juli

05:24: Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. In deze positie staan Mercurius, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 1,4° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,329 AE, ofwel 198,8 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (5,1”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

22:45: Kaartje

De Maan staat 2,6° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 01:30, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Bekijk de samenstand op 7 juli rond 22:45 uur. Het tweetal staat dan in het westen, circa 8° boven de horizon, 3,0° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 13% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

vrijdag 8 juli

23:15: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten zuidwesten van Jupiter (-1,4m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering vindt plaats om 10:22 op 9° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 8 juli rond 23:15 uur, of op 9 juli rond 22:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westen, op een hoogte van ongeveer 8°, op een afstand van 6,9° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 14°, 5,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 26% verlicht.

23:51: Europa in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat 10,0” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 4° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 12° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

maandag 11 juli

00:25: Mercurius staat 5.0° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt plaats om 00:25 op 9° onder de horizon. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,5m.

04:04: Venus staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,718AE, of zo'n 107,479 miljoen km. Vanaf Venus lijkt de Zon circa 1,4 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 2,0 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

22:51: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat 5,6” ten noorden van Europa. Jupiter staat boven de westelijke horizon, op een hoogte van 12°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

dinsdag 12 juli

00:15: Kaartje

De Maan staat 4,8° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 08:51 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 0:15 uur, of op 12 juli rond 22:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een onderlinge afstand van 6,8°. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 18° in het zuidwesten, 7,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 54% verlicht.

02:52:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

22:58: Ganymedes in conjunctie met Callisto

De Galileïsche maan Ganymedes staat op 18,3” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 10° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 8° onder de horizon en het schemert. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

woensdag 13 juli

07:24: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404269 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’33,5”. De Maan is wassend, voor 59% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:41 uur in het sterrenbeeld Weegschaal, op 22° boven de zuidzuidwestelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

vrijdag 15 juli

00:16: Kaartje

De Maan staat 6,8° ten noorden van Mars (-0,9m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 00:16 plaats, in de Lage Landen op 11° hoogte boven de zuidwestelijke horizon. De Maan is voor 76% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

zaterdag 16 juli

02:15: Kaartje

De Maan staat 2,8° ten noorden van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering gebeurt om 07:53, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 2:15 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, 4,0° van elkaar vandaan. De Maan is voor 84% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

zondag 17 juli

00:46: Mercurius staat 31' ten noorden van Venus (-3.4m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering gebeurt om 00:46, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. De helderheid van Mercurius is nu -0,9m.

maandag 18 juli

22:34: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 22:34 en 23:21 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 7° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering.

woensdag 20 juli

Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel M27, ook de Halternevel genaamd, op te zoeken. De planetaire nevel is te vinden in het sterrenbeeld Vosje, heeft een magnitude van 8,1m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 15,2’. Het object komt om 17:38 uur op, gaat om 09:59 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 61° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als deze planetaire nevel is een redelijke telescoop nodig. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

00:57:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

woensdag 27 juli

01:00:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

13:37: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 369662 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’19,5”. De Maan is afnemend, voor 43% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:11 uur in het sterrenbeeld Walvis, op 37° boven de zuidoostelijke horizon. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

donderdag 28 juli

14:00: Kaartje

De meteorenzwerm δ-Aquariden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 4:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 21° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 18 meteoren per uur te verwachten. De meteoren hebben lange sporen, zijn traag en helder. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:57 uur komt de Zon op. De Maan komt om 1:56 uur op, is voor ongeveer 30% verlicht en kan eventueel storen. Het beste moment om δ-Aquariden waar te nemen is rond 1:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 16° boven de zuidzuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk maar circa 4 meteoren per uur van deze zwerm te zien. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 17 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 14 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de detailpagina δ-Aquariden 2016 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 29 juli

05:15: Kaartje

De Maan staat op slechts 18,3' ten zuiden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand gebeurt om 14:16, in onze streken op 27° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:15 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, circa 27° boven de horizon, 4,3° van elkaar vandaan. De Maan is voor 26% verlicht.

15:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm δ-Cassiopeiïden vindt vandaag plaats. Rond 6:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 79°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 10 meteoren per uur te verwachten. Rond 5:15 uur gaat het schemeren en om 5:58 uur komt de Zon op. De Maan komt om 2:41 uur op, is voor ongeveer 20% verlicht en stoort niet erg. Het beste moment om δ-Cassiopeiïden waar te nemen is rond 2:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 61° boven de horizon, in het noordoosten. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 6 meteoren van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 20 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 5 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de detailpagina δ-Cassiopeiïden 2016 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

zaterdag 30 juli

22:00: Kaartje

Mercurius staat 17,7' ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 21:31, bij ons op een hoogte van 7° boven de westelijke horizon en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 22 uur. Het tweetal staat dan zo'n 2° boven de westnoordwestelijke horizon, 18' van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,0m.

zondag 31 juli

04:05: De Maan bedekt SAO 95419

De ster SAO 95419, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Orion, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 04:05 achter de dunne verlichte maanrand en komt om 04:48 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 3° boven de horizon, bij het einde 9°. De Maan is voor 9% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

22:12: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 22:12 tot 22:34 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de westelijke horizon, op een hoogte van 5°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.