Astrokalender voor april 2018 - hemel.waarnemen.com

zondag 1 april

De maand april is zeer geschikt om het sterrenstelsel NGC4657 waar te nemen. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Jachthonden en zijn schijnbare afmeting bedraagt 1,2’. De opkomst van dit object is om 16:12 uur, de ondergang om 11:25 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:50 uur, op 70° boven de horizon. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel iets van details te kunnen zien. Foto: DSS.

00:59: Volledige overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 0:59 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 3:57 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 01:49 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (03:09 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

03:19:

Tussen 3:19 en 3:57 uur zijn Io en Ganymedes' schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 20°. De Zon staat 28° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

19:53: Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Er vindt geen overgang over de zonneschijf plaats, doordat de planeet 2,8° ten noorden langs de Zon beweegt. De Zon, Mercurius en de Aarde staan nu op één lijn, waardoor de Aarde in oppositie staat voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius. In benedenconjunctie staat een binnenplaneet op minimale afstand (in dit geval 0,597 AE, ofwel 89,2 miljoen km) van de Aarde en heeft een maximale schijnbare diameter (11,3”). Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel.

maandag 2 april

06:45: Kaartje

Mars staat 1,3° ten zuiden van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 15:11, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6:45 uur, of op 3 april rond 4:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 14° boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 1,3°. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 7° boven de zuidoostelijke horizon, zo'n 1,3° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. Mars heeft op dit moment een helderheid van +0,4m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn.

dinsdag 3 april

06:45: Kaartje

De Maan staat 3,2° ten noorden van Jupiter (-1,9m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 17:21, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6:45 uur, of op 4 april rond 0:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 14°, op een onderlinge afstand van 6,9°. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 7° in het zuidoosten, 5,2° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 90% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

woensdag 4 april

00:27: Volledige overgang van Europa

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 0:27 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 4:11 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (02:03 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 02:42 uur).

03:12:

De Maan bedekt η Librae, een ster van magnitude +5,4 in het sterrenbeeld Weegschaal. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 03:12 uur. Om 04:22 uur wordt deze weer zichtbaar aan de dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 20° boven de horizon, bij het einde 22°. De Maan is voor 86% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

vrijdag 6 april

00:00: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 0:00 en 6:27 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 28° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

04:41: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat op 17,3” ten noorden van Europa. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 20°. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 7 april

06:30: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten noorden van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 15:20 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6:30 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 16°, 4,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 61% verlicht.

06:30: Kaartje

De Maan staat 2,7° ten noorden van Mars (+0,3m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 20:06, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6:30 uur, of op 8 april rond 4:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuiden, circa 15° boven de horizon, 6,8° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 7° in het zuidoosten, zo'n 5,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 57% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

zondag 8 april

02:52: Volledige overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 2:52 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 5:43 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (03:35 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (05:02 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

04:13:

De Maan bedekt Albaldah (π Sagittarii), een ster met een helderheid van +2,9m in het sterrenbeeld Boogschutter. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 04:13 uur. Om 05:29 uur wordt deze weer zichtbaar aan de onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 4° staan, aan het einde van de bedekking op 11°. De Maan is voor 52% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

07:31: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404144 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’34,1”. De Maan is afnemend, voor 49% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 06:24 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op 15° boven de zuidzuidoostelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

09:18:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

maandag 9 april

De maand april is zeer geschikt om de bolhoop M53 waar te nemen. M53 is te vinden in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een magnitude van 7,7m en een schijnbare afmeting van 12,6’. Het object komt om 18:05 uur op, gaat om 09:26 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 56° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS.

00:00: Bedekking van Io

Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel waar te nemen. De verduistering begint om 0:00 uur, op het moment dat Io in Jupiters schaduw verdwijnt, en duurt tot 2:50 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter verschijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

00:02: Europa in conjunctie met Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat op 26,9” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 5°, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 27° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

woensdag 11 april

00:23: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 18,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 9°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 27° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

03:01: Overgang van Europa

Vannacht zijn overgangen van de schaduw van Europa en Europa zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. Om 3:01 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 5:16 uur, op het moment dat Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (04:21 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

donderdag 12 april

00:17: Bedekking van Ganymedes

Vannacht is een bedekking van Jupiters maan Ganymedes door de planeetschijf in zijn geheel waar te nemen. De bedekking begint om 0:17 uur, op het moment dat Ganymedes achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 1:17 uur, op het moment dat Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

vrijdag 13 april

07:00:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 2,9 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 9,3% verlicht en afnemend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,8’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:33 uur in het sterrenbeeld Waterman, op een hoogte van slechts 2,0° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Zon staat nu 5,8° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 06:13 op, 0,6 uur voor de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 35,4°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

zaterdag 14 april

Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M51, bekend als de Draaikolknevel, te zien. M51 staat in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een helderheid van 8,4m en een schijnbare afmeting van 11,0’. Dit is een circumpolair object en staat om 01:45 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 85°, dus vrijwel in het zenit. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 16 april. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig. Foto: DSS.

zondag 15 april

11:21: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius.

23:14: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 23:14 en 1:54 uur (16/04) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 12° boven de zuidoostelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 26° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

maandag 16 april

De maand april is zeer geschikt om het sterrenstelsel M83 op te zoeken. M83 staat in het sterrenbeeld Waterslang, heeft een helderheid van 7,6m en een schijnbare afmeting van 11,2’. Het object komt om 22:51 uur op, gaat om 04:34 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om het sterrenstelsel waar te nemen. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als dit sterrenstelsel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

01:54: Bedekking van Io

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel te zien. De verduistering begint om 1:54 uur, wanneer Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 4:35 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

03:57:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. De Maan beweegt 5,7° ten zuiden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats.

23:15: Volledige overgang van Io

In de nacht van 16 op 17 april zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 23:15 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 1:54 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (23:46 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (01:24 uur).

dinsdag 17 april

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M3 te bekijken. M3 staat in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een magnitude van 6,4m en een schijnbare afmeting van 16,2’. De opkomst van dit object is om 16:47 uur, de ondergang om 10:40 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:45 uur, op 66° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie de pagina M3 voor meer details. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

14:31: Saturnus is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 10,066AE, of zo'n 1505,799 miljoen km. Vanaf Saturnus lijkt de Zon circa 10,0 maal zo klein als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de grotere afstand tot de Zon ongeveer 100,5 maal minder licht en warmte dan de Aarde.

21:18:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is voor 4,0% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,3’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:17 uur in het sterrenbeeld Ram, op een hoogte van slechts 8,5° boven de westelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 15,4° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 22:23 onder, 1,7 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 22,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

21:30: Kaartje

De Maan staat 5,9° ten zuiden van Venus (-3,3m), in het sterrenbeeld Ram. De dichtste nadering vindt om 00:26 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien op 17 april rond 21:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 9° boven de westnoordwestelijke horizon, op een onderlinge afstand van 6,2°. De Maan is voor 4% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

woensdag 18 april

02:23: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 18,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 20° boven de horizon. De Zon staat 26° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

03:46:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus en de planeet wordt steeds beter zichtbaar naarmate zijn oppositie nadert. De planeet is op dit moment met name 's ochtends goed zichtbaar en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Rond zijn oppositie zal Saturnus vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn, doordat deze rond zonsondergang opkomt en rond zonsopkomst weer ondergaat. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,6m, zijn schijnbare diameter is 17,1”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Boogschutter. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

10:00: Kaartje

De meteorenzwerm α-Virginiden bereikt zijn maximum. Rond 1:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 36°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 5 meteoren per uur te verwachten. Rond 6:00 uur gaat het schemeren en om 6:36 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Bij ons zijn ieder uur vermoedelijk ongeveer 3 meteoren zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 11 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 9 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina α-Virginiden 2018 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? in de veelgestelde vragen.

16:00: Uranus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Uranus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,5° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (20,9 AE, ofwel 3126 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (3,4”).

22:45: Kaartje

De Maan bedekt Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). Het maximum van de bedekking vindt om 06:15 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is te zien op 18 april rond 22:45 uur, of op 19 april rond 21:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 9°, 5,6° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien in het westen, op zo'n 27° boven de horizon, 7,9° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 14% verlicht. Zie de detailpagina voor meer informatie over deze bedekking.

donderdag 19 april

01:22: Volledige bedekking van Ganymedes

Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Ganymedes volledig te zien. De verduistering begint om 1:22 uur, op het moment dat Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 4:38 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes uit Jupiters schaduw tevoorschijn komt (om 03:06 uur) en Ganymedes achter Jupiter verdwijnt (om 03:37 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

vrijdag 20 april

00:45: Bedekking van Europa

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa volledig waar te nemen. De verduistering begint om 0:45 uur, wanneer Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:51 uur, op het moment dat Europa weer van achter Jupiter tevoorschijn komt.

03:51: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 3:51 tot 5:55 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 17° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 14° onder de horizon.

16:41: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 368714 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’24,5”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 19% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 21:23 uur in het sterrenbeeld Orion, op 38° boven de westzuidwestelijke horizon. Al met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

22:07:

De Maan bedekt 68 Orionis, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Orion. Om 22:07 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 22:59 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 32° staan, aan het einde van de bedekking op 24°. De Maan is voor 27% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

zondag 22 april

23:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Lyriden vindt vandaag plaats. Rond 6:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 71°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 13 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en helder en vertonen soms vuurbollen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:26 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 50% verlicht , maar gaat om 3:45 uur onder. Het beste moment om Lyriden waar te nemen is op 23 april rond 3:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 61° boven de oostzuidoostelijke horizon. In onze streken zijn dan vermoedelijk circa 10 meteoren per uur van deze zwerm te zien. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 18 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de detailpagina Lyriden 2018 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

23:46:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

maandag 23 april

12:42: Mercurius is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,467AE, of zo'n 69,817 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 2,2 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 4,6 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

dinsdag 24 april

01:08: Volledige overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 1:08 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 3:39 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (01:31 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 03:18 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

22:30: Kaartje

Venus staat 3,5° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt plaats om 23:45 op 2° onder de horizon. De samenstand is te zien rond 22:30 uur, of op 25 april rond 21:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 7° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 3,5°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van circa 16°, zo'n 3,7° van elkaar vandaan. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,4m.

22:44: Kaartje

De Maan staat op slechts 31' ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 22:44 plaats, in de Lage Landen op 48° hoogte boven de zuidzuidwestelijke horizon en is dus goed te zien. De Maan is voor 72% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

woensdag 25 april

04:22: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 18,7” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 18° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 28 april

22:13: De Maan bedekt 80 Virginis

De ster 80 Virginis, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Maagd, wordt bedekt door de Maan. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 22:13 komt de ster tevoorschijn van achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 23°. De Maan is voor 98% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

zondag 29 april

20:24:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 27°01’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is +0,7m, hij is voor 43% verlicht en zijn schijnbare diameter is 8,0”. De planeet komt om 05:44 uur op, 00:29 uur voor de Zon. Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 05:35 uur) is Mercurius 2° onder de oostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus zeer ongunstig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Mercurius helderder dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

22:09: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 22:09 en 5:32 uur (30 april) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 21° boven de horizon, in het zuiden. De Zon staat 23° onder de horizon en het is donker.

maandag 30 april

02:58:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

22:15: Kaartje

De Maan staat 3,2° ten noorden van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 20:14 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 22:15 uur. Het tweetal staat dan in het oostzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 5°, op een onderlinge afstand van 3,3°. De Maan is voor 99% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.