Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor februari 2013 Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) zaterdag 2 februari 01:06:  De Maan staat 56' ten zuidwesten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 7° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Maan is voor 67% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 07:03:  De Maan bedekt SAO 158021, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Maagd. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 07:03 achter de verlichte maanrand, 21° boven de horizon. De Maan is voor 64% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 20:26:  Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 20:26 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 23:51 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (21:39 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (22:37 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 22:37:  Tussen 22:37 en 3:33 uur (03/02) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Callisto, Europa en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de westelijke horizon. De Zon staat 54° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. zondag 3 februari 10:01:  De Maan staat 4,3° ten zuiden van Saturnus (+0,7m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op 8° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7:45 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 21°, op een afstand van 4,4° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 53% verlicht. 14:56:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. maandag 4 februari 20:36:  In de nacht van 4 op 5 februari zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Ganymedes voor een groot deel waar te nemen. De bedekking begint om 20:36 uur, op het moment dat Ganymedes achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 1:36 uur, wanneer Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes van achter Jupiter verschijnt (om 22:49 uur). Voor het bekijken van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. woensdag 6 februari 05:06:  De Maan bedekt SAO 185367, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Slangendrager. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 05:06 komt de ster tevoorschijn van achter de onverlichte maanrand, op een hoogte van 1°. De Maan is voor 22% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. donderdag 7 februari 13:14:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 365318 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’42,6”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 10% verlicht en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 07:33 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op 10° boven de horizon, in het zuidoosten. Al met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. vrijdag 8 februari 08:42:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 2,0 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 5,5% verlicht en afnemend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,8’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:32 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op slechts 6,4° boven de horizon, in het zuidoosten. Op dit moment staat de Maan 10,6° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 06:32 op, 1,6 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 27,1°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de Maan gemakkelijker te zien. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan. 17:33:  Mercurius staat 15,4' ten noordwesten van Mars (+1,4m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 12° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 7 februari rond 18:30 uur, of op 8 februari rond 18 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 4° boven de westzuidwestelijke horizon, 53' van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen in het westzuidwesten, op zo'n 8° boven de horizon, zo'n 15' van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,9m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn. 20:21:  In de nacht van 8 op 9 februari is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 20:21 uur zien we het begin van de overgang wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 1:17 uur, wanneer Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa de Jupiterschijf verlaat (om 22:47 uur) en Europa's schaduw voor de schijf van Jupiter verschijnt (22:52 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 22:47:  Van 22:47 tot 1:09 uur (9 februari) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 32° boven de westelijke horizon. De Zon staat 51° onder de horizon en het is goed donker. zaterdag 9 februari 10:37:  De Maan staat 4.9° ten noorden van Venus (-3.4m). De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op een hoogte van 19°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. 22:18:  In de nacht van 9 op 10 februari zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 22:18 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 1:47 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (23:35 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:30 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. zondag 10 februari 00:30:  Tussen 0:30 en 3:07 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Callisto, Europa en Ganymedes. Jupiter staat in het westnoordwesten op een hoogte van 15° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 51° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. 08:20:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. De Maan beweegt 4,1° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 19:37:  Tot 19:42 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. maandag 11 februari 10:26:  De Maan staat 4,9° ten noordwesten van Mars (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op een hoogte van 17°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 18 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 11°, op een onderlinge afstand van 6,0°. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 3% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. 15:13:  De Maan staat 4,3° ten noorden van Mercurius (-0,7m). De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op een hoogte van 29°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 18 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, circa 12° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,4°. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 3% verlicht. 18:30:  Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,4 dagen (34 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 2,8% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,9’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:21 uur in het sterrenbeeld Waterman, op 11° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat nu 18,2° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 2,0 uur na de Zon onder, om 19:46. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 19,1°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de Maan te vinden. In verschillende kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. woensdag 13 februari 20:31:  De Galileïsche maan Io staat op 9,8” ten zuiden van Europa. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. donderdag 14 februari 18:29:  Van 18:29 tot 2:48 uur (15/02) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 41° boven de westzuidwestelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 42° onder de horizon en het is goed donker. vrijdag 15 februari 19:10:  De ster SAO 92763, een ster met een helderheid van +6,0m in het sterrenbeeld Ram, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 19:10 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 44° boven de horizon. De Maan is voor 30% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 20:45:  De planetoïde 2012 DA14 beweegt dicht langs de Aarde, astronomisch gesproken dan. De dichtste nadering tot het aardoppervlak bedraagt circa 27,700 km, ongeveer twee aarddiameters! Hoewel de passage astronomisch gezien op zeer korte afstand plaatsvindt, is twee planeetdiameters meer dan voldoende om te garanderen dat er geen enkel gevaar is voor een botsing. Het object is te allen tijde te zwak om met het blote oog te worden gezien, maar kan bij helder weer met een verrekijker of amateurtelescoop worden waargenomen. De dichtste nadering tot de Aarde vindt plaats rond 20:25 uur, wanneer de planetoïde voor een waarnemer in onze streken nog onder de horizon staat, en bereikt dan een helderheid van ongeveer +7,4m. Het object beweegt op dat moment zeer snel ten opzichte van de sterren, en komt rond 20:45 uur op aan de oostelijke horizon. 2012 DA14 verwijdert zich in rap tempo van de Aarde en wordt hierdoor snel zwakker. Zie deze speciale pagina voor meer informatie, kaartjes, videos en waarneemtips voor deze bijzondere gebeurtenis. zaterdag 16 februari Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel M81, bekend als Bode's nevel, te zien. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een helderheid van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 25,7’. Het object is circumpolair en staat om 00:54 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 10 februari. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie de pagina M81 voor meer details. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS. 22:30:  Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°08’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De planeet heeft nu magnitude -0,2, is voor 51% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,1”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 18:30 uur, staat Mercurius nog 10° boven de horizon, in het westzuidwesten. Deze avondverschijning is dus gunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). De planeet gaat om 19:41 uur onder, 01:46 uur na de Zon. Zie ook de horizonkaart voor deze avondverschijning. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Mercurius helderder dan erna. Bij het waarnemen van Mercurius kan een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius. zondag 17 februari 03:34:  Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,307AE, of zo'n 46,000 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 3,2 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 10,3 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde. 19:40:  Vanavond is een verduistering in de schaduw van Jupiter en een bedekking van Europa bijna helemaal waar te nemen. De verschijnselen beginnen met het einde van de bedekking, om 19:40 uur op het moment dat Europa van achter Jupiter verschijnt, en duurt tot 22:21 uur, op het moment dat Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt (19:53 uur). Voor het waarnemen van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 21:30:  Tot 22:21 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. 21:31:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. maandag 18 februari 12:03:  De Maan staat 1,7° ten zuiden van Jupiter (-2,0m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op een hoogte van 7°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 18:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidoosten, circa 57° boven de horizon, 3,2° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 58% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. 18:03:  Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus en de planeet wordt steeds beter zichtbaar naarmate zijn oppositie nadert. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en komt iedere dag een beetje vroeger op. Tijdens de oppositie zal Saturnus rond zonsondergang opkomen en rond zonsopkomst weer ondergaan, en daarmee vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,7m, zijn schijnbare diameter is 17,6”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Weegschaal. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens. 18:41:  Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 18:41 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 22:12 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 20:00 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 20:52 uur). 19:59:  De Maan staat 3,3° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op een hoogte van 55° boven de horizon, in het zuidzuidwesten en is dus goed te zien. De Maan is voor 59% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. dinsdag 19 februari 07:29:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404472 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’32,6”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 62% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 20:07 uur in het sterrenbeeld Stier, op 58° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. woensdag 20 februari 22:53:  De Galileïsche maan Io staat 9,0” ten zuiden van Europa. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. donderdag 21 februari 08:16:  Venus is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,728AE, of zo'n 108,943 miljoen km. Vanaf Venus lijkt de Zon circa 1,4 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 1,8 maal meer licht en warmte dan de Aarde. 08:19:  Neptunus is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. Neptunus, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 0,6° ten zuiden ervan. Dit is een moment waarop een buitenplaneet ver (31,0 AE, ofwel 4634 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (2,2”). zaterdag 23 februari 01:26:  Tussen 1:26 en 2:05 uur zijn Europa en Ganymedes' schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 8° boven de westnoordwestelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 46° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 09:00:  De meteorenzwerm δ-Leoniden bereikt zijn maximum. Rond 01:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 55°) aan de hemel. Zelfs onder ideale omstandigheden is er van deze zwerm niet meer dan één meteoor per uur te verwachten. Rond 07:00 uur gaat het schemeren en om 07:38 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 90% verlicht, maar gaat om 06:03 uur onder. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 35 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Leoniden 2013 voor meer informatie over deze meteoren. 10:41:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de grootste avondelongatie en de benedenconjunctie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens. 19:35:  De ster 50 Cancri, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 19:35 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 31° boven de horizon. De Maan is voor 95% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. zondag 24 februari 00:09:  De Maan bedekt 60 Cancri, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Kreeft. Om 00:09 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 01:10 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 48°, respectievelijk 44° boven de horizon. De Maan is voor 96% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 18:47:  Van 18:47 tot 19:49 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 58° boven de zuidzuidwestelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 11° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. 19:49:  In de nacht van 24 op 25 februari zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel waar te nemen. De bedekking begint om 19:49 uur, op het moment dat Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:00 uur, op het moment dat Europa weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. In de tussentijd is te zien hoe Europa van achter de planeet tevoorschijn komt (om 22:17 uur) en Europa in Jupiters schaduw verdwijnt (om 22:32 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 23:25:  Tot 1:00 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. maandag 25 februari 20:36:  In de nacht van 25 op 26 februari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 20:36 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 0:08 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (21:56 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (22:48 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 21:26:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 23:08:  Mercurius staat 4,1° ten noorden van Mars (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 19 uur, of op 26 februari rond 18:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 3° boven de westelijke horizon, 4,1° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 7°, 4,2° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van +1,4m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel. donderdag 28 februari 09:00:  De meteorenzwerm Virginiden bereikt zijn maximum. Rond 01:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 41°) aan de hemel. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 2 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn traag, met soms vuurbollen. Rond 07:00 uur gaat het schemeren en om 07:27 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor zichtbaar. Zie de detailpagina Virginiden 2013 voor meer informatie over deze meteoren. 01:19:  De Galileïsche maan Io staat 8,3” ten zuiden van Europa. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 18:54:  Tussen 18:54 en 1:59 uur (1 maart) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 35° boven de westelijke horizon. De Zon staat 37° onder de horizon en het is goed donker. 23:20:  De Maan bedekt 49 Virginis, een ster van magnitude +5,2 in het sterrenbeeld Maagd. De ster verdwijnt om 23:20 achter de verlichte maanrand en komt om 00:13 uur weer tevoorschijn aan de dunne onverlichte kant van de Maan. In Utrecht staat de Maan dan 10°, respectievelijk 16° boven de horizon. De Maan is voor 89% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

Meer hemelverschijnselen Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via           Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor maart 2013 De astrokalender voor het jaar 2013             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden