Planetoïde 2012 DA14 dicht bij de Aarde op 15 februari 2013
Op vrijdag 15 februari 2013, rond 20:25 uur MET beweegt de
planetoïde 2012 DA14 dicht langs de
Aarde.
De dichtste nadering tot het centrum van de Aarde bedraagt zo'n 34.100 km, de afstand tot het aardoppervlak is dan
circa 27.700 km, ongeveer twee aarddiameters! Hoewel de passage astronomisch gezien op zeer korte afstand plaatsvindt,
is twee planeetdiameters natuurlijk een zeer grote afstand. Er is dan ook geen enkel gevaar voor een botsing.
Eerder op deze vrijdag, rond 4:30 uur MET, vond een meteoorexplosie/meteorietinslag plaats in Rusland, ten oosten van het Oeralgebergte. Dit is zeer
waarschijnlijk ongerelateerd aan de planetoïde (op video's is te zien dat de meteoor richting zuidenwesten bewoog, de planetoïde
beweegt van zuid naar noord). Het ging hier vrijwel zeker om een veel kleiner stuk rots, dat op een hoogte van enkele kilometers explodeerde.
De gevolgen waren schrik door de harde knal(len), en circa 1000 gewonden, met name door rondvliegend glas, veroorzaakt door de drukgolf.
Op YouTube is een aantal video's over de inslag te vinden:
[1][2][3].
De planetoïde werd ontdekt op 23 februari 2012 en kon gedurende 79 dagen worden gevolgd, totdat zij te zwak
werd om waar te nemen. Op 9 januari werd het object weer voldoende helder om te worden ‘herontdekt’.
2012 DA14 heeft een diameter van circa 45 meter en weegt zo'n 130.000 ton. Door de geringe afmetingen
wordt het object, ondanks de dichte nadering tot de Aarde, niet voldoende helder om het het blote oog te worden
waargenomen. De maximale helderheid bedraagt waarschijnlijk ongeveer
magnitude +7,4; helder genoeg om te worden waargenomen
met een goede verrekijker of amateurtelescoop (zie de tabel en de zoekkaartjes hieronder). Voor de kortste nadering is het
object vanuit onze streken niet waar te nemen, erna wordt het snel zwakker.
Voor tips over het waarnemen van de planetoïde, zie de zoekkaartjes hieronder en bijvoorbeeld dit topic op
Astroforum.nl.
Een aantal instellingen in België en Nederland zal (bij helder weer) speciaal zijn deuren openen in de avond van 15 februari.
Sonnenborgh — museum en sterrenwacht in Utrecht
opent haar deuren (ook bij slecht weer) die avond van 21 tot 23 uur i.v.m. de planetoïde en de meteoriet in Rusland.
Afbeelding links: de ruimtelijke baan van de planetoïde 2012 DA14 langs de Aarde. De tijdstippen zijn in UT; tel
hier een uur bij op voor MET. Door de dichte nadering tot
de Aarde wordt de baan van het object duidelijk veranderd door het zwaartekrachtsveld van de Aarde.
De groene ring duidt de locatie van geostationaire satellieten aan, de grotere ring is de baan van de Maan
(in perspectief). Bron: NASA.
Tabel hieronder: positiegegevens voor de planetoïde 2012 DA14, voor een waarnemer in Utrecht.
De tijdstippen zijn in midden-europese wintertijd (MET).
De dichtste nadering valt voor ons ongeveer samen met de opkomst, rond 20:45 uur,
de opgegeven afstand is tot het aardoppervlak, niet tot het centrum zoals gebruikelijk is.
datum tijd r.k.decl.magn.hgt.az.afst.
(MET) (uur) (°) (°) (°) (km)
15/02 20:15 12,044 u -21,198° 7,8 -23,1° 95,2° 29.525 km
15/02 20:30 12,092 u -10,140° 7,6 -12,8° 90,2° 28.029 km
15/02 20:45 12,140 u 1,369° 7,4 -1,8° 85,4° 28.029 km
15/02 21:00 12,189 u 12,607° 7,4 8,9° 80,8° 29.525 km
15/02 21:15 12,239 u 22,944° 7,6 18,7° 76,4° 31.021 km
15/02 21:30 12,290 u 32,014° 7,8 27,2° 71,9° 34.013 km
15/02 21:45 12,341 u 39,737° 8,1 34,3° 67,5° 37.005 km
15/02 22:00 12,395 u 46,212° 8,4 40,2° 63,0° 41.493 km
15/02 22:30 12,504 u 56,130° 9,0 48,6° 54,1° 50.469 km
15/02 23:00 12,618 u 63,137° 9,5 53,9° 45,3° 60.941 km
15/02 23:30 12,736 u 68,233° 10,0 57,0° 37,1° 71.413 km
15/02 00:00 12,861 u 72,053° 10,3 58,7° 29,7° 83.381 km
15/02 00:30 12,992 u 74,992° 10,7 59,5° 23,4° 93.852 km
16/02 01:00 13,132 u 77,303° 11,0 59,8° 18,2° 104.324 km
16/02 01:30 13,280 u 79,153° 11,2 59,6° 14,0° 116.292 km
16/02 02:00 13,441 u 80,652° 11,5 59,3° 10,6° 128.260 km
16/02 03:00 13,800 u 82,892° 11,9 58,4° 5,9° 143.220 km
16/02 04:00 14,225 u 84,424° 12,2 57,4° 3,0° 173.139 km
16/02 05:00 14,721 u 85,467° 12,5 56,6° 1,3° 203.059 km
16/02 06:00 15,283 u 86,153° 12,7 55,9° 0,3° 218.019 km
Voor een waarnemer in onze streken komt de planetoïde rond 20:45 uur op, net na de dichtste nadering tot de Aarde
(zie de tabel hierboven).
De helderheid van het object neemt op dat moment al weer snel af; van +7,4m op het moment van dichtste nadering tot
+8,0m op het moment dat het zo'n 30° boven de horizon staat. Dit kan niet worden waargenomen met het blote oog,
maar wel met een (goede) verrekijker op een statief, of met een amateurtelescoop. Bij gebrek aan een statief kan
het leunen met de ellebogen op bijvoorbeeld een balkonrand helpen. Gebruik de zoekkaartjes hieronder om het object
te vinden. Met een beetje geduld is de beweging van het zwakke puntje ten opzichte van de sterren te zien.
Doordat 2012 DA14 zich snel van ons verwijdert neemt de schijnbare snelheid waarmee het object langs de
hemel beweegt ook vlug af (zie kaartje); objecten op grotere afstand lijken immers langzamer te bewegen.
Het kaartje laat de baan van de planetoïde aan de hemel zien, voor een waarnemer in Utrecht. Aan het begin
van het pad (rechtsonder) komt het object net op, aan het einde heeft het net de steel van de Kleine Beer (UMi)
gekruist. Het object is tegen die tijd onzichtbaar voor de meeste amateurtelescopen (al was het maar doordat het
inmiddels weer dag is) en de planetoïde bevindt zich op dat moment ongeveer op dezelfde afstand als de Maan.
Het kaartje is ietwat 'getruukt' doordat de stand van de sterren ten opzichte van de horizon alleen correct is
voor 20:45 uur; ongeveer het moment van opkomst van 2012 DA14. In de tijd dat de planetoïde
de getekende baan aflegt draait de sterrenhemel uiteraard (althans, dat lijkt zo, doordat de Aarde draait),
tegen de wijzers van de klok in om de poolster
(Polaris, linksboven in het kaartje). De planetoïde, en de sterren om het object heen, staan
dus in werkelijkheid wat hoger boven de horizon dan hier getekend op het moment dat het object passeert. De positie
van het rotsblok ten opzichte van de sterren is wel correct voor ieder moment.
De detailkaartjes en de video onder het kaartje hebben geen last van dit probleem, en geven de posities van het
object en sterren ten opzichte van de horizon wel correct weer voor ieder moment.
Kaartje hierboven: de baan van de planetoïde 2012 DA14 aan onze hemel. Het object komt rond 20:45 uur in het oosten op,
het moment waarvoor de hemelkaart is gemaakt. Voor dat moment klopt de positie van de planetoïde ten opzichte
van de horizon exact, later staan het object en de sterren eromheen in werkelijkheid wat hoger boven de horizon dan aangegeven. De positie
van 2012 DA14 ten opzichte van de sterren is wel voor ieder moment correct.
Tijdstippen staan vermeld voor ieder half uur zolang de planetoïde helderder is dan magnitude 11, rode stippen zolang m<12,
gele plusjes voor m<13 en aan het einde van het spoor (net voorbij δ UMi) bereikt 2012 DA14 magnitude 14.
Er is ook een printversie van het kaartje beschikbaar (PDF, 1,4Mb),
evenals een detailkaart voor het pad van de planetoïde van
opkomst tot 22 uur, met sterren tot +9,5m, zwakker dan het object op dat moment (0,8Mb) en een
detailkaart voor 22 tot 23:30 uur met sterren tot +10.5m (0,6Mb).
Op de detailkaarten is noord boven. De precieze paden
gelden voor Bastenaken (links) en Groningen (rechts), voor de meeste waarnemers in onze streken ligt het pad hier tussenin.
De kaartjes werden gemaakt met gegevens van het Minor Planet Center.
Animatie van de passage van de planetoïde 2012 DA14.
De helderheid van het object ten opzichte van de sterren is niet aangegeven.
De animatie werd gemaakt met gegevens van het
Minor Planet Center.
Het is uiteindelijk maar goed dat er geen botsing met de Aarde plaatsvindt; bij een inslag zou naar schatting een
equivalent van 2,5 megaton TNT aan energie vrijkomen, ruim honderd maal zoveel als bij de atoombommen die op Hiroshima
en Nagasaki werden geworpen. Aan de andere kant is dit ongeveer 20% van de energie die vrijkwam bij de
Tunguska-explosie
op 30 juni 1908, waar bijna niemand iets van heeft gemerkt, doordat deze in een dunbevolkt gebied plaatsvond (merk op
dat meer dat 70% van het aardoppervlak uit oceaan bestaat en dat zelfs wanneer een botsing plaatsvindt de kans dat de
explosie met een sisser afloopt erg groot is).
Een energie van 2,5 megaton TNT is ook ongeveer gelijk aan 10% van de energie die aan het aardoppervlak vrijkwam bij de
beruchte aardbeving in de Indische Oceaan in 2004. Grotere rotsblokken zijn veel zeldzamer dan kleinere; naar schatting
slaat ongeveer eens per jaar een rots met een diameter van 10 meter in op de Aarde. Zo'n object explodeert hoog in de atmosfeer
met een energie vergelijkbaar met die van de genoemde atoombommen. Hiervan merken we vrijwel niets.
Tunguska-achtige inslagen gebeuren waarschijnlijk eens in de paar eeuwen.
SterHemel voor Android
–
Hemel vannacht
–
Waarneemweer
–
Astrokalender
–
Op / onder
–
Hemelkaart
–
Zon en Maan
–
Maanfasekalender
–
Deepsky
–
Sterrenbeelden
Op vrijdag 15 februari 2013, rond 20:25 uur MET beweegt de
planetoïde 2012 DA14 dicht langs de
Aarde.
De dichtste nadering tot het centrum van de Aarde bedraagt zo'n 34.100 km, de afstand tot het aardoppervlak is dan
circa 27.700 km, ongeveer twee aarddiameters! Hoewel de passage astronomisch gezien op zeer korte afstand plaatsvindt,
is twee planeetdiameters natuurlijk een zeer grote afstand. Er is dan ook geen enkel gevaar voor een botsing.
Eerder op deze vrijdag, rond 4:30 uur MET, vond een meteoorexplosie/meteorietinslag plaats in Rusland, ten oosten van het Oeralgebergte. Dit is zeer
waarschijnlijk ongerelateerd aan de planetoïde (op video's is te zien dat de meteoor richting zuidenwesten bewoog, de planetoïde
beweegt van zuid naar noord). Het ging hier vrijwel zeker om een veel kleiner stuk rots, dat op een hoogte van enkele kilometers explodeerde.
De gevolgen waren schrik door de harde knal(len), en circa 1000 gewonden, met name door rondvliegend glas, veroorzaakt door de drukgolf.
Op YouTube is een aantal video's over de inslag te vinden:
[1]
[2]
[3].
