Astrokalender voor augustus 2019 - hemel.waarnemen.com

donderdag 1 augustus

00:11: Ganymedes in conjunctie met Callisto

Jupiters satelliet Ganymedes staat op 38,1” ten noorden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 10°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

05:12:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 1,4° ten noorden langs de Zon beweegt.

05:58: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de benedenconjunctie en grootste westelijke elongatie van een binnenplaneet. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

vrijdag 2 augustus

09:11: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 359398 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’14,9”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 5% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 21:45 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 6,5° boven de horizon, in het westnoordwesten. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

21:45: Kaartje

De Maan staat 2,5° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 15:19 plaats, in de Lage Landen op 51° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 21:45 uur. De twee objecten staan dan in het westnoordwesten, circa 5° boven de horizon, op een afstand van 4,3° van elkaar. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 4% verlicht.

21:53: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is voor 4,4% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,5’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:45 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 6,5° boven de westnoordwestelijke horizon. De Zon staat nu 10,3° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 22:36 onder, 1,1 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 24,2°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan gemakkelijker te vinden. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

zondag 4 augustus

Dit is een goed moment in het jaar om de gasnevel NGC6992, ook bekend als de Sluiernevel, te zien. De gasnevel staat in het sterrenbeeld Zwaan en zijn schijnbare afmeting bedraagt 60,0’. De opkomst van dit object is om 16:18 uur, de ondergang om 11:19 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:51 uur, op 70° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze gasnevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

maandag 5 augustus

22:04: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 22:04 en 0:06 uur (6 augustus) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de horizon, in het zuidzuidwesten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 13° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

dinsdag 6 augustus

De maand augustus is zeer geschikt om de planetaire nevel NGC7009, bekend als de Saturnusnevel, te bekijken. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 8,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 1,7’. De opkomst van dit object is om 20:47 uur, de ondergang om 06:50 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:51 uur, op 27° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze planetaire nevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Foto: DSS.

woensdag 7 augustus

06:00: Psyche in oppositie

De planetoïde 16 Psyche is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Steenbok, heeft nu een helderheid van slechts +9,3m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Psyche rond 01:45 uur in het zuiden, op circa 23° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,3m. Kijk voor meer details over de oppositie van Psyche op deze pagina.

19:31:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

donderdag 8 augustus

11:17: Venus is in het perihelium van haar baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,718AE, ofwel 107,480 miljoen km. Vanaf Venus lijkt de Zon circa 1,4 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 2,0 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

vrijdag 9 augustus

05:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden noord vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 3:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:13 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 65% verlicht , maar gaat om 0:59 uur onder. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 15–24 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 21 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Aquariden noord 2019 voor meer informatie over deze meteoren.

zaterdag 10 augustus

00:30: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten noorden van Jupiter (-1,9m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering vindt plaats om 02:15 op 7° onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 0:30 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, 1,8° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 73% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

01:08:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 19°03’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,3, is voor 41% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,5”. Mercurius komt 01:36 uur voor de Zon op (om 04:36 uur). Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 05:33 uur, staat Mercurius 7° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Deze ochtendverschijning is dus gunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

19:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm η-Eridaniden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 25° boven de horizon. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:16 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 80% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 2:09 uur onder, waarna deze minder zal storen. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is op 11 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 12° boven de zuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 25–36 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 4 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina η-Eridaniden 2019 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? in de veelgestelde vragen.

21:56: Overgang van Europa

In de nacht van 10 op 11 augustus is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. Om 21:56 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 0:24 uur, op het moment dat Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 00:16 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

zondag 11 augustus

15:38:

Jupiter is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit is het einde van Jupiter's oppositielus en de planeet wordt nu langzaam minder goed zichtbaar. De planeet is op dit moment met name 's avonds goed zichtbaar, maar iedere dag een beetje korter doordat de planeet steeds vroeger ondergaat. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. De helderheid van Jupiter bedraagt -1,9m, zijn schijnbare diameter is 41,4”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Slangendrager. Gebruik deze hemelkaart om de planeet op te zoeken. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

21:51: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 21:51 en 22:49 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 14° boven de horizon, in het zuidzuidwesten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 10° onder de horizon.

maandag 12 augustus

02:00: Kaartje

De Maan staat op slechts 29' ten zuidwesten van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 11:46 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 2 uur, of op 12 augustus rond 21:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 5,6°. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 12° boven de zuidzuidoostelijke horizon, zo'n 5,4° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 91% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

dinsdag 13 augustus

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M15 waar te nemen. M15 staat in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een helderheid van 6,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,3’. De opkomst van dit object is om 18:42 uur, de ondergang om 08:52 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 50° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M2 te bekijken. M2 is te vinden in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,9’. Het object komt om 19:54 uur op, gaat om 07:47 uur onder en staat om 01:52 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Foto: DSS.

08:10: Eunomia in oppositie

De planetoïde 15 Eunomia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een schijnbare helderheid van +8,2m en moet met een telescoop worden waargenomen. Eunomia bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 32°. Dit gebeurt rond 01:34 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +9,2m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Eunomia. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2019.

14:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Perseïden vindt vandaag plaats. Rond 7:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 84°) aan de hemel. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 85 meteoren per uur vallen. De meteoren zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:21 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor dit jaar zichtbaar. De Maan gaat om 4:49 uur onder, en stoort daarna natuurlijk niet. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 61° boven de oostnoordoostelijke horizon. In onze streken zijn dan vermoedelijk altijd nog circa 45–60 meteoren per uur van deze zwerm te zien. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 60–75 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Perseïden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

woensdag 14 augustus

08:07: Venus is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. In deze positie staan Venus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 1,3° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,731 AE, ofwel 259,0 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (9,7”). Voor de conjunctie bevond Venus zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

donderdag 15 augustus

Augustus is een goede maand om de bolhoop M30 op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een helderheid van 7,5m en een schijnbare afmeting van 11,0’. De opkomst van dit object is om 22:02 uur, de ondergang om 05:37 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:51 uur, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M30 goed te kunnen zien. Zie deze detailpagina voor M30 voor meer gegevens. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

14:29:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De Maan staat op een afstand van maarliefst 404935 km van de Aarde, en hierdoor lijkt deze circa 5% kleiner en zo'n 11% zwakker dan de gemiddelde Volle Maan. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

23:30: Europa in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat op 22,5” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de horizon, in het zuidwesten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 17 augustus

05:30: Laetitia in oppositie

De planetoïde 39 Laetitia is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Steenbok staat, heeft tijdens de oppositie een magnitude van slechts +9,1m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Laetitia bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 28°. Dit gebeurt rond 01:39 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,1m. Kijk voor meer details over de oppositie van Laetitia op deze pagina.

12:49: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 406244 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’24,9”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 97% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 02:53 uur in het sterrenbeeld Waterman, op een hoogte van 26° boven de horizon, in het zuiden. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zondag 18 augustus

10:52: Mars staat 39' ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 10:52 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 35°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. Mars heeft op dit moment een helderheid van +2,0m.

dinsdag 20 augustus

08:44: Mercurius staat in het perihelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment kleiner dan gemiddeld: 0,307AE, of zo'n 46,001 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,3 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,8 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

woensdag 21 augustus

12:46: Venus staat 54' ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 12:46 plaats, in de Lage Landen op 48° hoogte, maar bij daglicht. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,5m.

vrijdag 23 augustus

16:56:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker.

zaterdag 24 augustus

04:49: De Maan bedekt Hyadum II

De ster Hyadum II (δ 1 Tauri), een ster met een helderheid van +3,8m in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. Om 04:49 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 05:59 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 40° boven de horizon, bij de uittrede is dat 49°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 45% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

05:37: De Maan bedekt 64 δ 2 Tauri

De ster 64 δ 2 Tauri, een ster van magnitude +4,8 in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 05:37 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 46°. De Maan is voor 45% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

06:00: Kaartje

De Maan staat 1,9° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 12:21, bij ons op 30° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6 uur. Het tweetal staat dan zo'n 48° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 3,1° van elkaar. De Maan is voor 45% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

zondag 25 augustus

21:20: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 21:20 en 23:45 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Callisto, Ganymedes, Io en Europa. Jupiter staat op een hoogte van 10° boven de zuidzuidwestelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 15° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende.

maandag 26 augustus

03:37: Mars is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 1,666AE, of zo'n 249,240 miljoen km. Vanaf Mars lijkt de Zon circa 1,6 maal zo klein als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de grotere afstand tot de Zon ongeveer 2,7 maal minder licht en warmte dan de Aarde.

dinsdag 27 augustus

06:04:

De Maan bedekt Wasat (δ Geminorum), een ster van magnitude +3,5 in het sterrenbeeld Tweelingen. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 06:04 verdwijnt de ster achter de dunne verlichte maanrand, op een hoogte van 30°. De Maan is voor 15% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

donderdag 29 augustus

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel NGC7293, genaamd de Helixnevel, op te zoeken. NGC7293 is te vinden in het sterrenbeeld Waterman en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,8’. Het object komt om 21:39 uur op, gaat om 05:48 uur onder en staat om 01:45 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 17° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

06:30: Kaartje

Mercurius staat 1,3° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 10:42 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 39°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 6:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 2° boven de oostnoordoostelijke horizon, op een afstand van 1,3° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,4m.

06:30: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten noorden van Mercurius (-1,4m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering vindt om 03:02 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien op 29 augustus rond 6:30 uur. De twee objecten staan dan in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 11,2°. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 2% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

07:27: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,4 dagen (34 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 2,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,8’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:10 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 9,5° boven de horizon, in het oostnoordoosten. De Zon staat nu 16,2° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,9 uur voor de Zon op, om 04:52. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 17,5°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan gemakkelijker te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

17:53: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 357176 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’27,3”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 0% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 20:37 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 2,8° boven de horizon, in het westnoordwesten. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

20:50:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is 1,3 dagen (32 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 3,0% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 1,0’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 20:45 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van slechts 5,5° boven de horizon, in het westen. Op dit moment staat de Maan 9,4° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 0,9 uur na de Zon onder, om 21:26. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 19,8°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de Maan te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.