Astrokalender voor april 2019 - hemel.waarnemen.com

maandag 1 april

Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel NGC4657 te bekijken. Het sterrenstelsel is te vinden in het sterrenbeeld Jachthonden en zijn schijnbare afmeting bedraagt 1,2’. De opkomst van dit object is om 16:13 uur, de ondergang om 11:26 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:51 uur, op 70° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 5 april. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als dit sterrenstelsel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

02:14: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405577 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’27,8”. De Maan is krimpend, voor 13% verlicht en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Het kaartje toont de Maan om 07:01 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van slechts 4,5° boven de zuidoostelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

dinsdag 2 april

07:24: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 3,0 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 9,2% verlicht en krimpend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,7’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:09 uur in het sterrenbeeld Waterman, op slechts 2,7° boven de oostzuidoostelijke horizon. De Zon staat nu 4,9° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 0,5 uur voor de Zon op, om 06:43. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 35,1°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

03:06: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 3:06 en 6:35 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 12° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

donderdag 4 april

03:53:

Vannacht is een overgang van Io's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. De schaduwovergang begint om 3:53 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 6:04 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 05:05 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig.

vrijdag 5 april

04:03: Bedekking van Ganymedes

Vannacht is een verduistering van Ganymedes in de schaduw van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De verduistering begint om 4:03 uur, wanneer Ganymedes in Jupiters schaduw verdwijnt, en duurt tot 6:13 uur, op het moment dat Ganymedes weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor het bekijken van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

04:15: Overgang van Europa

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 4:15 uur zien we het begin van de overgang wanneer Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:17 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

10:50:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,8° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

11:16: Iris in oppositie

De planetoïde 7 Iris is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Raaf, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +9,4m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Iris bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 25°. Dit gebeurt rond 01:32 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,4m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Iris. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2019.

zaterdag 6 april

04:00: Kaartje

De meteorenzwerm κ-Serpentiden bereikt zijn maximum. Rond 4:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 55°) aan de hemel. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. Rond 6:30 uur gaat het schemeren en om 7:04 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Bij ons zijn ieder uur vermoedelijk ongeveer 2 meteoren zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 8–15 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina κ-Serpentiden 2019 voor meer informatie over deze meteoren.

20:47: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,4 dagen (34 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 2,2% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,7’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 20:56 uur in het sterrenbeeld Walvis, op een hoogte van slechts 4,4° boven de horizon, in het westen. De Zon staat nu 11,4° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 21:33 onder, 1,2 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 17,0°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te vinden. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

zondag 7 april

02:51: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 2:51 en 6:26 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 12° boven de zuidzuidoostelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg.

maandag 8 april

23:00: Kaartje

De Maan staat 5,4° ten zuiden van Mars (+1,7m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 10:54 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 16°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand op 8 april rond 23 uur, of op 9 april rond 21 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 11°, op een afstand van 8,6° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 34° in het westen, 6,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 16% verlicht.

dinsdag 9 april

De maand april is zeer geschikt om de bolhoop M53 te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een helderheid van 7,7m en een schijnbare afmeting van 12,6’. De opkomst van dit object is om 18:06 uur, de ondergang om 09:27 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 56° boven de horizon. Zie deze detailpagina voor M53 voor meer gegevens. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

21:00: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 17:32 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 55°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 21 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 33°, 2,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 20% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

23:35: De Maan bedekt SAO 94112

De ster SAO 94112, een ster van magnitude +6,0 in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 23:35 uur. Om 00:07 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 12° staan, aan het einde van de bedekking op 7°. De Maan is voor 21% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

woensdag 10 april

03:15: Pallas in oppositie

De planetoïde 2 Pallas is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Ossenhoeder staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van +7,9m. Er is een telescoop nodig om het object te kunnen zien. Pallas bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 56°. Dit gebeurt rond 02:24 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +8,9m. Kijk voor meer details over de oppositie van Pallas op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2019.

19:01:

Jupiter is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit is het begin van de oppositielus van Jupiter; de planeet wordt de komende tijd alsmaar beter zichtbaar. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Rond zijn oppositie zal Jupiter vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn, doordat deze rond zonsondergang opkomt en rond zonsopkomst weer ondergaat. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. De helderheid van Jupiter bedraagt -1,9m, zijn schijnbare diameter is 41,1”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Slangendrager. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

donderdag 11 april

21:42:

Mercurius bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Mercurius tot de Zon bedraagt 27°43’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is +0,6m, hij is voor 47% verlicht en zijn schijnbare diameter is 7,7”. Mercurius komt 00:31 uur voor de Zon op (om 06:21 uur). Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 06:17 uur) is Mercurius 1° onder de oostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus zeer ongunstig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Mercurius helderder dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties.

vrijdag 12 april

21:06:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

zondag 14 april

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel M51, ook bekend als de Draaikolknevel, op te zoeken. M51 is te vinden in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een magnitude van 8,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,0’. Het object is circumpolair en staat om 01:46 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 85° boven de horizon, dus vrijwel in het zenit. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 5 april. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Bij het waarnemen van een zwakker en nevelig object als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig om detail te kunnen zien. Zie deze detailpagina voor M51 voor meer gegevens. Foto: DSS.

03:55: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 3:55 en 6:09 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Callisto, Io en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de zuidelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 15° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende.

04:23: Io in conjunctie met Callisto

De Galileïsche maan Io staat 28,3” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 13° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

21:15:

De Maan bedekt 8 Leonis, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Leeuw. Om 21:15 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 22:07 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 54°, respectievelijk 54° boven de horizon. De Maan is voor 73% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

maandag 15 april

04:45: Kaartje

De Maan staat 1,8° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 11:13 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 4:45 uur, of op 15 april rond 21:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 5° boven de horizon, op een afstand van 5,1° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van circa 47°, 6,3° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 79% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

dinsdag 16 april

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel M83 op te zoeken. Het sterrenstelsel is te vinden in het sterrenbeeld Waterslang, heeft een magnitude van 7,6m en een schijnbare afmeting van 11,2’. De opkomst van dit object is om 22:52 uur, de ondergang om 04:35 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:45 uur, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om het sterrenstelsel waar te nemen. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 5 mei. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie deze detailpagina voor M83 voor meer gegevens. Foto: DSS.

04:37:

De Maan bedekt 53 Leonis, een ster met een helderheid van +5,3m in het sterrenbeeld Leeuw. Om 04:37 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 05:30 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. In Utrecht staat de Maan dan 11°, respectievelijk 3° boven de horizon. De Maan is voor 85% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

woensdag 17 april

April is een goede maand om de bolhoop M3 waar te nemen. M3 staat in het sterrenbeeld Jachthonden, heeft een helderheid van 6,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 16,2’. De opkomst van dit object is om 16:48 uur, de ondergang om 10:41 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:46 uur, op 66° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 5 mei. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M3 voor meer details. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

00:05: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 364205 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’48,6”. De Maan is op dit moment wassend, voor 85% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 23:36 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van 45° boven de horizon, in het zuiden. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

02:11: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 2:11 en 6:02 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de horizon, in het zuidzuidoosten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende.

17:00: Kaartje

De meteorenzwerm α-Virginiden bereikt zijn maximum. Rond 1:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 36°) aan de hemel. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. Rond 6:00 uur gaat het schemeren en om 6:35 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 0–3 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 9 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de pagina α-Virginiden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 19 april

05:18: De Maan bedekt 80 Virginis

De ster 80 Virginis, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Maagd, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 05:18 verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte maanrand, op een hoogte van 14°. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

13:12:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

zaterdag 20 april

02:08: Volledige overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 2:08 uur, op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 5:23 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 03:12 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 04:20 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

dinsdag 23 april

01:06: Uranus is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Uranus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,5° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (20,9 AE, ofwel 3120 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (3,4”).

03:40: Ganymedes in conjunctie met Callisto

Jupiters satelliet Ganymedes staat op 40,4” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

05:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Lyriden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 71° boven de horizon. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 13 meteoren per uur vallen. De meteoren zijn snel en helder en vertonen soms vuurbollen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:26 uur komt de Zon op. De Maan komt om 0:34 uur op, is voor ongeveer 75% verlicht en kan flink storen; de zwakkere meteoren zullen hierdoor dit jaar niet zichtbaar zijn. Waarnemen voor de opkomst van de Maan kan dus gunstig zijn. Het beste moment om Lyriden waar te nemen is op 24 april rond 1:30 uur (zie het kaartje). Dat is circa 20 uur na het moment van het maximum, wat ongunstig is voor een meteorenzwerm met een dermate korte piek. Daardoor zijn ten minste 30% minder meteoren te zien dan in het ideale geval. De radiant staat op dat moment zo'n 41° boven de horizon, in het oosten. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk maar circa 2–5 meteoren per uur van deze zwerm te zien. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 6–12 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de pagina Lyriden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

06:00: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten noorden van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering gebeurt om 14:24, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 15°, 4,4° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 84% verlicht.

woensdag 24 april

18:28: Nysa in oppositie

De planetoïde 44 Nysa is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Maagd, heeft nu een magnitude van slechts +9,9m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Nysa bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 31°. Dit gebeurt rond 01:50 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Nysa op deze pagina.

donderdag 25 april

03:06: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat op 10,1” ten noorden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 11° boven de zuidzuidoostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 22° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

05:45: Kaartje

De Maan staat 50' ten zuidoosten van Saturnus (+0,7m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 17:06 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:45 uur, of op 26 april rond 4:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 14°, 5,5° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 9° in het zuidoosten, 6,5° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 63% verlicht.

zaterdag 27 april

00:18:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

zondag 28 april

20:20: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404582 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’32,1”. De Maan is op dit moment krimpend, voor 36% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 05:38 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van slechts 8,2° boven de zuidoostelijke horizon. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

02:54:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus; de planeet wordt de komende tijd alsmaar beter zichtbaar. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en komt iedere dag een beetje vroeger op. Tijdens de oppositie zal Saturnus rond zonsondergang opkomen en rond zonsopkomst weer ondergaan, en daarmee vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. Saturnus staat in het sterrenbeeld Boogschutter. De planeet heeft een helderheid van +0,7m en zijn schijnbare diameter meet 17,2”. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.