Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Vragen over de Maan   –   FAQ   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Verschijnselen   –   Op/onder   –   Astrokalender   –   Hemelkaart    

Waardoor is de omlooptijd van de Maan gelijk aan de duur van een aswenteling? Op school heb ik geleerd dat de omlooptijd van de Maan om de Aarde 27 dagen, 7 uur en 43 minuten bedraagt, en dat dat ook dat de tijd is die de Maan nodig heeft om een maal om zijn eigen as te draaien. Dit is de reden waarom wij vanaf de Aarde altijd dezelfde kant van de Maan zien. Ik heb dit nagezocht op internet en het is dus geen typefout in mijn schoolboek, want het staat ook op verschillende sites. Dit kan haast geen toeval zijn, doordat het op de minuut gelijk is. Weet u misschien waarom dit zo is? Het is inderdaad geen toeval dat beide periodes gelijk zijn. Het heeft te maken met zogenaamde getijdenkrachten. Getijdenkrachten zijn zoiets als het verschil in zwaartekracht op twee verschillende delen van een object. In het geval van Aarde en Maan, weet je dat de Maan de zwaartekracht van de Aarde voelt (en omgekeerd), maar je kunt ook bedenken dat de voorkant van de Maan die zwaartekracht net iets sterker voelt dan de achterkant, doordat de voorkant net iets dichterbij is. Stel nu dat de Maan in een kortere periode om z'n as zou draaien dan z'n baanperiode is. Door de zwaartekracht van de Aarde wordt het punt van de Maan dat naar de Aarde is toegekeerd iets harder naar de Aarde getrokken dan de rest, er ontstaat een getijberg, vergelijkbaar met de getijden in de zeeën op Aarde (waarbij het effect groter is, doordat water nu eenmaal gemakkelijker beweegt dan rots). (Ook aan de achterkant ontstaat zo'n berg, doordat daar de zwaartekracht lager is dan elders en het materiaal dus gemakkelijker uitstulpt, vandaar twee maal per dag eb en vloed, in plaats van een maal. Dit is voor het verhaal niet zo belangrijk, maar maakt het uiteindelijke effect sterker.) Als de Maan sneller om z'n as draait dan om de Aarde, is steeds een andere plaats naar de Aarde gericht, dus die bult 'verplaatst' zich over het oppervlak van de Maan. Dit verplaatsen gaat niet erg gemakkelijk, we hebben het immers over een flinke heuvel die zich door de rotsbodem voortplant. Er is een zekere mate van 'wrijving', waardoor deze bult niet precies naar de Aarde gekeerd is, maar al iets verder is gedraaid in de rotatierichting van de Maan (de bult blijft achter op de rotatie). Je kunt je misschien de geschetste situatie indenken: de Maan met twee bulten, die net niet helemaal uitgelijnd zijn richting Aarde, maar net iets verschoven in de draairichting van de Maan. Zie ook Figuur 1 in Wordt de afstand tussen de Maan en de Aarde kleiner of groter?, waar de getijdenbergen (overdreven) getekend zijn voor de Aarde, in plaats van voor de Maan. Aan de kant van de Maan waar deze bult is, is iets meer massa geconcentreerd dan gemiddeld, dus ondervindt het meer zwaartekracht van de Aarde dan gemiddeld. De Aarde trekt dus iets harder aan deze bult, en probeert de bult richting Aarde te laten wijzen, dus de Maan tegen zijn draairichting in te laten roteren. De rotatieperiode van de Maan neemt dus toe, totdat deze gelijk is aan zijn omloopperiode. Deze zogenaamde corotatie door getijdenkrachten komt ook elders voor, bij andere manen in ons zonnestelsel en bij bijvoorbeeld nauwe dubbelsterren. De werking van de getijdenkrachten stopt pas als er helemaal geen wrijving meer is. Dit is het geval als de twee objecten allebei coroteren (d.w.z. roteren met dezelfde periode als de baan), de baan cirkelvormig is, en de twee objecten 'rechtop' staan met betrekking tot de baan. Het meest extreme voorbeeld is het geval van Pluto en zijn maan Charon. Doordat de twee erg licht zijn is hier het afremmen al helemaal voltooid en dus wijst niet alleen Charon altijd met dezelfde kant naar Pluto, maar ook omgekeerd. Daarnaast is de baan bijna perfect cirkelvormig. Je zou dus een staaf tussen beide objecten kunnen zetten zonder dat deze breekt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? Hoe lang duurt een dag op de Maan? Wordt de afstand tussen de Maan en de Aarde kleiner of groter? Waardoor zien we maar een kant van de Maan? De Maan Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten Opkomst en ondergang van de Maan Zon en Maan op dit moment Zelf maanfasen berekenen Dagelijkse gegevens van de Maan             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Vragen over de Maan   –   FAQ   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Verschijnselen   –   Op/onder   –   Astrokalender   –   Hemelkaart