Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meteoorzwermen   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Op / onder   –   Zon / Maan   –   Maanfasen   –   Sterrenbeelden   –   Deepsky    

De meteorenzwerm Geminiden in december 2023 De meteorenzwerm Geminiden bereikt op donderdag 14 december 2023, rond 17:30 uur, zijn maximum. De meteoren van de Geminiden zijn gemiddeld snel, gelig van kleur, vaak helder en hebben korte sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 120 meteoren per uur vallen. Rond 2:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 70°) aan de hemel. Het beste moment om Geminiden waar te nemen is op 15 december rond 0:45 uur (zie het kaartje). Dat is circa 7 uur na het moment van het maximum, wat ongunstig is voor een meteorenzwerm met een dermate korte piek. Daardoor zijn ten minste 30% minder meteoren te zien dan in het ideale geval. De radiant staat op dat moment zo'n 62° boven de oostzuidoostelijke horizon. In onze streken zijn dan vermoedelijk altijd nog circa 50–65 meteoren per uur van deze zwerm te zien. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 55–75 “vallende sterren” per uur te zien. Op een goed donkere plek zijn bijna drie keer zoveel meteoren te zien als in dichtbevolkt gebied. De Maan stoort niet. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:41 uur komt de Zon op.             Tweet     @hemel_waarnemen volgen       De meteoren van de meeste zwermen verschijnen niet allemaal op de dag van het maximum, maar de Geminiden zijn bijzonder scherp gepiekt, en de zwerm duurt niet veel langer dan 21 uur. Een dag voor of na het maximum is nog slechts 21% van het piekaantal meteoren per uur te zien. De typische snelheden van de meteoren in deze zwerm zijn met circa 35 km/s (ongeveer 124.560 km/uur) vrij gemiddeld. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel, warme kleren en wat geduld zijn de belangrijkste benodigdheden (zie Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen). Op een donkere locatie zijn meer “vallende sterren” zichtbaar. Figuur: Kaart van Nederland met aantallen meteoren Kaart van Nederland met de geschatte aantallen Geminiden per uur, bij heldere hemel. Links: vóór middernacht, op donderdag 14 december om 23:30 uur. Rechts: ten tijde van het maximum, op vrijdag 15 december om 00:45 uur. De kleur geeft voor iedere plaats aan hoeveel meteoren vanuit die locatie te verwachten zijn. Vanuit lichte gebieden op de kaart, bijvoorbeeld in en rond steden, zijn minder “vallende sterren” te zien dan vanuit donkere gebieden, door de lichtvervuiling. Het aantal meteoren per uur behorende bij iedere kleur kan worden afgelezen in de legenda. Data lichtvervuiling: RIVM. Tabel: de meteorenzwerm Geminiden in de nacht van het maximum Datum Tijd Δt Radiant Meteoren per uur Zon Maan richting hoogte zwerm totaal hoogte hoogte fase 14/12 18:00 1u NO 6° 1 3 -12° -4° 4% 14/12 19:00 2u NO 12° 10 13 -21° -11° 4% 14/12 20:00 3u ONO 20° 19 23 -31° -19° 4% 14/12 21:00 4u ONO 28° 30 35 -40° -27° 5% 14/12 22:00 5u O 38° 43 48 -48° -36° 5% 14/12 23:00 6u O 47° 53 59 -55° -44° 5% 15/12 00:00 7u OZO 56° 57 64 -60° -52° 5% 15/12 01:00 8u ZO 64° 58 65 -60° -59° 5% 15/12 02:00 9u ZZO 69° 56 65 -56° -64° 6% 15/12 03:00 10u ZZW 70° 51 62 -49° -64° 6% 15/12 04:00 11u ZW 65° 44 56 -41° -60° 6% 15/12 05:00 12u WZW 57° 37 49 -32° -54° 6% 15/12 06:00 13u W 48° 29 42 -23° -46° 7% 15/12 07:00 14u W 39° 16 25 -14° -37° 7% 15/12 08:00 15u WNW 30° 3 4 -5° -28° 7% Grafiek: Geminiden in de nacht van het maximum Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in de nacht van het maximum. Aantallen Geminiden zijn in rood, overige meteoren in blauw. Tabel: de meteorenzwerm Geminiden in de nachten rond het maximum Datum Beste Δt Radiant Meteoren per uur Zon Maan tijd richting hoogte zwerm totaal hoogte hoogte fase 13/12 4:30 -37u ZW 62° 7 19 -36° -41° 0% 14/12 5:00 -12u WZW 58° 34 47 -32° -46° 2% 15/12 1:30 8u ZO 67° 57 65 -59° -62° 6% 16/12 3:30 34u ZW 68° 8 19 -45° -61° 13% 17/12 5:00 60u WZW 56° 2 15 -32° -56° 22% Grafiek: Geminiden in de nachten rond het maximum Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in de nachten rond het maximum. Aantallen Geminiden zijn in rood, overige meteoren in blauw. Tabel: de meteorenzwerm Geminiden in andere jaren Jaar Datum Beste Δt Radiant Meteoren per uur Zon Maan tijd richting hoogte zwerm totaal hoogte hoogte fase 2020 14/12 2:00 3u ZZO 69° 95 106 -56° -52° 1% 2021 14/12 4:00 -1u ZW 65° 95 109 -41° -4° 79% 2022 14/12 4:30 -7u WZW 62° 27 30 -36° 53° 71% 2023 15/12 1:30 8u ZO 67° 57 65 -59° -62° 6% 2024 14/12 2:00 2u ZZO 69° 32 34 -56° 48° 97% 2025 14/12 2:30 -3u Z 70° 82 91 -53° -4° 29% 2026 14/12 4:30 -7u WZW 62° 57 68 -36° -54° 22% Grafiek: Geminiden in andere jaren Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in andere jaren. Aantallen Geminiden zijn in rood, overige meteoren in blauw. Grafiek: aantallen meteoren vannacht aan de hemel Aantallen meteoren per uur: sporadisch, zwermen, totaal. De Geminiden zijn de een na grootste meteorenzwerm aan onze hemel. Ze zijn bijzonder doordat het moederobject geen komeet is maar de planetoïde (en mogelijk uitgedoofde komeet) Phaethon. Een andere bijzonderheid is dat de Geminiden pas in 1862 voor het eerst werden gezien, en sinds die tijd in hevigheid zijn toegenomen. De verwachting is dat het aantal meteoren in de komende eeuw af zal gaan nemen, totdat de zwerm niet meer zichtbaar is. Meteoren worden in de volksmond ook wel vallende sterren genoemd. In werkelijkheid gaat het niet om sterren die vallen, maar om minuscule stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de aardatmosfeer binnenkomen en op ongeveer 80–120 km hoogte verdampen. Het lichtflitsje dat we zien is met name de lucht om het steentje heen die aan het gloeien gebracht wordt. Een meteorenzwerm is een verzameling van meteoren die rond dezelfde tijd en in hetzelfde gebied aan de hemel zichtbaar zijn. De meteoren lijken uit één punt aan de hemel te komen, dat we de radiant noemen. Deze beweging wordt veroorzaakt door zowel de beweging van de meteoren zelf als door de baansnelheid van de Aarde. Zie ook Meteoren vannacht aan de hemel, de pagina jaarlijkse meteoorzwermen voor informatie over andere zwermen, de uitleg bij de jaarlijkse meteoorzwermen voor meer informatie over deze tabel en de pagina's Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. Grafiek: meteorenactiviteit dit jaar Grafiek van de maximale meteorenactiviteit per nacht (HRmax) in Nederland en België, voor heel 2023. De zwarte streepjeslijn toont de diffuse achtergrond, de gekleurde curves stellen de verschillende zwemen voor en de zwarte doorgetrokken lijn geeft het maximale totale aantal meteoren per uur, voor iedere nacht. De verticale gekleurde stippellijnen tonen de data van de maxima van de grootste zwermen, met de eerste letter van de naam bovenin. De ruwweg maandelijkse dippen worden veroorzaakt door de Volle Maan. Kijk op de pagina Jaarlijkse meteorenzwermen in 2023 voor andere meteorenzwermen in dit jaar. << Monocerotiden 2023   —   σ-Hydriden 2023 >>             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meteoorzwermen   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Op / onder   –   Zon / Maan   –   Maanfasen   –   Sterrenbeelden   –   Deepsky