Astrokalender voor oktober 2008

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT), tenzij anders aangegeven

woensdag 1 oktober

19:50: Alle manen ten westen van Jupiter

Van 19:50 tot 22:16 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van Jupiter gerekend zijn dat Io, Ganymedes, Europa en Callisto.

22:02: Europa in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat 10,4" ten zuiden van Ganymedes. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 3 oktober

22:08: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat 6,9" ten zuiden van Europa. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 4 oktober

11:37: Kaartje

De Maan staat 43' ten zuiden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 19:30 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, 3,1° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 26% verlicht.

zondag 5 oktober

12:34: De Maan is in het apogeum van zijn baan, op een afstand van 404721 km van de Aarde. De Maan lijkt nu dus klein: 29'31,5".

maandag 6 oktober

22:53: Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel. Er vindt geen overgang plaats, doordat Mercurius 2,0° ten zuidwesten langs de Zon beweegt.

dinsdag 7 oktober

09:22: Kaartje

De Maan staat 2,9° ten zuiden van Jupiter (-1,9m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bij daglicht. De samenstand is te zien op 6 oktober rond 21:15 uur, of op 7 oktober rond 19:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het zuidzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 9°, 7,5° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien boven de noordelijke horizon, op een hoogte van circa 14°, 5,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 50% verlicht.

11:04:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechterhelft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds goed zichtbaar. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

woensdag 8 oktober

20:21: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat 10,0" ten zuiden van Ganymedes, de derde grote maan van Jupiter. Tot ongeveer een kwartier hiervoor is de schaduw van Ganymedes te zien op de schijf van Jupiter. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

21:59:

De Maan bedekt 4 Capricorni, een ster met een helderheid van +5,9m. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 21:59 uur. Om 23:13 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 14° staan, aan het einde van de bedekking op 10°. De Maan is voor 64% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zaterdag 11 oktober

19:28: Alle manen ten westen van Jupiter

Van 19:28 tot 22:39 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Ganymedes, Callisto en Europa. De manen staat gegroepeerd in twee paren, wat later in de avond twee samenstanden oplevert (zie hieronder).

21:05: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat 10,0" ten noorden van Ganymedes. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

22:15: Europa in conjunctie met Callisto

Jupiters satelliet Europa staat 7,7" ten zuiden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en de tabel verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

dinsdag 14 oktober

22:02:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel, en dus zien we de Maan vrijwel de hele nacht, en is de verlichte kant van de Maan naar de Aarde gekeerd.

woensdag 15 oktober

19:19: Alle manen ten westen van Jupiter

Tussen 19:19 en 22:26 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

22:06: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren dus om en gaat weer in de gangbare richting in bewegen.

donderdag 16 oktober

19:58: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 7,4" ten noorden van Europa. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 17 oktober

01:07: De Zon staat vlakbij Spica, in het sterrenbeeld Maagd. Van de samenstand is natuurlijk niets te zien, maar het betekent dat als je nu geboren wordt (of jarig bent), je een Maagd 'bent'. Aan deze wetenschap heb je verder net zoveel als je van de samenstand kunt zien (zie bijvoorbeeld hier).

08:09: De Maan is in het perigeum van zijn baan, op een afstand van 363823 km van de Aarde. De Maan lijkt nu dus groot: 32'50,7".

13:21: Kaartje

De Maan bedekt de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De bedekking vindt plaats op 8° onder de horizon en bij daglicht. Bekijk de samenstand 's ochtends voor de bedekking rond 7:30 uur, of 's avonds erna rond 20:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westen, op een hoogte van ongeveer 38°, op een afstand van 3,7° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 8°, zo'n 5,3° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 90% verlicht.

17:48: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu dus klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,001 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,2 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,5 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

zaterdag 18 oktober

00:46:

De Maan bedekt χ Tauri, een ster van magnitude +5,4. De ster verdwijnt om 00:46 achter de verlichte maanrand en komt om 01:49 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 43° staan, aan het einde van de bedekking op 52°. De Maan is voor 87% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

19:15: Vanavond is een overgang van de Galileïsche maan Io bijna in zijn geheel te zien. De overgang begint wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf betreedt, en duurt tot 21:32 uur, wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io de Jupiterschijf verlaat (20:14 uur). Voor meer details, zie deze tabel.

20:14: Alle manen ten westen van Jupiter

Van 20:14 tot 22:16 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van Jupiter gerekend zijn dat Io, Ganymedes, Callisto en Europa.

zondag 19 oktober

04:52: De Maan bedekt SAO 77322

De ster SAO 77322, een ster met een helderheid van +5,8m, wordt bedekt door de Maan. Om 04:52 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 06:00 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 64° staan, aan het einde van de bedekking op 64°. De Maan is voor 76% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

21:10: Io in conjunctie met Callisto

De Galileïsche maan Io staat 8,6" ten noorden van Callisto. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

dinsdag 21 oktober

03:27: De Maan bedekt SAO 79607

De ster SAO 79607, een ster van magnitude +5,9, wordt bedekt door de Maan. Om 03:27 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 04:31 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 37° boven de horizon, bij de uittrede is dat 46°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 55% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

--:--: Kaartje

Vandaag bereikt de meteorenzwerm Orioniden zijn maximum. De zwerm staat rond 06:00 in het hoogste punt, 53° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er zo'n 25 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en hebben nalichtende sporen. Rond 07:45 gaat het schemeren en om 08:15 komt de Zon op. De Maan komt al voor middernacht op en is voor ongeveer 55% verlicht.

13:55:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linkerhelft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral laat in de nacht te zien.

19:07: Alle manen ten oosten van Jupiter

Tussen 19:07 en 20:31 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

woensdag 22 oktober

06:58:

De Maan bedekt Asellus Australis (δ Cancri), een ster met een helderheid van +3,9m. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar: de ster verdwijnt om 06:58 achter de verlichte maanrand, 53° boven de horizon. De Maan is voor 42% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

11:34:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en dus te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°19' ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt dus 's ochtends voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude -0,3, is voor 55% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 6,9". De planeet komt 06:28 uur op, 01:49 uur voor de Zon. Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 07:42 uur, staat Mercurius 11° boven de horizon, in het oostzuidoosten. Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is dus helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen.

donderdag 23 oktober

21:11: Kaartje

De Maan staat 2,5° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Bekijk de samenstand op 24 oktober rond 4 uur. Het tweetal staat dan boven de oostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 10°, 5,0° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 23% verlicht.

zaterdag 25 oktober

04:23: Kaartje

De Maan staat 4,9° ten zuidwesten van Saturnus (+1,2m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op een hoogte van 1° boven de horizon, in het oosten. De samenstand is te zien rond 5 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, circa 7° boven de horizon, 4,9° van elkaar vandaan. De Maan is voor 15% verlicht.

zondag 26 oktober

03:00: Einde van de zomertijd. Om 3 uur MEZT wordt de klok een uur terug gezet en is het dus 2 uur MET.

maandag 27 oktober

01:36 MET: Kaartje

Venus staat 3,1° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 26 oktober rond 18 uur, of op 27 oktober rond 17:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 2° boven de zuidwestelijke horizon, 3,1° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van circa 4°, zo'n 3,2° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De helderheid van Venus is nu -3,5m.

dinsdag 28 oktober

00:42 MET: Kaartje

De Maan staat 3,1° ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 27 oktober rond 7 uur. De twee objecten staan dan boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, 9,2° van elkaar vandaan. Ver boven Spica staat op dat moment de planeet Mercurius (zie het kaartje hiernaast). De Zon staat slechts 5° onder de horizon en de Maan is voor 3% verlicht. Een vrije blik op de horizon en een verrekijker zijn aan te raden.

woensdag 29 oktober

00:14 MET:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, en dus is de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

donderdag 30 oktober

03:40 MET: Vesta in oppositie

De planetoïde 4 Vesta is in oppositie. Het kleine planeetje bevindt zich in het sterrenbeeld Walvis, heeft nu een helderheid van +6,4m en kan dus met een verrekijker worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Vesta rond 00:38 uur in het zuiden, op circa 42° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m.

vrijdag 31 oktober

20:37 MET: Kaartje

De Maan staat 38' ten zuiden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 17:30 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 1°, 1,5° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizonen de Maan is voor 7% verlicht. Een verrekijker kan handig zijn. Gebruik de heldere Venus om de samenstand te vinden (zie het kaartje hiernaast).

Meer hemelverschijnselen

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten
De astrokalender voor november 2008
De astrokalender voor het jaar 2008

@hemel_waarnemen volgen