Astrokalender voor november 2008

Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET)

zaterdag 1 november

00:04: Kaartje

Mercurius staat 4,0° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is met veel moeite te zien op 31 oktober rond 7:15 uur, of op 1 november rond 6:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 9°, 4,1° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 2° in het oostzuidoosten, zo'n 4,0° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,8m.

07:01: Kaartje

De Maan staat 3,1° ten zuiden van Venus (-3,5m). De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 17:30 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 5°, 4,9° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 13% verlicht.

08:19: Venus is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,728AE, of zo'n 108,939 miljoen km. Vanaf Venus lijkt de Zon circa 1,4 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 1,9 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

zondag 2 november

05:55: De Maan is in het apogeum van zijn baan, op een afstand van 405724 km van de Aarde. De Maan lijkt nu dus klein: 29'27,1".

18:02: Totdat Jupiter laag boven de horizon staat (rond 20:22) zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Europa en Callisto zichtbaar.

dinsdag 4 november

01:09: Kaartje

De Maan staat 2,3° ten zuidoosten van Jupiter (-1,7m). De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats. Bekijk de samenstand op 3 november rond 19:30 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 3,7° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 28% verlicht.

19:32: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat 5,2" ten zuiden van Europa. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

20:14: Metis in oppositie

De planetoïde 9 Metis is in oppositie. Het kleine planeetje bevindt zich in het sterrenbeeld Ram, heeft nu een helderheid van +8,5m en moet dus met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Metis rond 00:32 uur in het zuiden, op circa 49° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m.

donderdag 6 november

--:--: Kaartje

Vandaag bereikt de meteorenzwerm Tauriden zijn maximum. De zwerm staat rond 01:30 in het hoogste punt, 52° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er zo'n 8 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn traag, helder oranje en soms vuurbollen. Rond 07:15 gaat het schemeren en om 07:44 komt de Zon op. De Maan gaat al voor middernacht onder en stoort dus nauwelijks.

05:03:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechterhelft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds goed zichtbaar. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zondag 9 november

20:01: Tot de ochtendschemering zijn van de grote Jupitermanen alleen Europa en Callisto zichtbaar.

dinsdag 11 november

17:56: Alle manen ten oosten van Jupiter

Tussen 17:56 en 19:57 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto.

woensdag 12 november

19:33:

De Maan bedekt μ Arietis, een ster met een helderheid van +5,7m. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 19:33 uur. Om 20:18 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 31° staan, aan het einde van de bedekking op 38°. De Maan is voor 99% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

donderdag 13 november

07:17:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel, en dus zien we de Maan vrijwel de hele nacht, en is de verlichte kant van de Maan naar de Aarde gekeerd.

20:33: Kaartje

De Maan bedekt de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De bedekking vindt in de Lage Landen plaats op een hoogte van 34° boven de oostelijke horizon en is dus in principe goed te zien. Helaas is de Maan is voor 99% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking flink stoort. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

vrijdag 14 november

11:00: De Maan is in het perigeum van zijn baan, op een afstand van 358971 km van de Aarde. De Maan lijkt nu dus groot: 33'17,3".

zaterdag 15 november

19:05: De Maan bedekt 139 Tauri

De ster 139 Tauri, een ster met een helderheid van +4,8m, wordt bedekt door de Maan. Om 19:05 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 19:47 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 5° staan, aan het einde van de bedekking op 10°. De Maan is voor 91% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zondag 16 november

17:23: Alle manen ten westen van Jupiter

Van 17:23 tot 19:42 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Ganymedes, Io, Europa en Callisto.

22:16: De Maan bedekt 48 Geminorum

De ster 48 Geminorum, een ster van magnitude +5,8, wordt bedekt door de Maan. Om 22:16 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 23:12 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 20° boven de horizon, bij de uittrede is dat 28°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 82% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

maandag 17 november

--:--: Kaartje

Vandaag bereikt de meteorenzwerm Leoniden zijn maximum. De zwerm staat rond 07:00 in het hoogste punt, 60° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er zo'n 30 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel. Er waren regens in 1799, 1833, 1866, 1966 en 1999. Rond 07:30 gaat het schemeren en om 08:04 komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 80% verlicht.

17:25: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 6,6" ten noorden van Europa. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

woensdag 19 november

01:12:

De Maan bedekt π Cancri, een ster met een helderheid van +5,4m. Om 01:12 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 02:03 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 23° boven de horizon, bij het einde 30°. De Maan is voor 60% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

22:31:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linkerhelft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral laat in de nacht te zien.

donderdag 20 november

00:32: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op 6° hoogte boven de horizon, in het oosten. De Maan is voor 49% verlicht.

zondag 23 november

17:33: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat 4,8" ten noorden van Ganymedes. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

maandag 24 november

04:52: Kaartje

De Maan staat 3,2° ten zuidwesten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt bij ons bij opkomst van het tweetal. De samenstand is te zien rond 6 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 9°, 3,3° van elkaar verwijderd. De dunne maansikkel is voor 11% verlicht.

dinsdag 25 november

17:52: Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. Mercurius wordt niet bedekt, maar beweegt 36' ten zuiden langs de Zon. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

donderdag 27 november

17:55:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, en dus is de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

22:24: De Maan staat 4,2° ten zuiden van Mercurius (-0,8m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is, zo kort na Nieuwe Maan en de bovenconjunctie van Mercurius (op 25 november) niet of nauwelijks zichtbaar.

23:54: De Maan staat 4,5° ten zuiden van Mars (+1,6m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. Ook deze samenstand is vrijwel onzichtbaar.

vrijdag 28 november

01:41: De Maan bedekt Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De bedekking vindt bij ons onder de horizon plaats. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar.

zaterdag 29 november

02:59: Mercurius staat 33' ten zuiden van Mars (+1,6m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,8m, maar staat te dicht bij de Zon om goed te worden waargenomen.

17:54: De Maan in het apogeum

De Maan is in het apogeum van zijn baan, voor de tweede keer deze maand. De afstand tussen Aarde en Maan bedraagt nu 406480 km. De Maan lijkt nu dus klein: 29'23,9".

18:06: Mercurius staat 3,6° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Ook deze samenstand niet of nauwelijks zichtbaar, doordat Mercurius zich te dicht bij de Zon bevindt.

zondag 30 november

04:23: Mars staat 4,2° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. De helderheid van Mars is nu +1,6m.

16:30: Mercurius is in het aphelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu dus groot en bedraagt 0,467AE, ofwel 69,817 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 2,1 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 4,5 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

17:11: Alle manen ten westen van Jupiter

Tussen 17:11 en 19:02 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Callisto, Io, Ganymedes en Europa. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

Meer hemelverschijnselen

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten
De astrokalender voor december 2008
De astrokalender voor het jaar 2008

@hemel_waarnemen volgen