Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor mei 2011 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) zondag 1 mei 06:08:  Mars staat 22' ten noordwesten van Jupiter (-1,6m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op 3° hoogte boven de oostelijke horizon en in de schemering. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. De helderheid van Mars is nu +1,5m. dinsdag 3 mei 08:51:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 2,7° ten noorden langs de Zon beweegt. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. woensdag 4 mei --:--:  Vandaag bereikt de meteorenzwerm eta-Aquariden zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 09:00 in het hoogste punt, 37° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er zo'n 30 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en hebben nalichtende sporen. Rond 05:30 gaat het schemeren en om 06:03 komt de Zon op. De Maan stoort niet. 19:38:  De Maan bedekt de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De bedekking gebeurt bij ons op een hoogte van 27°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 21:30 uur. Het tweetal staat dan in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 11°, op een afstand van 2,7° van elkaar. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 2% verlicht. zaterdag 7 mei 21:05:  Mercurius bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Mercurius tot de Zon bedraagt 26°33’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +1,5, is voor 41% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 8,1". De planeet komt om 05:30 uur op, 00:28 uur voor de Zon. Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 05:17 uur, staat Mercurius 2° onder de horizon, in het oosten. Dit is dus een zeer ongunstige ochtendverschijning en de kleine planeet kan vrijwel alleen bij daglicht worden waargenomen (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius. zondag 8 mei 09:23:  Mercurius staat 1,4° ten zuidoosten van Venus (-3,3m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op een hoogte van 34°, maar bij daglicht. De samenstand is misschien met veel moeite te zien rond 5:30 uur. Het tweetal staat dan boven de oostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 1°, 1,4° van elkaar verwijderd. Mercurius komt op dat moment net op. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van +0,7m, en een verrekijker is handig om de objecten in de schemer te vinden. maandag 9 mei 01:14:  De Maan bedekt 74 Geminorum, een ster met een helderheid van +5,0m in het sterrenbeeld Tweelingen. De ster verdwijnt om 01:14 achter de onverlichte maanrand en komt om 01:25 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan, voor een waarnemer in Utrecht. De bedekking is echter rakend; in het zuidwesten van Nederland en in België vindt geen bedekking plaats, en in Maastricht duurt de bedekking nog geen drie minuten. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 5° staan, aan het einde van de bedekking op 4°. De Maan is voor 30% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. dinsdag 10 mei 22:33:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. woensdag 11 mei 02:05:  De Maan bedekt ω Leonis, een ster van magnitude +5,5 in het sterrenbeeld Leeuw. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 02:05 uur. Om 02:37 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 6° boven de horizon, bij de uittrede is dat 1°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 52% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 16:50:  Venus staat 34' ten zuiden van Jupiter (-1,6m). De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op een hoogte van 17°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5:30 uur, of op 12 mei rond 5:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het oosten, op een hoogte van ongeveer 2°, op een onderlinge afstand van 44'. In het tweede geval komen de twee hemellichamen net op boven de oostnoordoostelijke horizon, 46' van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,3m. Onder het tweetal bevindt zich de veel zwakkere en dus nóg moeizamer waarneembare planeet Mercurius (zie hieronder, bij 21:59 uur). 21:59:  Mercurius staat 2,1° ten zuiden van Jupiter (-1,6m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5:30 uur, of op 12 mei rond dezelfde tijd. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 2° boven de oostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 2,1°. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 2° boven de oostelijke horizon, 2,1° van elkaar verwijderd (zie het kaartje hierboven, bij 16:50 uur). Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu +0,5m. vrijdag 13 mei Mei is een goede maand om de bolhoop M5 waar te nemen. M5 staat in het sterrenbeeld Slang, heeft een helderheid van 5,8m en een schijnbare afmeting van 17,4’. Het object komt om 19:27 uur op, gaat om 07:50 uur onder en staat om 01:40 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 1 juni. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS. 13:12:  De planetoïde 10 Hygiea is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Weegschaal staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van slechts +9,1m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Hygiea bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 15°. Dit gebeurt rond 01:33 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,1m. Kijk voor meer details over de oppositie van Hygiea op deze pagina. zondag 15 mei 09:36:  De Maan staat 3,1° ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 3:30 uur. De twee objecten staan dan boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 5,0°. De Maan is voor 92% verlicht. 13:24:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 362135 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’59,8”), door de kleinere afstand. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. dinsdag 17 mei 13:09:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. woensdag 18 mei 01:29:  De ster V929 Scorpii, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Schorpioen, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 01:29 uur. Om 02:42 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 14° boven de horizon, bij de uittrede is dat 14°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 02:51:  De ster SAO 184164, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Schorpioen, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 02:51 uur. Om 04:03 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 14° boven de horizon, bij het einde 10°. De Maan is voor 99% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. 09:50:  Mercurius staat 1,4° ten zuidoosten van Venus (-3,3m). De dichtste nadering gebeurt bij ons op een hoogte van 40°, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. De helderheid van Mercurius is nu +0,2m. 11:42:  De Maan staat 2,8° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:45 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidwesten, circa 6° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,9°. De Maan is voor 99% verlicht. vrijdag 20 mei 02:33:  De ster 1 Sagittarii, een ster van magnitude +5,0 in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. Om 02:33 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 03:24 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 12° staan, aan het einde van de bedekking op 14°. De Maan is voor 91% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. zaterdag 21 mei 10:23:  Mercurius staat 2,1° ten zuidoosten van Mars (+1,5m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op 45° hoogte, maar bij daglicht. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. De helderheid van Mercurius is nu +0,0m. maandag 23 mei 11:29:  Venus staat 1,0° ten zuiden van Mars (+1,5m). De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op een hoogte van 51°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5:15 uur, of op 24 mei rond 5 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 3° boven de oostnoordoostelijke horizon, 1,0° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 1°, zo'n 1,1° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De helderheid van Venus is nu -3,3m. Linksonder het tweetal staat de planeet Mercurius (-0,1m). Voor details van de planeten, zie de interactieve applet Gegevens van Zon, Maan en planeten. dinsdag 24 mei 20:52:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. vrijdag 27 mei Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M80 waar te nemen. M80 is te vinden in het sterrenbeeld Schorpioen, heeft een magnitude van 7,2m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 8,9’. Het object komt om 21:52 uur op, gaat om 05:31 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Foto: DSS. 11:58:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405003 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’30,3”), door de grotere afstand. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. zondag 29 mei 14:13:  De Maan staat 5,0° ten noorden van Jupiter (-1,7m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 34° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5 uur. De twee objecten staan dan in het oosten, op een hoogte van ongeveer 10°, 5,8° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 13% verlicht. maandag 30 mei 04:33:  Jupiters satelliet Europa staat 8,6” ten zuiden van Ganymedes. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 21:51:  De Maan staat 3,0° ten noorden van Mars (+1,5m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 5 uur, of op 31 mei rond 4:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 7°, op een afstand van 7,5° van elkaar. In het tweede geval komen de twee hemellichamen net op in het oostnoordoosten, zo'n 5,2° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 5% verlicht. Linksonder Mars staat de veel helderder Venus (zie bij 31 mei). dinsdag 31 mei 03:24:  De Maan staat 3,5° ten noorden van Venus (-3,3m). De dichtste nadering vindt plaats op 9° onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan in het oostnoordoosten, circa 1° boven de horizon, 3,6° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 3% verlicht. Rechtsboven Venus staat de zwakke, rode planeet Mars.

Meer hemelverschijnselen Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via           Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor juni 2011 De astrokalender voor het jaar 2011             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –     –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden