Astrokalender voor juni 2011 - hemel.waarnemen.com

01:38: Kaartje

De Maan staat 2,9° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is met veel moeite te zien op 31 mei rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan zo'n 2° boven de noordoostelijke horizon, op een afstand van 10,8° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 3% verlicht.

23:03:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 0,6° ten noorden langs de Zon beweegt. Over twee weken is het wel raak; dan vindt bij Volle Maan een totale maansverduistering plaats. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

donderdag 2 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M13, ook bekend als de Herculescluster, op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Hercules, heeft een magnitude van 5,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 16,6’. De opkomst van dit object is om 14:56 uur, de ondergang om 12:29 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:45 uur, op 74° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie de pagina M13 voor meer details. Foto: DSS.

vrijdag 3 juni

03:37: Mercurius staat 4.9° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt bij ons 7° onder de horizon. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. De helderheid van Mercurius is nu -1,1m.

zaterdag 4 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M12 te bekijken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een magnitude van 6,6m en een schijnbare afmeting van 14,5’. Het object komt om 19:49 uur op, gaat om 07:31 uur onder en staat om 01:42 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 36° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Foto: DSS.

zondag 5 juni

04:06: Tussen 4:06 en 4:09 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Van 4:09 tot 4:33 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw zichtbaar op Jupiters schijf. Tussen 4:33 en 4:34 uur zijn Io, Europa en Europa's schaduw zichtbaar op Jupiters schijf.

maandag 6 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M10 op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 6,6m en een schijnbare afmeting van 15,1’. Het object komt om 20:02 uur op, gaat om 07:22 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 34° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Foto: DSS.

dinsdag 7 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M62 te bekijken. M62 is te vinden in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 6,6m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 14,1’. De opkomst van dit object is om 22:54 uur, de ondergang om 04:31 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:44 uur, op slechts 8° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M62 goed te kunnen zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

04:11:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

zaterdag 11 juni

15:12: Kaartje

De Maan staat 3,0° ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 23 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 23°, 5,1° van elkaar vandaan. De Maan is voor 80% verlicht.

zondag 12 juni

03:41: De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt nu 367189 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’32,6”), door de kleinere afstand. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

09:44: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,308AE, ofwel 46,001 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,3 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,9 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

maandag 13 juni

01:44: Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. In deze positie staan Mercurius, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,9° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,323 AE, ofwel 197,9 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (5,1”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

05:52: Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit is het einde van Saturnus' oppositielus. De planeet is op dit moment met name 's avonds goed zichtbaar. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Saturnus.

dinsdag 14 juni

20:26: Kaartje

De Maan staat 2,6° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt plaats op 5° onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 23 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidoosten, circa 9° boven de horizon, op een afstand van 2,9° van elkaar. De Maan is voor 99% verlicht.

woensdag 15 juni

22:13: Animatie van de eclips

Totale maansverduistering in de kernschaduw. Het maximum van de eclips vindt bij ons plaats op 1° hoogte boven de horizon, in het zuidoosten en in de schemering. In onze streken gebeurt het begin van deze maansverduistering onder de horizon, en bij het maximum staat de Zon slechts 2° onder de horizon, zodat we de eerste helft van dit verschijnsel zullen moeten missen. Tegen het einde van de eclips is de hoogte van de Zon -7° — nog steeds niet ideaal, maar gelukkig kunnen we de tweede helft van de gebeurtenis bij helder weer wel volgen. De details van de verduistering zijn ook beschikbaar. Deze maansverduistering wordt speciaal voor de Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2011 georganiseerd. Voor wie dit niet gelooft en wil weten hoe het echt zit, zie Hoe ontstaat een maansverduistering? in de veelgestelde vragen. Hoewel de omstandigheden niet ideaal zijn is het aan te raden te proberen deze eclips te volgen. De eerstvolgende totale maansverduistering die beter zichtbaar is, is namelijk die van 28 september 2015! Zie de lijst met maansverduisteringen voor gegevens van andere eclipsen.

22:14:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen (behalve natuurlijk tijdens de verduistering hierboven). Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn.

donderdag 16 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M14 waar te nemen. M14 staat in het sterrenbeeld Slangendrager, heeft een helderheid van 7,6m en een schijnbare afmeting van 11,7’. Het object komt om 19:59 uur op, gaat om 07:28 uur onder en staat om 01:45 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 35° boven de horizon. Foto: DSS.

vrijdag 17 juni

02:49: De Maan bedekt 28 Sagittarii

De ster 28 Sagittarii, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 02:49 achter de verlichte maanrand en komt om 04:01 uur weer tevoorschijn aan de zeer dunne onverlichte kant van de Maan. In Utrecht staat de Maan dan 16°, respectievelijk 14° boven de horizon. De Maan is voor 98% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

17:43: Venus staat 4.7° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 22° hoogte, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. Venus heeft op dit moment een helderheid van -3,3m.

dinsdag 21 juni

08:51: Kaartje

Mars staat 4,3° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 47°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 4:45 uur, of op 22 juni rond 3:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 10° boven de oostnoordoostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 4,3°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 2° boven de noordoostelijke horizon, 4,3° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mars heeft op dit moment een helderheid van +1,6m.

19:17: Zomersolstitium; begin van de zomer op het noordelijk halfrond. De Zon staat vandaag op maximale declinatie aan de hemel en staat boven de Kreeftskeerkring. Vandaag vinden bij ons de langste dag en de kortste nacht plaats. Na vandaag worden de nachten weer langer. De lente telde 92,75 dagen, onze zomer zal 93,66 dagen duren. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Doordat de Aarde duidelijk dichter bij de Zon staat in onze winter, en verder van de Zon in onze zomer, zijn op het noordelijk halfrond de winters meetbaar minder koud en de zomers minder warm dan op het zuidelijk halfrond. Voor meer details, zie de tabel de seizoenen. Dit betreft de astronomische zomer, de weerkundige zomer begon op 1 juni. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de winter.

woensdag 22 juni

De maand juni is zeer geschikt om de nevel M8, ook bekend als de Lagoonnevel, te zien. M8 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,8m en een schijnbare afmeting van 90,0’. Het object komt om 22:07 uur op, gaat om 05:25 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M8 goed te kunnen zien. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 1 juli. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze nevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Foto: DSS.

De maand juni is zeer geschikt om de sterhoop met nevel M20, bekend als de Trifidnevel, te zien. De sterhoop met nevel is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,3m en een schijnbare afmeting van 29,0’. De opkomst van dit object is om 21:55 uur, de ondergang om 05:33 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:46 uur, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de sterhoop met nevel waar te nemen. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 1 juli. Foto: DSS.

donderdag 23 juni

01:28: De Maan bedekt 16 Piscium

De ster 16 Piscium, een ster van magnitude +5,7 in het sterrenbeeld Vissen, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 01:28 komt de ster van achter de onverlichte maanrand tevoorschijn, 4° boven de horizon. De Maan is voor 55% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

13:48:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

vrijdag 24 juni

06:12: De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404271 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’33,5”), door de grotere afstand. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zondag 26 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M17, genaamd de Omega-nevel, te zien. M17 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,0m en een schijnbare afmeting van 46,0’. Het object komt om 21:13 uur op, gaat om 06:21 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 22° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze sterhoop met nevel is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Voor het waarnemen van de nevel is een grotere kijker nuttig. Foto: DSS.

06:02: Kaartje

De Maan staat 4,5° ten noordwesten van Jupiter (-1,8m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 34° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:30 uur. Het tweetal staat dan in het oosten, op een hoogte van ongeveer 20°, 4,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 26% verlicht.

maandag 27 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M28 op te zoeken. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 6,9m en een schijnbare afmeting van 11,2’. Het object komt om 22:12 uur op, gaat om 05:22 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M28 goed te kunnen zien. Foto: DSS.

dinsdag 28 juni

01:23: Ariadne in oppositie

De planetoïde 43 Ariadne is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Boogschutter staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van +9,0m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Ariadne rond 01:42 uur in het zuiden, op circa 16° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,0m. Kijk voor meer details over de oppositie van Ariadne op deze pagina. Zie de pagina Planetoïden in 2011 voor meer gegevens van planetoïden.

07:12: Pluto in oppositie

Pluto is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de dwergplaneet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Pluto op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De dwergplaneet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Dit zijn relatief gunstige omstandigheden om de ex-planeet waar te nemen. Er is een telescoop met een diameter van tenminste 20cm nodig om het verre object te kunnen zien, en zelfs dan is Pluto slechts een zwak stipje tussen de vele sterren. De helderheid van Pluto bedraagt +14,0m, zijn schijnbare diameter is 0,1”. We vinden de dwergplaneet in het sterrenbeeld Boogschutter. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de ex-planeet rond 01:43 uur zijn maximale hoogte van slechts 19°. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de dwergplaneet, zie het hoofdstuk Pluto.

09:56: Kaartje

De Maan staat 2,5° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt bij ons op een hoogte van 58°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:30 uur. De twee objecten staan dan zo'n 13° boven de oostnoordoostelijke horizon, op een afstand van 3,6° van elkaar. De Maan is voor 11% verlicht.

11:48: Kaartje

Mercurius staat 4,8° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 46° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien op 27 juni rond 23 uur, of op 28 juni rond 22:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het noordwesten, circa 4° boven de horizon, 4,9° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 7° in het westnoordwesten, zo'n 4,8° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,5m.

21:31: Kaartje

De Maan staat 54' ten noorden van Mars (+1,6m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 29 juni rond 4:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 7° boven de oostnoordoostelijke horizon, 4,5° van elkaar vandaan. De Maan is voor 6% verlicht. Onder het tweetal bevindt zich de ster Aldebaran, van het sterrenbeeld Stier.

donderdag 30 juni

De maand juni is zeer geschikt om de bolhoop M22 waar te nemen. M22 is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een helderheid van 5,1m en een schijnbare afmeting van 24,0’. De opkomst van dit object is om 22:04 uur, de ondergang om 05:30 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie deze detailpagina voor M22 voor meer gegevens. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

08:32: Kaartje

De Maan staat op slechts 28' ten westen van Venus (-3,3m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt bij ons plaats op 34° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 4:45 uur. Het tweetal staat dan zo'n 2° boven de noordoostelijke horizon, op een afstand van 1,9° van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 2% verlicht.