Astrokalender voor maart 2022 - hemel.waarnemen.com

dinsdag 1 maart

De maart-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie.

01:52: De Maan staat 4.7° ten zuiden van Saturnus (+1.0m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 01:52, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.

woensdag 2 maart

07:00: Kaartje

Mercurius staat 40' ten zuiden van Saturnus (+1,0m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt plaats om 16:43 op 7° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7 uur, of op 3 maart rond 7 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 1° boven de oostzuidoostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 51'. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 1° in het oostzuidoosten, zo'n 1,0° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu +0,0m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn.

18:35:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,3° ten zuiden langs de Zon beweegt.

23:06: De Maan staat 4.2° ten zuidoosten van Jupiter (-1.6m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering gebeurt om 23:06, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar.

vrijdag 4 maart

19:12: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,0 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 5,0% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,5’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:58 uur in het sterrenbeeld Walvis, op 13° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat nu 20,5° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 2,2 uur na de Zon onder, om 20:37. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 25,7°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

zaterdag 5 maart

15:06: Jupiter is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Jupiter, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 1,0° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (5,972 AE, ofwel 893 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (33,0”).

dinsdag 8 maart

21:32: Kaartje

De Maan staat 4,0° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 21:32, in onze streken op 34° hoogte boven de horizon, in het westen en is dus goed te zien. De Maan is voor 35% verlicht.

donderdag 10 maart

11:45:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

19:30:

De Maan bedekt 118 Tauri, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Stier. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 19:30 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 63° boven de horizon. De Maan is voor 53% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

vrijdag 11 maart

00:04: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404268 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’33,5”. De Maan is op dit moment wassend, voor 47% verlicht en hij is vooral 's avonds in het zuiden en aan het begin van de nacht in het westen zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 19:09 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 63° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

zondag 13 maart

04:45: Kaartje

De Maan staat 3,2° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 08:01, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:45 uur. De twee objecten staan dan boven de noordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, 3,7° van elkaar vandaan. De Maan is voor 75% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

12:44: Neptunus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Neptunus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 1,1° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (30,9 AE, ofwel 4624 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (2,2”).

maandag 14 maart

23:00: Kaartje

De meteorenzwerm Virginiden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Virginiden zijn traag, met soms vuurbollen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 1:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 41° boven de horizon. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 0–3 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan is voor ongeveer 80% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 6:02 uur onder, waarna deze minder zal storen. Rond 6:30 uur gaat het schemeren en om 6:56 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 22 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de pagina Virginiden 2022 voor meer details voor deze zwerm.

woensdag 16 maart

05:45: Kaartje

De Maan staat 3,7° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt plaats om 06:52 op 3° onder de horizon en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 5:45 uur. Het tweetal staat dan in het westnoordwesten, circa 6° boven de horizon, op een afstand van 3,7° van elkaar. De Maan is voor 95% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

06:30: Kaartje

Venus staat 3,9° ten noorden van Mars (+1,4m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 07:10 plaats, in de Lage Landen op 13° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 6:30 uur, of op 17 maart rond 5:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 8°, 3,9° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van circa 3°, zo'n 3,9° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. Venus heeft op dit moment een helderheid van -4,1m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn.

vrijdag 18 maart

08:18:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel.

zondag 20 maart

06:15: Kaartje

De Maan staat 3,6° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 07:33, bij ons 1° onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6:15 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, circa 10° boven de horizon, 3,7° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 96% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

10:25: Venus

Venus bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Venus tot de Zon bedraagt 46°35’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is -4,0m, hij is voor 49% verlicht en zijn schijnbare diameter is 24,8”. De planeet komt om 05:04 uur op, 01:38 uur voor de Zon. Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 06:09 uur) is Venus 8° boven de zuidoostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus matig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Venus met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Venus is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Voor een lijst met meer elongaties, zie de tabel Grootste elongaties van Venus.

16:33: Lente-equinox; begin van de lente. De Zon trekt van het zuiden naar het noorden over de hemelequator en staat recht boven de evenaar van de Aarde. De dag duurt vandaag (ongeveer) even lang als de nacht (Latijn: equi = gelijk, nox = nacht), en het komende half jaar duren de dagen langer dan de nachten. De winter was 88,98 dagen lang, de lente zal 92,74 dagen duren. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt ook wel de astronomische lente genoemd, de meteorologische lente begon op 1 maart. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de herfst.

maandag 21 maart

04:41:

De Maan bedekt λ Virginis, een ster van magnitude +4,5 in het sterrenbeeld Maagd. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 04:41 uur. Om 05:50 uur wordt deze weer zichtbaar aan de dunne onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 21° boven de horizon, bij de uittrede is dat 15°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 90% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

07:32: Mercurius staat 1.2° ten zuidoosten van Jupiter (-1.6m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering gebeurt om 07:32, bij ons op 8° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,7m.

woensdag 23 maart

06:00: Kaartje

De Maan staat 2,5° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 13:40 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 12°, 4,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 73% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel.

donderdag 24 maart

00:37: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 369760 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’19,0”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 71% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 04:49 uur in het sterrenbeeld Schorpioen, op 15° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

vrijdag 25 maart

Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M99, ook de Pin-wheel-nevel genaamd, te bekijken. M99 staat in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een magnitude van 9,8m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 5,4’. Het object komt om 17:33 uur op, gaat om 08:08 uur onder en staat om 00:53 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 52° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 1 april. Foto: DSS.

06:37:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

zondag 27 maart

Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M100 te bekijken. M100 is te vinden in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een magnitude van 9,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 6,9’. Het object komt om 17:21 uur op, gaat om 08:13 uur onder en staat om 00:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 54° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 1 april. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig. Zie de pagina M100 voor meer details. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

02:00:

Begin van de zomertijd. Om 2 uur Midden-Europese (winter)tijd (MET) wordt de klok een uur vooruit gezet en is het 3 uur zomertijd (MEZT). De tijd tussen 2 en 3 uur wordt hiermee als het ware overgeslagen, waardoor je een uur minder lang kunt slapen. Je kunt natuurlijk ook je klok zondagochtend pas verzetten, waardoor je een uur eerder naar bed mag ☺. Voor meer informatie over het begin en einde van de zomertijd in Nederland en België, zie de pagina Begin en einde van de zomertijd.

maandag 28 maart

07:00 MEZT: Kaartje

Venus staat 2,1° ten noorden van Saturnus (+1,0m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 03:01 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is met veel moeite te zien op 28 maart rond 7 uur, of op 29 maart rond 6:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 2,2° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van circa 3°, zo'n 2,1° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De helderheid van Venus is nu -3,9m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn.

07:00 MEZT: Kaartje

De Maan staat 4,9° ten zuiden van Mars (+1,3m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt plaats om 05:45 op 5° onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7 uur. Het tweetal staat dan in het zuidoosten, circa 4° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 4,9°. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 19% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

07:00 MEZT: Kaartje

De Maan staat 6,8° ten zuidoosten van Venus (-3,9m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 18:01, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7 uur. Het tweetal staat dan in het zuidoosten, op een hoogte van ongeveer 5°, 8,6° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 19% verlicht.

07:15 MEZT: Kaartje

De Maan staat 4,6° ten zuidoosten van Saturnus (+1,0m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 17:58 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 7:15 uur. Het tweetal staat dan zo'n 6° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 7,1° van elkaar. De Zon staat slechts 2° onder de horizon. De Maan is voor 19% verlicht.

dinsdag 29 maart

07:30 MEZT: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 3,0 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 10,8% verlicht en krimpend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 3,4’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:17 uur in het sterrenbeeld Waterman, op een hoogte van slechts 1,7° boven de oostzuidoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 3,8° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 0,4 uur voor de Zon op, om 06:58. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 38,2°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels.

woensdag 30 maart

20:50 MEZT: De Maan staat 4.0° ten zuidoosten van Jupiter (-1.6m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering vindt om 20:50 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.