Astrokalender voor januari 2012 - hemel.waarnemen.com

zondag 1 januari

07:15:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

maandag 2 januari

02:04: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 7,7” ten zuiden van Europa. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

21:19: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404579 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’32,1”. De Maan is op dit moment wassend, voor 58% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 19:31 uur in het sterrenbeeld Vissen, op 52° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

woensdag 4 januari

12:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Boötiden vindt vandaag plaats. Rond 09:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 83°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 133 meteoren per uur te verwachten. De meteoren hebben lange sporen en zijn zwak en blauwachtig. Rond 08:00 uur gaat het schemeren en om 08:48 uur komt de Zon op. Het beste moment om Boötiden waar te nemen is hierdoor rond 07:30 (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 71° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Maan is voor ongeveer 75% verlicht, maar gaat om 04:13 uur onder. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 1 dag vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is, volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen. Zie de detailpagina Boötiden 2012 voor meer informatie over deze meteoren.

donderdag 5 januari

01:40: De Aarde is in het perihelium van haar baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,983AE, ofwel 147,097 miljoen km. Vanaf de Aarde gezien is de Zon nu groter dan gemiddeld, en daarnaast ontvangt de Aarde door de kleinere afstand bijna 3,5% meer zonlicht en zonnewarmte. De zomers op het zuidelijk halfrond zijn dan ook meetbaar warmer dan die op het noordelijk halfrond, maar ook korter! Op dit moment staat de Aarde ongeveer 5 miljoen km dichter bij de Zon dan in het aphelium, in juli.

11:10: Kaartje

De Maan staat 3,7° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 4:30 uur, of op 5 januari rond 17:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval zo'n 8° boven de westnoordwestelijke horizon, 5,4° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 33° in het oosten, zo'n 4,9° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 86% verlicht.

vrijdag 6 januari

Januari is een goede maand om de open cluster M50 te zien. M50 is te vinden in het sterrenbeeld Eenhoorn, heeft een magnitude van 5,9m en een schijnbare afmeting van 16,0’. Het object komt om 19:27 uur op, gaat om 06:02 uur onder en staat om 00:47 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 30° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 23 januari. Om een relatief helder en scherp object als deze open cluster waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie de pagina M50 voor meer details. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

01:30: De Maan bedekt 51 Tauri

De ster 51 Tauri, een ster met een helderheid van +5,6m in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de dunne onverlichte rand van de Maan om 01:30 uur. Om 02:37 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 39°, respectievelijk 29° boven de horizon. De Maan is voor 90% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

02:35: De Maan bedekt 56 Tauri

De ster 56 Tauri (V724 Tauri), een ster met een helderheid van +5,3m in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 02:35 achter de dunne onverlichte maanrand en komt om 02:48 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan, voor een waarnemer in Utrecht. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 30° boven de horizon, bij het einde 28°. De bedekking is rakend; in het noorden van Nederland beweegt de Maan net onder de ster langs. De Maan is voor 90% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

06:03:

De Maan bedekt SAO 76618, een ster met een helderheid van +5,7m in het sterrenbeeld Stier. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 06:03 verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte maanrand, op een hoogte van 1°. De Maan is voor 91% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

09:11: Kaartje

De Maan staat 5,0° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5:15 uur, of op 6 januari rond 17:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 5° boven de horizon, 5,6° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 23° boven de oostelijke horizon, zo'n 7,2° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 92% verlicht.

22:17: Volledige overgang van Io

In de nacht van 6 op 7 januari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 22:17 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 1:46 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (23:36 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (00:28 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

zaterdag 7 januari

18:09: Volledige overgang van Europa

Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 18:09 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 23:10 uur, wanneer Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Europa de Jupiterschijf verlaat (om 20:37 uur) en Europa's schaduw voor de schijf van Jupiter verschijnt (om 20:45 uur).

19:33: Bedekking van Io

Vanavond is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel te zien. Om 19:33 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 23:00 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

maandag 9 januari

Dit is een goed moment in het jaar om de nevel NGC2359 waar te nemen. NGC2359 is te vinden in het sterrenbeeld Grote Hond en heeft een schijnbare afmeting van 8,0’. De opkomst van dit object is om 19:57 uur, de ondergang om 05:39 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:50 uur, op 25° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 23 januari. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

08:30:

Het is Volle Maan. De Maan staat nagenoeg precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn.

17:49: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 17:49 tot 1:51 uur (10 januari) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 39° boven de zuidwestelijke horizon. De Zon staat 45° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

woensdag 11 januari

05:37:

De Maan bedekt 60 Cancri, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Kreeft. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 05:37 uur. Om 06:11 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 33° boven de horizon, bij de uittrede is dat 28°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 96% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

06:39:

De Maan bedekt Acubens (α Cancri), een ster van magnitude +4,3 in het sterrenbeeld Kreeft. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 06:39 uur. Om 07:01 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 24° boven de horizon, bij het einde 21°. De Maan is voor 96% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

17:41: Europa in conjunctie met Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat 6,3” ten noorden van Ganymedes. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. Europa haalt de langzamer bewegende Ganymedes hier in, maar remt vervolgens zelf af in zijn schijnbare beweging, zodat later vanavond een tweede samenstand tussen de twee satellieten van Jupiter te zien is.

20:44: Europa in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Europa staat op 6,9” ten noorden van Ganymedes. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 13 januari

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel NGC2403 waar te nemen. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Giraffe, heeft een helderheid van 8,4m en een schijnbare afmeting van 17,8’. Het object is circumpolair en staat om 00:53 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 76° boven de horizon, dus vrijwel in het zenit. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig. Foto: DSS.

21:34: Callisto in conjunctie met Jupiter

Callisto is in benedenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt tussen de Aarde en Jupiter door, maar er vindt geen overgang over Jupiter plaats. We zien Callisto 7,3” ten zuiden van Jupiters zuidpool staan. Voor meer details, zie deze tabel.

zaterdag 14 januari

De maand januari is zeer geschikt om de open cluster M46 te bekijken. De open cluster is te vinden in het sterrenbeeld Achtersteven, heeft een helderheid van 6,1m en een schijnbare afmeting van 27,0’. De opkomst van dit object is om 20:10 uur, de ondergang om 05:34 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:54 uur, op 23° boven de horizon. Foto: DSS.

04:00: De Maan bedekt 87 Leonis

De ster 87 Leonis, een ster met een helderheid van +4,8m in het sterrenbeeld Leeuw, wordt bedekt door de Maan. Om 04:00 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 05:06 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 34°, respectievelijk 34° boven de horizon. De Maan is voor 74% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

20:41: Overgang van Europa

Vanavond zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel waar te nemen. Om 20:41 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 23:21 uur, op het moment dat Europa's schaduw het oppervlak van Jupiter betreedt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter verlaat (23:10 uur). Bedekking van Io

Ongeveer tegelijkertijd is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel waar te nemen. De bedekking begint om 21:26 uur, wanneer Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 0:56 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Ook Ganymedes wordt bedekt en verduisterd. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. Door de samenvallende gebeurtenissen zijn tussen 21:26 en 21:36 van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Europa en Callisto zichtbaar naast Jupiter.

zondag 15 januari

18:40: Volledige overgang van Io

Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 18:40 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 22:11 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (20:01 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (20:51 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

maandag 16 januari

10:08:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

17:46:

Vanavond zijn een verduistering in de Jupiterschaduw en een bedekking van Europa voor een groot deel waar te nemen. De verschijnselen beginnen om 17:46 uur met het einde van de bedekking, op het moment dat Europa van achter de planeet tevoorschijn komt, en duurt tot 20:28 uur, wanneer Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. In de tussentijd is te zien hoe Europa in Jupiters schaduw verdwijnt (18:02 uur). Doordat ook Io verduisterd is, zijn tussen 18:02 en 19:24 van de Galileïsche manen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

dinsdag 17 januari

01:05: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat op 6,5” ten zuiden van Europa. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

22:24: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 369886 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’18,4”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 38% verlicht en is met name in de late nacht en vroeg in de ochtend goed te zien, in het (zuid)oosten, respectievelijk zuiden. Het kaartje toont de Maan om 07:14 uur in het sterrenbeeld Maagd, op 20° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

woensdag 18 januari

06:56: Mercurius is in het aphelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 0,467AE, ofwel 69,817 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 2,1 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 4,4 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

donderdag 19 januari

12:57: Kaartje

De Maan staat 3,4° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt plaats op 1° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 8 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 12°, 4,2° van elkaar vandaan. De Maan is voor 19% verlicht.

17:44: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 17:44 en 1:16 uur (20/01) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 37° boven de zuidwestelijke horizon. De Zon staat 40° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende.

vrijdag 20 januari

14:00: Kaartje

De meteorenzwerm α-Hydrusiden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 02:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 27° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 2 meteoren per uur te verwachten. Rond 08:00 uur gaat het schemeren en om 08:37 uur komt de Zon op. De Maan komt om 06:09 uur op, is voor ongeveer 15% verlicht en stoort niet erg. Zie de pagina α-Hydrusiden 2012 voor meer details voor deze zwerm.

zondag 22 januari

11:51: De Maan staat 3.8° ten noorden van Mercurius (-0.5m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 16°, maar bij daglicht. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.

20:35: Volledige overgang van Io

In de nacht van 22 op 23 januari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 20:35 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 0:07 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 21:57 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 22:46 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

maandag 23 januari

08:39:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. De Maan beweegt 3,0° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats.

17:53: Volledige bedekking van Europa

Vanavond zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa volledig te zien. Om 17:53 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Europa achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 23:07 uur, op het moment dat Europa weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa van achter de planeet tevoorschijn komt (20:25 uur) en Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt (20:41 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. Tot 20:25 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar.

23:07: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 23:07 en 1:02 uur (24/01) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 12° boven de westelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 56° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

zondag 29 januari

22:32: Overgang van Io

In de nacht van 29 op 30 januari zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De overgang begint om 22:32 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 0:43 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 23:53 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

maandag 30 januari

11:55: Kaartje

De Maan staat 3,6° ten noordwesten van Jupiter (-1,9m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 9°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 18 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 51°, 4,5° van elkaar vandaan. De Maan is voor 46% verlicht.

18:42: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404323 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’33,3”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 39% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 18:10 uur in het sterrenbeeld Ram, op een hoogte van 54° boven de horizon, in het zuiden. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

19:46: Bedekking van Io

Vanavond is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel waar te nemen. De bedekking begint om 19:46 uur, wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 23:15 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor het waarnemen van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

20:34: Bedekking van Europa

Vanavond zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa voor een groot deel te zien. De bedekking begint om 20:34 uur, wanneer Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 23:20 uur, wanneer Europa in Jupiters schaduw verdwijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Europa van achter de planeet tevoorschijn komt (om 23:06 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. Tot 23:06 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar.

dinsdag 31 januari

De maand januari is zeer geschikt om de open cluster M67 te bekijken. De open cluster is te vinden in het sterrenbeeld Kreeft, heeft een magnitude van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 30,0’. De opkomst van dit object is om 17:50 uur, de ondergang om 07:56 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:55 uur, op 50° boven de horizon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze open cluster is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Foto: DSS.

05:10:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier, voor de tweede keer deze maand. Tweemaal dezelfde maanfase in een maand komt gemiddeld eens in de ruim acht maanden voor. Wanneer het om een tweede Volle Maan gaat wordt dit een Blauwe Maan genoemd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

18:41:

De Maan bedekt 45 Arietis (RZ Arietis), een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Ram. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 18:41 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 56° boven de horizon. De Maan is voor 55% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.