Astrokalender voor februari 2020 - hemel.waarnemen.com

zaterdag 1 februari

De februari-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: voor slechts €49,95 heb je een jaarabonnement op ZENIT en gratis het sterrenkundig jaarboek Sterren & Planeten. Klik voor meer informatie.

zondag 2 februari

02:42:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

dinsdag 4 februari

03:15: Kaartje

De Maan staat 2,2° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 07:51 plaats, bij ons onder de horizon en in de schemering. Bekijk de samenstand rond 3:15 uur. De twee objecten staan dan zo'n 5° boven de westnoordwestelijke horizon, 3,7° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 70% verlicht.

22:46:

De Maan bedekt 106 Tauri, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Stier. De ster verdwijnt om 22:46 achter de onverlichte maanrand en komt om 23:18 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 51° staan, aan het einde van de bedekking op 48°. De Maan is voor 77% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

donderdag 6 februari

00:57:

De Maan bedekt SAO 78045, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Tweelingen. Om 00:57 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 01:39 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 43° staan, aan het einde van de bedekking op 37°. De Maan is voor 86% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

03:16: De Maan bedekt Propus

De ster Propus (η Geminorum), een ster met een helderheid van +3,5m in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. Om 03:16 wordt de ster bedekt door de dunne onverlichte maanrand en om 04:03 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. De Maan staat bij de intrede 23° boven de horizon, bij de uittrede is dat 16°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 87% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

22:17:

De Maan bedekt 44 Geminorum, een ster met een helderheid van +6,0m in het sterrenbeeld Tweelingen. Om 22:17 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 23:21 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 60°, respectievelijk 60° boven de horizon. De Maan is voor 92% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

vrijdag 7 februari

22:25: De Maan bedekt μ Cancri

De ster μ Cancri, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Om 22:25 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 23:34 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 56° boven de horizon, bij het einde 59°. De Maan is voor 97% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zaterdag 8 februari

04:52:

De Maan bedekt SAO 80112, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Kreeft. De ster wordt bedekt door de zeer dunne onverlichte rand van de Maan om 04:52 uur. Om 05:24 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 25° boven de horizon, bij de uittrede is dat 20°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 98% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zondag 9 februari

08:33:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. De Maan staat op een afstand van slechts 362477 km van de Aarde, en hierdoor lijkt deze zo'n 6% groter en circa 11% helderder dan de gemiddelde Volle Maan.

maandag 10 februari

00:12: Kaartje

De Maan staat 3,1° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 00:12 plaats, bij ons op 48° hoogte boven de horizon, in het zuidzuidoosten en is dus goed te zien. De Maan is voor 99% verlicht.

14:56:

Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°12’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De planeet heeft nu magnitude -0,3, is voor 51% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,1”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 18:18 uur, staat Mercurius nog 10° boven de horizon, in het westzuidwesten. Dit is dus een gunstige avondverschijning (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Mercurius gaat 01:45 uur na de Zon onder (om 19:28 uur). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Mercurius helderder dan erna. Bij het waarnemen van Mercurius kan een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

21:28: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 360461 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 33’09,0”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 98% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 01:38 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 52° boven de horizon, in het zuiden. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

woensdag 12 februari

06:13: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,000 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,2 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,3 maal meer licht en warmte dan de Aarde.

donderdag 13 februari

06:53: Alle manen west van Jupiter

Van 6:53 tot 7:23 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de zuidoostelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

zaterdag 15 februari

23:17:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

zondag 16 februari

Februari is een goede maand om het sterrenstelsel M81, ook bekend als Bode's nevel, op te zoeken. M81 staat in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een helderheid van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 25,7’. Het object is circumpolair en staat om 00:57 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de dagen rond 23 februari. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie de pagina M81 voor meer details. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

maandag 17 februari

01:54: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit verschijnsel vindt plaats tussen de grootste avondelongatie en de benedenconjunctie van een binnenplaneet. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

dinsdag 18 februari

07:04: Ganymedes bij Callisto

Jupiters satelliet Ganymedes staat 19,7” ten noorden van Callisto. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 6° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

07:30: Kaartje

De Maan bedekt Mars (+1,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. Het maximum van de bedekking gebeurt om 14:56, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7:30 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 12°, 3,3° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 26% verlicht. Zie de detailpagina voor meer informatie over deze bedekking.

woensdag 19 februari

07:30: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten zuiden van Jupiter (-1,5m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 21:01 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 7:30 uur, of op 20 februari rond 6:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidzuidoosten, circa 9° boven de horizon, op een afstand van 6,8° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 3° boven de zuidoostelijke horizon, zo'n 5,9° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 15% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

donderdag 20 februari

07:30: Kaartje

De Maan staat 2,3° ten zuidoosten van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 16:46 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 6° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 4,4° van elkaar. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 11% verlicht.

vrijdag 21 februari

07:56: Laatste maansikkel

Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 2,1 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 5,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,6’ en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, met veel moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:39 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op slechts 2,5° boven de zuidoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 4,3° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 07:11 op, 0,5 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 26,4°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is noodzakelijk. Een verrekijker is nodig om de Maan te zien. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

zondag 23 februari

16:32:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 4,9° ten zuiden langs de Zon beweegt. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

maandag 24 februari

00:31: De Maan staat 8.6° ten zuiden van Mercurius (+2.5m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering gebeurt om 00:31, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar.

dinsdag 25 februari

06:14: Alle manen oost van Jupiter

Van 6:14 tot 7:00 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 6°, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 10° onder de horizon.

18:52: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,1 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 4,2% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,2’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:45 uur in het sterrenbeeld Vissen, op een hoogte van 10° boven de horizon, in het westzuidwesten. Op dit moment staat de Maan 17,3° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 1,9 uur na de Zon onder, om 20:04. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 23,5°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de Maan gemakkelijker te vinden. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

woensdag 26 februari

02:45: Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt vanaf de Aarde gezien voor de Zon langs. De binnenplaneet is nu korte tijd onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. De planeet beweegt 3,7° ten noorden langs de Zon, en er vindt hierdoor geen overgang plaats. In deze positie staan de Zon, Mercurius en de Aarde op één lijn; voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius staat de Aarde in oppositie. Dit is een moment waarop een binnenplaneet zeer dicht (0,637 AE, ofwel 95,3 miljoen km) bij de Aarde staat en een grote (10,6”) schijnbare diameter heeft. Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de avondhemel, erna staat de planeet aan de ochtendhemel.

12:34: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 406278 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’24,7”. De Maan is op dit moment wassend, voor 9% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 18:47 uur in het sterrenbeeld Walvis, op 19° boven de westzuidwestelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

donderdag 27 februari

20:24: Kaartje

De Maan staat 6,2° ten zuidoosten van Venus (-3,8m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering gebeurt om 20:24, in onze streken op een hoogte van 17° boven de horizon, in het westen. De Maan is voor 15% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel.

vrijdag 28 februari

Op vrijdag 28 februari, zaterdag 29 februari en zondag 1 maart vinden de jaarlijkse Landelijke Sterrenkijkdagen plaats. Veel publiekssterrenwachten in Vlaanderen en Nederland openen 's avonds hun deuren om het publiek door hun telescopen te laten kijken. De Maan is deze dagen voor circa 20-40% verlicht, waardoor zijn kraters goed te zien zijn. De planeet Venus is het helderste object aan de nachthemel na de Maan, en in de vroege avond zichtbaar in het zuidwesten, in het sterrenbeeld Vissen. De verre planeet Uranus is gemakkelijk zichtbaar met de telescoop en staat in het sterrenbeeld Ram. Daarnaast zijn er verschillende deepsky-objecten, zoals de open sterhoop de Pleiaden, de Orionnevel, en de Andromedanevel zichtbaar door een telescoop. Zie de pagina Vannacht aan de hemel en de gebeurtenissen hieronder voor meer objecten die zichtbaar zijn bij helder weer, of gebruik de gratis SterHemel (Android) of Mijn Hemel (iOS) apps. Op de pagina Waarneemweer is de bewolkingsverwachting te zien. In veel gevallen hebben de sterrenwachten ook slechtweerprogramma's, zoals lezingen over sterrenkunde of virtuele tours van de sterrenhemel. Kijk op sterrenkijkdagen.nl of sterrenkijkdagen.be voor deelnemende organisaties.