Astrokalender voor augustus 2018 - hemel.waarnemen.com

donderdag 2 augustus

22:09:

Van 22:09 tot 22:18 uur zijn Io en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuidwesten. De Zon staat 7° onder de horizon, in de schemering. Van 22:18 tot 22:58 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat nu boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 13°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat nu 9° onder de horizon. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

22:18: Overgang van Io

Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 22:18 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 23:12 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

zaterdag 4 augustus

Augustus is een goede maand om de gasnevel NGC6992, genaamd de Sluiernevel, waar te nemen. De gasnevel is te vinden in het sterrenbeeld Zwaan en zijn schijnbare afmeting bedraagt 60,0’. De opkomst van dit object is om 16:17 uur, de ondergang om 11:18 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:50 uur, op 70° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 11 augustus. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze gasnevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

20:18:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

zondag 5 augustus

02:06: De Maan bedekt SAO 93232

De ster SAO 93232, een ster met een helderheid van +5,9m in het sterrenbeeld Ram, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 02:06 achter de verlichte maanrand en komt om 03:01 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 12° staan, aan het einde van de bedekking op 20°. De Maan is voor 47% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

23:23: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat op 9,2” ten zuiden van Europa. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 6° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 14° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

maandag 6 augustus

Augustus is een goede maand om de planetaire nevel NGC7009, ook bekend als de Saturnusnevel, te bekijken. NGC7009 is te vinden in het sterrenbeeld Waterman, heeft een magnitude van 8,0m en een schijnbare afmeting van 1,7’. Het object komt om 20:46 uur op, gaat om 06:49 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 27° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze planetaire nevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

dinsdag 7 augustus

02:45: Kaartje

De Maan bedekt Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). Het maximum van de bedekking vindt om 20:47 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 7 augustus rond 2:45 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 8°, 4,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 26% verlicht. Zie deze pagina voor meer informatie over deze bedekking.

woensdag 8 augustus

23:00: Kaartje

De meteorenzwerm δ-Aquariden noord bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 3:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 4 meteoren per uur te verwachten. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:13 uur komt de Zon op. De Maan komt om 3:31 uur op, is voor ongeveer 8% verlicht en stoort niet erg. Bij ons zijn ieder uur vermoedelijk ongeveer 2 meteoren zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 25 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 21 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Aquariden noord 2018 voor meer informatie over deze meteoren.

donderdag 9 augustus

04:06: Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt tussen de Aarde en de Zon door. De binnenplaneet bevindt zich op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor korte tijd onzichtbaar. De planeet beweegt 4,8° ten zuiden langs de Zon, en er vindt hierdoor geen overgang plaats. In deze positie staan de Zon, Mercurius en de Aarde op één lijn; voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius staat de Aarde in oppositie. Dit is een moment waarop een binnenplaneet zeer dicht (0,604 AE, ofwel 90,4 miljoen km) bij de Aarde staat en een grote (11,1”) schijnbare diameter heeft. Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de avondhemel, erna staat de planeet aan de ochtendhemel.

22:56:

Van 22:56 tot 23:00 uur zijn Io en Europa gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 7° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 13° onder de horizon. Tussen 23:19 en 23:31 uur zijn Io en Europa's schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat intussen op een hoogte van 4° boven de westzuidwestelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat nu 16° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

23:00: Overgang van Europa

Vanavond zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de overgang, om 23:00 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter verlaat, en duurt tot 23:19 uur, op het moment dat Europa's schaduw voor de schijf van Jupiter verschijnt. Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

vrijdag 10 augustus

06:49:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,4 dagen (35 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is afnemend en voor 2,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,8’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:36 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op slechts 6,2° boven de oostnoordoostelijke horizon. De Zon staat nu 13,5° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt om 04:41 op, 1,6 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 17,2°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de Maan te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

12:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm η-Eridaniden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 25° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 5 meteoren per uur te verwachten. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:17 uur komt de Zon op. De Maan komt om 6:00 uur op, is voor ongeveer 0% verlicht en stoort niet. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is op 11 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 12° boven de zuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 40 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 4 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina η-Eridaniden 2018 voor meer details voor deze zwerm.

20:07: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 358078 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 33’22,3”. De Maan is op dit moment afnemend, voor 1% verlicht en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht met moeite te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:36 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 6,2° boven de oostnoordoostelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

11:58:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 0,8° ten noorden langs de Zon beweegt. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zondag 12 augustus

04:49: De Maan staat 56' ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 04:49, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar.

21:28: Eerste maansikkel

Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,4 dagen (34 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 3,0% verlicht en wassend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 1,0’ en hij is kort na zonsondergang met moeite zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:26 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van slechts 4,1° boven de horizon, in het westen. De Zon staat nu 8,1° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 21:59 onder, 0,8 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 19,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is nodig. Een verrekijker is waarschijnlijk nodig om de Maan te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg.

maandag 13 augustus

Augustus is een goede maand om de bolhoop M15 op te zoeken. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een helderheid van 6,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,3’. Het object komt om 18:41 uur op, gaat om 08:51 uur onder en staat om 01:48 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 50° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 11 augustus. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie deze detailpagina voor M15 voor meer gegevens. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M2 te bekijken. M2 staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,9’. Het object komt om 19:53 uur op, gaat om 07:46 uur onder en staat om 01:51 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 11 augustus. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Zie deze detailpagina voor M2 voor meer gegevens. Foto: DSS.

08:00: Kaartje

De meteorenzwerm Perseïden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 84° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 85 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:20 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus rond 3:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 58° boven de noordoostelijke horizon. In onze streken zijn dan vermoedelijk circa 65 meteoren per uur van deze zwerm te zien. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 84 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de detailpagina Perseïden 2018 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

dinsdag 14 augustus

21:30: Kaartje

De Maan staat 5,0° ten noordoosten van Venus (-3,9m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering vindt om 20:29 plaats, in de Lage Landen op 17° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 21:30 uur. De twee objecten staan dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 9°, 5,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 16% verlicht.

woensdag 15 augustus

De maand augustus is zeer geschikt om de bolhoop M30 waar te nemen. M30 is te vinden in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een magnitude van 7,5m en een schijnbare afmeting van 11,0’. Het object komt om 22:01 uur op, gaat om 05:36 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de dagen rond 11 augustus. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

donderdag 16 augustus

00:40: De komeet op 13 maart 2013

De komeet C/2017 S3 (PANSTARRS) staat in het perihelium. De komeet is zichtbaar aan onze ochtendhemel met een helderheid groter dan achtste magnitude tussen 31 juli en 8 augustus. Vanaf 9 augustus is het object in Nederland en België vrijwel onzichtbaar. Wij zien de grootste helderheid rond 8 augustus: magnitude +5,8. Er is een telescoop nodig met een diameter van tenminste 29,9 cm om het object op dat moment waar te kunnen nemen. Het meest gunstige moment om de komeet te bekijken vanuit onze streken is rond 3 augustus. Het object heeft dan een helderheid van +7,3m en een magnitudecontrast van +5,1m, en een verrekijker op statief of telescoop met een apertuur van 8 cm of meer is nodig om het object te kunnen zien. Merk op dat een diffuse komeet lastiger waar te nemen is dan een ster met dezelfde helderheid. Zie ook Hoe kan ik een komeet waarnemen? in de veelgestelde vragen. De komeet beweegt vóór de periheliumpassage onder andere door de sterrenbeelden Voerman, Tweelingen en Kreeft. Zie de pagina Komeet C/2017 S3 (PANSTARRS) in 2018 voor meer details en zoekkaartjes.

vrijdag 17 augustus

19:31: Venus

Venus is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Venus staat op een afstand van 45°56’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De planeet heeft nu magnitude -4,0, is voor 49% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 24,6”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 21:37 uur, staat Venus nog slechts 4° boven de horizon, in het westzuidwesten. Deze avondverschijning is dus ongunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Venus, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). De planeet gaat om 22:06 uur onder, 01:07 uur na de Zon. Zie ook de horizonkaart voor deze avondverschijning. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Venus helderder dan erna. Voor een lijst met meer elongaties, zie de tabel Grootste elongaties van Venus.

21:30: Kaartje

De Maan staat 3,7° ten noorden van Jupiter (-1,6m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering vindt om 14:30 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 3°, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 21:30 uur. De twee objecten staan dan in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 16°, 4,7° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 45% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

22:16: Europa in conjunctie met Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat op 10,7” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 9°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 11° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 18 augustus

09:49:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

22:43: De Maan bedekt 49 Librae

De ster 49 Librae, een ster van magnitude +5,5 in het sterrenbeeld Weegschaal, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 22:43 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 12° boven de horizon. De Maan is voor 55% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zondag 19 augustus

06:25: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de benedenconjunctie en grootste ochtendelongatie. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius.

21:33: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 21:33 en 22:53 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 8° boven de zuidwestelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 11° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

dinsdag 21 augustus

01:00: Kaartje

De Maan staat 1,7° ten noorden van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 11:27, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 1 uur, of op 21 augustus rond 21:30 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het zuidwesten, circa 4° boven de horizon, 5,9° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van circa 15°, 5,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 78% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

woensdag 22 augustus

00:52: De Maan bedekt SAO 187071

De ster SAO 187071, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 00:52 uur. Om 01:41 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 9° boven de horizon, bij de uittrede is dat 4°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 83% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

donderdag 23 augustus

13:23: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 405746 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’27,0”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 90% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 23:49 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van 18° boven de zuidelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

21:15: Kaartje

De Maan staat 6,0° ten noorden van Mars (-2,1m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering gebeurt om 17:54, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 21:15 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, circa 8° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 6,2°. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 94% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

vrijdag 24 augustus

21:21: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 21:21 en 22:35 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 8°, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 11° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg.

zondag 26 augustus

13:56:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

22:34:

Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°19’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is +0,1m, hij is voor 40% verlicht en zijn schijnbare diameter is 7,3”. Mercurius komt 01:41 uur voor de Zon op (om 05:00 uur). Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 06:05 uur) is Mercurius 9° boven de oostnoordoostelijke horizon te vinden. Dit is dus een gunstige ochtendverschijning (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

maandag 27 augustus

16:05:

Mars is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Dit is het einde van Mars' oppositielus en de planeet wordt nu langzaam minder goed zichtbaar. De planeet is op dit moment met name 's avonds goed zichtbaar, maar iedere dag een beetje korter doordat de planeet steeds vroeger ondergaat. Mars is gemakkelijk met het blote oog te herkennen aan de hemel, als een heldere, roodachtige “ster”. Het beeld door een verrekijker levert een klein schijfje op, maar met behulp van een telescoop zijn de poolkappen van Mars zichtbaar. Bij een flinke vergroting zijn bovendien de donkere gebieden op het planeetoppervlak te zien, vaak veroorzaakt door enorme stofwolken. De manen van Mars zijn erg klein en met de meeste amateurtelescopen niet zichtbaar. De helderheid van Mars bedraagt -2,0m, zijn schijnbare diameter is 21,6”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Boogschutter. Gebruik deze hemelkaart om de planeet op te zoeken. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Mars. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

woensdag 29 augustus

Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel NGC7293, genaamd de Helixnevel, te zien. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Waterman en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,8’. Het object komt om 21:38 uur op, gaat om 05:47 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 17° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

21:49: Io in conjunctie met Ganymedes

De Galileïsche maan Io staat 12,6” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 7° boven de zuidwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 11° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.