Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT)

zondag 26 september

05.14: Kaartje

De Maan staat 4,9° ten zuidoosten van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 05:14, bij ons op 60° hoogte boven de noordelijke horizon en is dus goed te zien. De Maan is voor 77% verlicht.

21.33: Europa bij Callisto

De Galileïsche maan Europa staat 7,9” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 20°. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

23.44: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404640 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’31,9”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 74% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:16 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 58° boven de horizon, in het zuiden. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

maandag 27 september

00.03: Ganymedes bij Callisto

De Galileïsche maan Ganymedes staat 8,8” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidwesten op een hoogte van 22° boven de horizon. De Zon staat 36° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

07.10: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de grootste oostelijke elongatie en benedenconjunctie. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

dinsdag 28 september

22.40: Bedekking van Io

In de nacht van 28 op 29 september zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel te zien. Om 22:40 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 1:53 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

woensdag 29 september

01.49: Tot 1:53 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar.

03.57:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

19.57: Volledige overgang van Io

Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 19:57 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 23:11 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (20:53 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (22:15 uur).

donderdag 30 september

04.22: De Maan bedekt 57 Geminorum

De ster 57 Geminorum, een ster van magnitude +5,0 in het sterrenbeeld Tweelingen, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 04:22 achter de verlichte maanrand en komt om 04:55 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 37° boven de horizon, bij het einde 42°. De Maan is voor 40% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

07.00: Kaartje

De Maan staat 3,5° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 14:47, bij ons op een hoogte van 20°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 7 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, op een hoogte van ongeveer 58°, op een onderlinge afstand van 4,8°. De Maan is voor 39% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

20.12: Volledige overgang van Europa

In de nacht van 30 september op 1 oktober is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 20:12 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 0:55 uur, wanneer Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (22:06 uur) en Europa de schijf van Jupiter weer verlaat (om 23:02 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

vrijdag 1 oktober

De oktober-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie.

00.45: Europa bij Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat 6,3” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 18° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 40° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

21.27: Harmonia in oppositie

De planetoïde 40 Harmonia is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Walvis staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare magnitude van slechts +9,5m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Harmonia bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 34°. Dit gebeurt rond 01:45 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,4m. Kijk voor meer details over de oppositie van Harmonia op deze pagina.

zaterdag 2 oktober

10.19: Mercurius staat 1.5° ten zuidwesten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 10:19 plaats, bij ons op 8° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van +1,5m.

19.54: Alle manen oost van Jupiter

Tussen 19:54 en 2:50 uur (03/10) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 35° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

21.05: Ganymedes bij Callisto

Jupiters satelliet Ganymedes staat 8,1” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zondag 3 oktober

01.18: Io bij Europa

De Galileïsche maan Io staat op 3,8” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 14°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 42° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

Meer hemelverschijnselen

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
De astrokalender voor het jaar 2021.

@hemel_waarnemen volgen