Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET)

woensdag 14 november

07.30: Kaartje

Venus staat 1,2° ten oosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 18:11 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is te zien rond 7:30 uur, of op 15 november rond 6:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het zuidoosten, op een hoogte van ongeveer 15°, 1,3° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 6° in het oostzuidoosten, 1,3° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De helderheid van Venus is nu -4,1m. Voor de zichtbaarheid van planeten en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

16.56: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404339 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’33,2”. De Maan is op dit moment wassend, voor 43% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 18:06 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van 19° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

donderdag 15 november

15.54:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

22.30: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten zuidoosten van Mars (-0,1m), in het sterrenbeeld Waterman. De dichtste nadering gebeurt om 06:18, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. Bekijk de samenstand op 15 november rond 22:30 uur, of op 16 november rond 17:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 10°, op een afstand van 4,4° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien in het zuidzuidoosten, op zo'n 21° boven de horizon, 5,8° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 57% verlicht.

vrijdag 16 november

09.00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm ι-Aurigiden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 2:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 71° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 8 meteoren per uur te verwachten. Rond 7:30 uur gaat het schemeren en om 8:01 uur komt de Zon op. De Maan gaat al voor middernacht onder en stoort nauwelijks. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 30 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 9 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina ι-Aurigiden 2018 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

11.51: Venus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de benedenconjunctie en grootste ochtendelongatie. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Venus.

zaterdag 17 november

02.33: Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de grootste oostelijke elongatie en benedenconjunctie. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius.

20.00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Leoniden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 7:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 60° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 13 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel, en de zwerm is bekend vanwege zijn regens in 1799, 1833, 1866, 1966 en 1999. Rond 7:30 uur gaat het schemeren en om 8:05 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 75% verlicht en kan flink storen dit jaar; de zwakkere meteoren zullen hierdoor niet zichtbaar zijn. De Maan gaat om 1:53 uur onder, waarna deze minder zal storen. Het beste moment om Leoniden waar te nemen is op 18 november rond 5:45 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 56° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting nog altijd ongeveer 10 meteoren van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 34 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen.Zie de pagina Leoniden 2018 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

22.36: Juno in oppositie

De planetoïde 3 Juno is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Eridanus, heeft nu een schijnbare helderheid van +7,4m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Juno rond 00:50 uur in het zuiden, op circa 35° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +8,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Juno. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2018.

woensdag 21 november

Dit is een goed moment in het jaar om de open cluster M45, ook de Pleiaden genaamd, te zien. De open cluster is te vinden in het sterrenbeeld Stier, heeft een helderheid van 1,4m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 100’. De Pleiaden zijn een van de meest bekende en nabije (circa 444 lichtjaar) open sterhopen. Met het blote oog zijn circa zes sterren zichtbaar in de vorm van een mini-steelpannetje (niet te verwarren met de sterrenbeelden Kleine en Grote Beer, die veel groter zijn). Een verrekijker of telescoop toont honderden vooral blauwachtige (jonge; circa 100 miljoen jaar oud) sterren omgeven door een gasnevel. De Pleiaden worden ook wel het Zevengesternte of de Zeven Zusters genoemd. De opkomst van dit object is om 16:08 uur, de ondergang om 08:50 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:31 uur, op 62° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze open cluster is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender.
De astrokalender voor het jaar 2018.

@hemel_waarnemen volgen