Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT)

zaterdag 26 mei

22.28: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 22:28 en 4:31 uur (27 mei) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 21° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 17° onder de horizon en het is donker.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

zondag 27 mei

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M80 te bekijken. M80 staat in het sterrenbeeld Schorpioen, heeft een magnitude van 7,2m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 8,9’. Het object komt om 21:51 uur op, gaat om 05:30 uur onder en staat om 01:42 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M80 goed te kunnen zien. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 13 juni. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie de pagina M80 voor meer details. Foto: DSS.

01.20: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat 16,8” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 21° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

22.30: Kaartje

De Maan staat 3,2° ten noorden van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 21:28, in onze streken op 15° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 20°, 3,2° van elkaar vandaan. De Maan is voor 97% verlicht.

dinsdag 29 mei

03.41: De Maan bedekt 49 Librae

De ster 49 Librae, een ster met een helderheid van +5,5m in het sterrenbeeld Weegschaal, wordt bedekt door de Maan. Om 03:41 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 04:17 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 14°, respectievelijk 11° boven de horizon. De Maan is voor 100% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

16.20:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

woensdag 30 mei

07.50: Mercurius staat 4.6° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 07:50 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 25°, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,3m.

donderdag 31 mei

23.12: Volledige bedekking van Ganymedes

In de nacht van 31 mei op 1 juni is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Ganymedes volledig waar te nemen. De bedekking begint om 23:12 uur, wanneer Ganymedes achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 2:56 uur, wanneer Ganymedes weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes van achter Jupiter verschijnt (00:37 uur) en Ganymedes in Jupiters schaduw verdwijnt (om 01:13 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

vrijdag 1 juni

Vandaag begint de weerkundige zomer. De meteorologische zomer omvat per definitie de maanden juni, juli en augustus. De astronomische zomer begint op 21 juni.

01.44: Tot 2:56 zijn van de grote Jupitermanen alleen Europa en Callisto zichtbaar.

02.58: Kaartje

De Maan staat 47' ten noorden van Saturnus (+0,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 02:58 plaats, bij ons op een hoogte van 16° boven de horizon, in het zuiden. De Maan is voor 94% verlicht.

23.03: Volledige overgang van Io

In de nacht van 1 op 2 juni zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 23:03 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 1:45 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (23:36 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 01:12 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

zaterdag 2 juni

Juni is een goede maand om de bolhoop M13, genaamd de Herculescluster, te zien. De bolhoop staat in het sterrenbeeld Hercules, heeft een helderheid van 5,9m en een schijnbare afmeting van 16,6’. De opkomst van dit object is om 14:55 uur, de ondergang om 12:28 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:44 uur, op 74° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie deze detailpagina voor M13 voor meer gegevens. Foto: DSS.

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender.
De astrokalender voor het jaar 2018.

@hemel_waarnemen volgen