|
|
De meteorenzwerm Lyriden
in april 2011
|
De meteorenzwerm Lyriden bereikt op zaterdag 23 april 2011, rond 3 uur, zijn maximum.
De meteoren van de Lyriden zijn snel en helder en vertonen soms vuurbollen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 13 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 71° boven de horizon. Het beste moment om Lyriden waar te nemen is op 23 april rond 2:15 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 47° boven de oostelijke horizon. Door de matige omstandigheden zijn er in onze streken dan vermoedelijk maar circa 3–8 meteoren per uur van deze zwerm te zien. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 8–14 meteoren per uur zichtbaar. Op een goed donkere plek zijn circa vier keer zoveel meteoren zichtbaar als in een grote stad. De Maan komt om 2:16 uur op, is voor ongeveer 70% verlicht en kan flink storen; de zwakkere meteoren zullen hierdoor dit jaar niet zichtbaar zijn. Waarnemen voor de opkomst van de Maan kan dus gunstig zijn. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:27 uur komt de Zon op.
De meteoren van de meeste zwermen verschijnen niet allemaal op de dag van het maximum. Zo is gedurende circa 2,8 dagen rondom het maximum ruim de helft van het maximale aantal meteoren (3 per uur) van de Lyriden te zien. Tot 4 dagen voor en na het maximum zijn nog meteoren van deze zwerm te herkennen. De zwerm heeft daarmee een relatief korte piek. Er zijn dus nog meer kansen, voor het geval het in de nacht van het maximum niet helder is. Iedere dag verder weg van het maximum zijn er echter wel ongeveer 40% minder meteoren per uur te zien. De snelheden van de meteoren van de Lyriden zijn gemiddeld: zo'n 47 km/s, dat is circa 168.480 km/uur! Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is, volstaat het blote oog. Op een donkere plek zijn meer meteoren te zien dan midden in een stad. Een ligstoel en voldoende kleding zorgen voor (extra) comfort (zie Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen).
Figuur: Kaart van Nederland met aantallen meteoren
|
|
|
|
|
Kaart van Nederland met de geschatte aantallen Lyriden per uur, bij heldere hemel.
Links: vóór middernacht, op vrijdag 22 april om 23:30 uur.
Rechts: ten tijde van het maximum, op zaterdag 23 april om 02:15 uur.
De kleur geeft voor iedere plaats aan hoeveel meteoren vanuit die locatie te verwachten zijn.
Vanuit lichte gebieden op de kaart, bijvoorbeeld in en rond steden, zijn minder “vallende sterren” te zien dan vanuit donkere gebieden, door de lichtvervuiling.
Het aantal meteoren per uur behorende bij iedere kleur kan worden afgelezen in de legenda.
Data lichtvervuiling: RIVM.
|
Tabel: de meteorenzwerm Lyriden in de nacht van het maximum
|
| Datum | Tijd | | Δt | | Radiant | | Meteoren per uur | | Zon | | Maan |
| | | | | richting | hoogte | | zwerm | totaal | | hoogte | | hoogte | fase |
| 22/04 | 23:00 | | -4u | | ONO | 19° | | 1 | 4 | | -17° | | -27° | 72% |
| 23/04 | 00:00 | | -3u | | ONO | 27° | | 2 | 6 | | -22° | | -18° | 72% |
| 23/04 | 01:00 | | -2u | | O | 36° | | 3 | 8 | | -24° | | -10° | 72% |
| 23/04 | 02:00 | | -1u | | O | 45° | | 5 | 10 | | -25° | | -2° | 71% |
| 23/04 | 03:00 | | 0u | | OZO | 54° | | 2 | 3 | | -23° | | 4° | 71% |
| 23/04 | 04:00 | | 1u | | OZO | 63° | | 2 | 4 | | -18° | | 10° | 70% |
| 23/04 | 05:00 | | 2u | | ZZO | 69° | | 2 | 3 | | -12° | | 13° | 70% |
| 23/04 | 06:00 | | 3u | | Z | 71° | | 1 | 1 | | -4° | | 15° | 70% |
|
|
Grafiek: Lyriden in de nacht van het maximum
Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in de nacht van het maximum. Aantallen Lyriden zijn in rood, overige meteoren in blauw.
|
Tabel: de meteorenzwerm Lyriden in de nachten rond het maximum
|
| Datum | Beste | | Δt | | Radiant | | Meteoren per uur | | Zon | | Maan |
| tijd | | | | richting | hoogte | | zwerm | totaal | | hoogte | | hoogte | fase |
| 21/04 | 0:30 | | -51u | | ONO | 30° | | 1 | 6 | | -24° | | 0° | 89% |
| 22/04 | 1:30 | | -26u | | O | 40° | | 3 | 8 | | -25° | | 0° | 81% |
| 23/04 | 2:00 | | -1u | | O | 45° | | 5 | 10 | | -25° | | -2° | 71% |
| 24/04 | 2:30 | | 23u | | O | 50° | | 4 | 10 | | -24° | | -3° | 61% |
| 25/04 | 3:00 | | 48u | | OZO | 55° | | 2 | 9 | | -22° | | -3° | 51% |
|
|
Grafiek: Lyriden in de nachten rond het maximum
Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in de nachten rond het maximum. Aantallen Lyriden zijn in rood, overige meteoren in blauw.
|
Tabel: de meteorenzwerm Lyriden in andere jaren
|
| Jaar | Datum | Beste | | Δt | | Radiant | | Meteoren per uur | | Zon | | Maan |
| | tijd | | | | richting | hoogte | | zwerm | totaal | | hoogte | | hoogte | fase |
| 2008 | 22/04 | 5:00 | | -4u | | ZZO | 69° | | 2 | 3 | | -12° | | 9° | 97% |
| 2009 | 23/04 | 4:00 | | 13u | | ZO | 63° | | 7 | 16 | | -18° | | -11° | 5% |
| 2010 | 23/04 | 4:30 | | 7u | | ZO | 66° | | 7 | 14 | | -15° | | -4° | 65% |
| 2011 | 23/04 | 2:00 | | -1u | | O | 45° | | 5 | 10 | | -25° | | -2° | 71% |
| 2012 | 22/04 | 4:00 | | -5u | | OZO | 63° | | 7 | 14 | | -18° | | -17° | 1% |
| 2013 | 23/04 | 5:00 | | 13u | | ZZO | 69° | | 1 | 3 | | -11° | | 0° | 91% |
| 2014 | 23/04 | 3:30 | | 6u | | OZO | 59° | | 6 | 13 | | -20° | | -1° | 42% |
|
|
Grafiek: Lyriden in andere jaren
Meteorenaantallen per uur voor een donkere locatie in andere jaren. Aantallen Lyriden zijn in rood, overige meteoren in blauw.
|
Grafiek: aantallen meteoren vannacht aan de hemel
|
| Aantallen meteoren per uur: sporadisch, zwermen, totaal. |
De Lyriden zijn de oudst bekende meteorenzwerm; zeker 2600 jaar geleden werden ze al opgemerkt. Het feit dat de piek van de zwerm nog zo scherp is heeft vemoedelijk te maken met het feit dat de baan van de zwerm nauwelijks verstoord wordt door planeten. De meteoren zijn afkomstig van de komeet C/1861 G1 Thatcher en zijn hiermee de sterkste meteorenzwerm die een langperiodieke komeet als bron hebben. Tijdens het maximum van de Lyriden is ook de kleinere zwerm μ-Virginiden actief, en zijn enkele achtergrondmeteoren te verwachten. De Lyriden zijn te herkennen aan hun hogere snelheid, en natuurlijk uit het feit dat ze uit het grensgebied van de sterrenbeelden Lier en Hercules lijken te komen. De Lyriden vertonen soms heldere vuurbollen, die af en toe een rookachtig spoor kunnen nalaten.
Meteoren worden in de volksmond ook wel vallende sterren genoemd. In werkelijkheid gaat het niet om sterren die vallen, maar om minuscule stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de aardatmosfeer binnenkomen en op ongeveer 80–120 km hoogte verdampen. Het lichtflitsje dat we zien is met name de lucht om het steentje heen die aan het gloeien gebracht wordt. Een meteorenzwerm is een verzameling van meteoren die rond dezelfde tijd en in hetzelfde gebied aan de hemel zichtbaar zijn. De meteoren lijken uit één punt aan de hemel te komen, dat we de radiant noemen. Deze beweging wordt veroorzaakt door zowel de beweging van de meteoren zelf als door de baansnelheid van de Aarde.
Zie ook Meteoren vannacht aan de hemel, de pagina jaarlijkse meteoorzwermen voor informatie over andere zwermen, de uitleg bij de jaarlijkse meteoorzwermen voor meer informatie over deze tabel en de pagina's Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.
Grafiek: meteorenactiviteit dit jaar
Grafiek van de maximale meteorenactiviteit per nacht (HRmax)
in Nederland en België, voor heel 2011. De zwarte
streepjeslijn toont de diffuse achtergrond, de gekleurde curves stellen de verschillende zwemen voor
en de zwarte doorgetrokken lijn geeft het maximale totale aantal meteoren per uur, voor iedere nacht. De verticale
gekleurde stippellijnen tonen de data van de maxima van de grootste zwermen, met de eerste letter van de
naam bovenin. De ruwweg maandelijkse dippen worden veroorzaakt door de Volle Maan.
Kijk op de pagina Jaarlijkse meteorenzwermen in 2011 voor andere meteorenzwermen in dit jaar.
<< α-Virginiden 2011
—
μ-Virginiden 2011 >>
|
SterHemel
app
MijnHemel
–
Hemel vannacht
–
Weer
–
Meteoorzwermen
–
Astrokalender
–
Hemelkaart
–
Op / onder
–
Zon / Maan
–
Maanfasen
–
Sterrenbeelden
–
Deepsky
De Lyriden zijn de oudst bekende meteorenzwerm; zeker 2600 jaar geleden werden ze al opgemerkt. Het feit dat de piek van de zwerm nog zo scherp is heeft vemoedelijk te maken met het feit dat de baan van de zwerm nauwelijks verstoord wordt door planeten. De meteoren zijn afkomstig van de komeet C/1861 G1 Thatcher en zijn hiermee de sterkste meteorenzwerm die een langperiodieke komeet als bron hebben. Tijdens het maximum van de Lyriden is ook de kleinere zwerm μ-Virginiden actief, en zijn enkele achtergrondmeteoren te verwachten. De Lyriden zijn te herkennen aan hun hogere snelheid, en natuurlijk uit het feit dat ze uit het grensgebied van de sterrenbeelden Lier en Hercules lijken te komen. De Lyriden vertonen soms heldere vuurbollen, die af en toe een rookachtig spoor kunnen nalaten.
