Astrokalender voor september 2012

01:58: Bedekking van Io

Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io volledig waar te nemen. Om 1:58 uur zien het begin van de verduistering, op het moment dat Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 5:31 uur, op het moment dat Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor het bekijken van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

04:08: Kaartje

Mercurius staat 1,2° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is met veel moeite te zien rond 6:15 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, circa 2° boven de horizon, 1,2° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,3m.

05:31: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 5:31 tot 6:16 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 52° boven de zuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 9° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

zondag 2 september

00:08: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 0:08 tot 0:32 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de oostnoordoostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 28° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. Later vannacht zullen Io en Europa, en hun schaduwen, over de schijf van Jupiter bewegen (zie hieronder).

00:32: Overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De overgang begint om 0:32 uur, op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 2:42 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw de Jupiterschijf verlaat (om 01:21 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. Tijdens de overgang van Io vindt ook een overgang van Europa en haar schaduw plaats (zie hieronder).

01:15:

Vannacht is een overgang van Europa's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. De schaduwovergang begint om 1:15 uur, op het moment dat Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 4:03 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw het oppervlak van Jupiter verlaat (03:38 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. Tijdens de overgang vindt ook een overgang van Io en haar schaduw plaats (zie hierboven). De details van de gezamelijke overgang zijn hieronder te vinden.

01:15: Door de dubbele overgang (zie hierboven) zijn van 1:15 tot 1:21 uur Io, Io's schaduw en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Van 1:21 tot 2:42 uur zijn Io en Europa's schaduw zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 13–19° boven de oostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 30° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

maandag 3 september

03:21: De Maan bedekt 51 Piscium

De ster 51 Piscium, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Vissen, wordt bedekt door de Maan. Om 03:21 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 04:39 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 45° boven de horizon, bij het einde 42°. De Maan is voor 93% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

22:21: Parthenope in oppositie

De planetoïde 11 Parthenope is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Waterman staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van +9,0m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Parthenope rond 01:50 uur in het zuiden, op circa 26° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,0m. Kijk voor meer details over de oppositie van Parthenope op deze pagina.

dinsdag 4 september

00:44:

Vannacht is een overgang van Ganymedes' schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal waar te nemen. Om 0:44 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 6:16 uur, wanneer Ganymedes de schijf van Jupiter betreedt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Ganymedes' schaduw de Jupiterschijf verlaat (om 02:38 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

woensdag 5 september

23:54: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 23:54 en 6:24 uur (06/09) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Callisto, Europa, Io en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 32° boven de oostelijke horizon. De Zon staat 28° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

donderdag 6 september

03:19: Io in conjunctie met Europa

De Galileïsche maan Io staat op 11,4” ten noorden van Europa. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

vrijdag 7 september

06:10: Kaartje

De Maan staat 4,7° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 60° hoogte boven de horizon, in het zuiden en in de schemering. De Maan is voor 63% verlicht.

08:01: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404294 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’33,4”. De Maan is afnemend, voor 60% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 06:25 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 57° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

zaterdag 8 september

01:23: Kaartje

De Maan staat 3,8° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 17° boven de oostelijke horizon. De Maan is voor 56% verlicht.

03:47: De Maan bedekt HU Tauri

De ster HU Tauri, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 03:47 uur. Om 04:28 uur wordt deze weer zichtbaar aan de onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 40°, respectievelijk 46° boven de horizon. De Maan is voor 55% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

14:00: Kaartje

De Maan staat 1,3° ten zuidoosten van Jupiter (-2,0m). De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 11° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6:30 uur. Het tweetal staat dan zo'n 58° boven de zuidzuidoostelijke horizon, 3,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor 54% verlicht.

15:15:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's ochtends vroeg zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zondag 9 september

01:05: Volledige overgang van Io

Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 1:05 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 4:36 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 02:26 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (03:14 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

03:52:

Tussen 3:52 en 4:36 uur zijn Io en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 43° boven de oostzuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 24° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

maandag 10 september

14:44: Mercurius is in bovenconjunctie met de Zon. De binnenplaneet beweegt vanaf de Aarde gezien achter de Zon langs. Mercurius staat op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor onzichtbaar. Mercurius, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 1,6° ten noorden ervan. Dit is een moment waarop een binnenplaneet ver (1,377 AE, ofwel 205,9 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (4,9”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

dinsdag 11 september

00:40: Bedekking van Europa

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa bijna helemaal te zien. De verschijnselen beginnen om 0:40 uur met het einde van de verduistering, wanneer Europa uit Jupiters schaduw verschijnt, en duurt tot 3:21 uur, wanneer Europa weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt (01:00 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

woensdag 12 september

17:10: Kaartje

De Maan staat 4,5° ten zuiden van Venus (-3,7m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op 8° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6:30 uur, of op 13 september rond 5 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 30° boven de oostzuidoostelijke horizon, 6,0° van elkaar vandaan. In het andere geval is de samenstand te zien in het oosten, op zo'n 12° boven de horizon, 7,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 14% verlicht.

23:29: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 23:29 tot 6:36 uur (13 september) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat in het oosten op een hoogte van 35° boven de horizon. De Zon staat 31° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende.

donderdag 13 september

04:39:

De Maan bedekt 60 Cancri, een ster met een helderheid van +5,4m in het sterrenbeeld Kreeft. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 04:39 komt de ster van achter de onverlichte maanrand tevoorschijn, 5° boven de horizon. De Maan is voor 11% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zaterdag 15 september

00:07: Bedekking van Ganymedes

Vannacht is een bedekking van de maan Ganymedes door de planeet Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 0:07 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Ganymedes achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:58 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

23:17: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 23:17 en 4:19 uur (16/09) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de oostelijke horizon. De Zon staat 35° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende.

zondag 16 september

02:58: Volledige overgang van Io

Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 2:58 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 6:28 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (04:19 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 05:08 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

04:11:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 5,1° ten zuiden langs de Zon beweegt.

maandag 17 september

00:15: Bedekking van Io

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig waar te nemen. Om 0:15 uur zien het begin van de verduistering, op het moment dat Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:47 uur, op het moment dat Io weer van achter Jupiter verschijnt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

dinsdag 18 september

00:51: Volledige bedekking van Europa

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel te zien. De verduistering begint om 0:51 uur, op het moment dat Europa in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 5:52 uur, wanneer Europa weer van achter Jupiter verschijnt. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa uit Jupiters schaduw verschijnt (om 03:14 uur) en Europa achter Jupiter verdwijnt (om 03:32 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

06:02: De Maan staat 1.3° ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.

11:56: Kaartje

De Maan staat 5,5° ten zuidwesten van Saturnus (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 12°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 20 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 5°, op een afstand van 6,6° van elkaar. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 9% verlicht.

woensdag 19 september

04:49: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 365752 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’40,3”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 18% verlicht en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 20:18 uur in het sterrenbeeld Weegschaal, op slechts 4,5° boven de zuidwestelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

23:32: Kaartje

De Maan staat 57' ten zuidoosten van Mars (+1,4m). De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 20:45 uur. De twee objecten staan dan in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 2°, 1,8° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Maan is voor 18% verlicht.

donderdag 20 september

00:00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm κ-Aquariden vindt vandaag plaats. Rond 00:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 33°) aan de hemel. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 3 meteoren per uur te verwachten. Rond 06:45 uur gaat het schemeren en om 07:21 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 16 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina κ-Aquariden 2012 voor meer informatie over deze meteoren.

zaterdag 22 september

00:31: Bedekking van Ganymedes

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Ganymedes bijna helemaal waar te nemen. De verschijnselen beginnen om 0:31 uur met het einde van de verduistering, wanneer Ganymedes uit Jupiters schaduw tevoorschijn komt, en eindigt om 5:50 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Ganymedes achter de schijf van Jupiter verdwijnt (om 03:59 uur).

16:49: Herfstequinox; begin van de herfst. De Zon verwisselt het noordelijk halfrond voor het zuidelijk halfrond en staat precies boven de evenaar van de Aarde. Vandaag duurt de dag (ongeveer) even lang als de nacht (Latijn: equi = gelijk, nox = nacht), na vandaag duren de nachten langer dan de dagen. Voor een liefhebber van de sterrenhemel begint nu de meest interessante helft van het jaar. De zomer duurde 93,65 dagen, de herfst zal 89,85 dagen lang zijn. Het feit dat de seizoenen niet even lang zijn, wordt veroorzaakt door de elliptische baan van de Aarde om de Zon; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Voor meer details, zie de tabel de seizoenen. Dit heet ook wel de astronomische herfst, de weerkundige herfst is al op 1 september begonnen. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de lente.

21:41:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter.

maandag 24 september

Dit is een goed moment in het jaar om de nevel NGC7822 op te zoeken. NGC7822 staat in het sterrenbeeld Cepheus en heeft een schijnbare afmeting van 60,0’. Dit is een circumpolair object en staat om 01:34 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 73°. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als deze nevel iets van details te kunnen zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

02:09: Bedekking van Io

Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. De verduistering begint om 2:09 uur, op het moment dat Io in Jupiters schaduw verdwijnt, en duurt tot 5:39 uur, op het moment dat Io weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

23:20: Volledige overgang van Io

In de nacht van 24 op 25 september zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 23:20 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 2:47 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 00:38 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (01:30 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

dinsdag 25 september

02:24: Pallas in oppositie

De planetoïde 2 Pallas is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Walvis, heeft nu een schijnbare magnitude van +8,3m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Pallas rond 01:46 uur in het zuiden, op circa 30° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +9,3m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Pallas.

03:26:

Vannacht is een verduistering in de schaduw van Jupiter en een bedekking van Europa bijna helemaal te zien. Om 3:26 uur zien het begin van de verduistering, op het moment dat Europa in Jupiters schaduw verdwijnt, en eindigt om 6:02 uur, wanneer Europa achter Jupiter verdwijnt. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa uit Jupiters schaduw tevoorschijn komt (om 05:48 uur).

22:48: Eurynome in oppositie

De planetoïde 79 Eurynome is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Vissen staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,9m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Eurynome bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 43°. Dit gebeurt rond 01:29 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,8m. Kijk voor meer details over de oppositie van Eurynome op deze pagina.

woensdag 26 september

23:40: De Maan bedekt 46 Capricorni

De ster 46 Capricorni, een ster met een helderheid van +5,1m in het sterrenbeeld Steenbok, wordt bedekt door de Maan. Om 23:40 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 00:35 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 28° boven de horizon, bij het einde 26°. De Maan is voor 89% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

donderdag 27 september

00:47: Overgang van Europa

Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal waar te nemen. De verschijnselen beginnen om 0:47 uur met het einde van de schaduwovergang, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf verlaat, en eindigt om 3:23 uur, op het moment dat Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (om 01:02 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

03:23: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 3:23 en 7:00 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 57° boven de zuidzuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 22° onder de horizon en het is goed donker.

zaterdag 29 september

02:33: Bedekking van Ganymedes

Vannacht is een verduistering van de maan Ganymedes door Jupiters schaduw in zijn geheel te zien. Om 2:33 uur zien het begin van de verduistering, op het moment dat Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 4:31 uur, wanneer Ganymedes weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

09:15: Uranus in oppositie

Uranus is in oppositie. De planeet staat nu tegenover de Zon aan de hemel, is daardoor de hele nacht zichtbaar en staat bovendien relatief dicht bij de Aarde. Dat laatste zorgt ervoor dat de planeet zowel groot als helder aan de hemel staat. Dit is een ideaal moment om Uranus waar te nemen. De gasplaneet Uranus is al met een verrekijker of kleine telescoop aan de hemel te vinden. Onder zeer gunstige omstandigheden (goed weer, donker) is de planeet zelfs met het blote oog te onderscheiden, wanneer je precies weet waar te zoeken. In een telescoop met grote vergroting is een klein schijfje te zien, dat niet al teveel details prijsgeeft. Uranus staat in het sterrenbeeld Vissen. De planeet heeft een helderheid van +6,1m en zijn schijnbare diameter meet 3,7”. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de planeet rond 01:32 uur zijn maximale hoogte van 40°, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Uranus. De pagina opposities van Uranus bevat meer details voor deze en andere opposities van Uranus. Op die pagina zijn ook oppositiekaarten te vinden.

zondag 30 september

05:19:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.