Astrokalender voor maart 2014 - hemel.waarnemen.com

09:00:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. De Maan beweegt 2,9° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

17:23:

Mars is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Dit is het begin van de oppositielus van Mars en de planeet wordt steeds beter zichtbaar naarmate zijn oppositie nadert. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Tijdens de oppositie zal Mars rond zonsondergang opkomen en rond zonsopkomst weer ondergaan, en daarmee vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn. Mars is gemakkelijk met het blote oog te herkennen aan de hemel, als een heldere, roodachtige “ster”. Het beeld door een verrekijker levert een klein schijfje op, maar met behulp van een telescoop zijn de poolkappen zichtbaar. Bij een flinke vergroting zijn bovendien de donkere gebieden op het planeetoppervlak te zien, vaak veroorzaakt door enorme stofwolken. De manen van Mars zijn erg klein en met de meeste amateurtelescopen niet zichtbaar. Mars staat in het sterrenbeeld Maagd. De planeet heeft een helderheid van -0,3m en zijn schijnbare diameter meet 11,7”. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Mars. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

21:15: Bedekking van Io

In de nacht van 1 op 2 maart zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig te zien. Om 21:15 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 0:39 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

17:19:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus en de planeet wordt steeds beter zichtbaar naarmate zijn oppositie nadert. De planeet is op dit moment met name 's ochtends goed zichtbaar en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Rond zijn oppositie zal Saturnus vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn, doordat deze rond zonsondergang opkomt en rond zonsopkomst weer ondergaat. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,6m, zijn schijnbare diameter is 17,4”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Weegschaal. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

19:31: Overgang van Io

Vanavond zijn overgangen van de schaduw van Io en Io zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel waar te nemen. Om 19:31 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 21:47 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter verlaat (20:38 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

maandag 3 maart

00:45: Bedekking van Callisto

Vannacht is een bedekking van Jupiters maan Callisto door de planeetschijf volledig waar te nemen. De bedekking begint om 0:45 uur, wanneer Callisto achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 4:14 uur, op het moment dat Callisto weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

donderdag 6 maart

00:26: Bedekking van Ganymedes

Vannacht is een bedekking van Jupiters maan Ganymedes door de planeetschijf in zijn geheel te zien. Om 0:26 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Ganymedes achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:38 uur, op het moment dat Ganymedes weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

11:42:

Jupiter is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Hiermee eindigt de oppositielus van Jupiter en het moment van beste zichtbaarheid van de planeet is nu voorbij. De planeet is op dit moment met name 's avonds goed zichtbaar, maar gaat iedere dag wat vroeger onder en is steeds korter zichtbaar. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. De helderheid van Jupiter bedraagt -2,0m, zijn schijnbare diameter is 41,7”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Tweelingen. Gebruik deze hemelkaart om de planeet op te zoeken. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Jupiter.

19:28: Volledige overgang van Europa

In de nacht van 6 op 7 maart is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 19:28 uur zien we het begin van de overgang wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 0:31 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (21:48 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (22:09 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

19:36: De Maan bedekt 68 Tauri

De ster 68 Tauri (V776 Tauri), een ster van magnitude +4,3 in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 19:36 komt de ster van achter de verlichte maanrand tevoorschijn, 51° boven de horizon. De Maan is voor 42% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

zaterdag 8 maart

Op vrijdag 7, zaterdag 8 en zondag 9 maart vinden de jaarlijkse Landelijke Sterrenkijkdagen plaats. Veel publiekssterrenwachten in Vlaanderen en Nederland openen 's avonds hun deuren om het publiek door hun telescopen te laten kijken. De Maan is deze dagen half verlicht, waardoor zijn kraters goed te zien zijn. De planeet Jupiter met zijn manen is goed zichtbaar in het sterrenbeeld Tweelingen. Ook de Orionnevel is een mooi object door een telescoop. Zie de pagina Vannacht aan de hemel en de gebeurtenissen hieronder voor meer objecten die zichtbaar zijn bij helder weer, of gebruik de gratis SterHemel (Android) of Mijn Hemel (iOS) apps. De weersverwachting voor zaterdag en zondag is gunstiger dan die voor vrijdag. In veel gevallen is er een slechtweerprogramma, zoals lezingen over sterrenkunde of virtuele tours van de sterrenhemel. Kijk op sterrenkijkdagen.nl of sterrenkijkdagen.be voor deelnemende organisaties.

00:39: Kaartje

De Maan staat 1,4° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 00:39, bij ons op 10° hoogte boven de horizon, in het westnoordwesten. De Maan is voor 45% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

01:46: Overgang van Io

Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De overgang begint om 1:46 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 4:02 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 02:57 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

14:27:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop.

23:06: Bedekking van Io

In de nacht van 8 op 9 maart zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig te zien. Om 23:06 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 2:34 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor het waarnemen van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende.

20:14: Volledige overgang van Io

Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 20:14 uur, op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 23:42 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (21:26 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (22:30 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

22:35: De Maan bedekt SAO 95419

De ster SAO 95419, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Orion, wordt bedekt door de Maan. Om 22:35 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 22:53 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. De Maan staat bij de intrede 43° boven de horizon, bij de uittrede is dat 40°, voor een waarnemer in Utrecht. De bedekking is rakend; in het zuiden en midden van onze streken is geen bedekking zichtbaar. De Maan is voor 63% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

maandag 10 maart

03:00: Kaartje

De Maan staat 5,9° ten zuiden van Jupiter (-1,9m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering vindt plaats om 11:12 op 8° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 3 uur, of op 10 maart rond 19 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 8°, 7,5° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 55° in het zuidzuidoosten, zo'n 6,9° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 68% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

dinsdag 11 maart

19:13: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 19:13 en 2:49 uur (12 maart) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Callisto, Io en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 46° boven de horizon, in het westzuidwesten en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 36° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

20:47: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405364 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’28,7”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 74% verlicht en hij is vooral 's avonds in het zuiden en aan het begin van de nacht in het westen zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 21:14 uur in het sterrenbeeld Tweelingen, op een hoogte van 53° boven de horizon, in het zuiden. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

donderdag 13 maart

01:35: De Maan bedekt 50 Cancri

De ster 50 Cancri, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Om 01:35 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 02:22 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 32° boven de horizon, bij het einde 25°. De Maan is voor 88% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

21:57: Volledige overgang van Europa

In de nacht van 13 op 14 maart zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De overgang begint om 21:57 uur, wanneer Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 3:07 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 00:23 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 00:38 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

22:04:

De Maan bedekt ω Leonis, een ster met een helderheid van +5,5m in het sterrenbeeld Leeuw. Om 22:04 wordt de ster bedekt door de dunne onverlichte maanrand en om 22:50 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 46° boven de horizon, bij het einde 47°. De Maan is voor 92% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

vrijdag 14 maart

07:30:

Mercurius bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Mercurius tot de Zon bedraagt 27°33’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De planeet heeft nu magnitude +0,4, is voor 55% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,3”. Mercurius komt 00:41 uur voor de Zon op (om 06:15 uur). Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 06:23 uur) is Mercurius slechts 1° boven de oostzuidoostelijke horizon te vinden. Dit is dus een ongunstige ochtendverschijning (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder na de grootste ochtendelongatie dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius.

zondag 16 maart

18:08:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn.

21:19:

In de nacht van 16 op 17 maart is een overgang van Ganymedes' schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de overgang, om 21:19 uur, wanneer Ganymedes de Jupiterschijf verlaat, en eindigt om 2:26 uur, op het moment dat Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (23:08 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

22:06: Volledige overgang van Io

In de nacht van 16 op 17 maart is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 22:06 uur, op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 1:38 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 23:21 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (00:22 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

23:08:

Io en Ganymedes' schaduw gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter

Van 23:08 tot 1:38 uur vinden verschillende overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk plaats op de planeetschijf van Jupiter. Tussen 23:08 en 23:21 uur zijn Io en Ganymedes' schaduw gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 41° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 36° onder de horizon en het is goed donker. Van 23:21 tot 0:22 uur zijn Io, Io's schaduw en Ganymedes' schaduw zichtbaar op Jupiters schijf. Tussen 0:22 en 1:38 uur zijn Io's schaduw en Ganymedes' schaduw te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat nu in het westen op een hoogte van 25° boven de horizon. De Zon staat intussen 39° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig.

maandag 17 maart

19:27: Bedekking van Io

Vanavond is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io in zijn geheel te zien. De bedekking begint om 19:27 uur, op het moment dat Io achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 22:58 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

dinsdag 18 maart

19:25: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 19:25 en 3:25 uur (19 maart) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 39° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat 36° onder de horizon en het is goed donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

21:45: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 21:41, in onze streken op 3° hoogte boven de horizon, in het oostzuidoosten. Bekijk de samenstand rond 21:45 uur. Het tweetal staat dan in het oostzuidoosten, op een hoogte van ongeveer 4°, 1,1° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 95% verlicht.

donderdag 20 maart

00:16: Mercurius is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,467AE, of zo'n 69,817 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 2,1 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 4,6 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

17:57: Lente-equinox; begin van de lente. De Zon trekt van het zuidelijk naar het noordelijk halfrond en staat recht boven de evenaar van de Aarde. Vandaag duurt de dag (ongeveer) even lang als de nacht (Latijn: equi = gelijk, nox = nacht), na vandaag duren de dagen langer dan de nachten. De winter was 88,99 dagen lang, de lente zal 92,75 dagen duren. De elliptische baan van de Aarde om de Zon is verantwoordelijk voor het feit dat de seizoenen niet even lang zijn; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Voor meer details, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt ook wel de astronomische lente genoemd, de meteorologische lente begon op 1 maart. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld aan die op het noordelijk halfrond en daar begint nu de herfst.

vrijdag 21 maart

00:28: Overgang van Europa

Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. Om 0:28 uur zien we het begin van de overgang wanneer Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 3:09 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 02:59 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

03:40: Kaartje

De Maan staat 1,1° ten zuidwesten van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 03:40, bij ons op 21° hoogte boven de horizon, in het zuiden. De Maan is voor 81% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

zaterdag 22 maart

20:31: Venus

Venus bereikt zijn grootste westelijke elongatie en is ochtendster. De hoekafstand van Venus tot de Zon bedraagt 46°33’. De planeet staat ten westen van de Zon en komt voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is -4,0m, hij is voor 49% verlicht en zijn schijnbare diameter is 24,8”. De planeet komt om 05:02 uur op, 01:36 uur voor de Zon. Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 06:04 uur) is Venus 8° boven de zuidoostelijke horizon te vinden. Dit is dus een matige ochtendverschijning (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Venus met de seizoenen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Venus helderder dan ervoor. Voor een lijst met meer elongaties, zie de tabel Grootste elongaties van Venus.

zondag 23 maart

19:34: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Van 19:34 tot 22:01 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 57° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

23:59:

Van 23:59 tot 1:13 uur zijn Io en Ganymedes gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de horizon, in het westen. De Zon staat 37° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig.

maandag 24 maart

02:46:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker.

21:20: Bedekking van Io

In de nacht van 24 op 25 maart is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io volledig waar te nemen. De bedekking begint om 21:20 uur, wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 0:53 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw.

dinsdag 25 maart

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel M99, bekend als de Pin-wheel-nevel, waar te nemen. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een helderheid van 9,8m en een schijnbare afmeting van 5,4’. Het object komt om 17:33 uur op, gaat om 08:09 uur onder en staat om 00:53 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 52° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS.

05:32: De Maan bedekt ρ 1 Sagittarii

De ster ρ 1 Sagittarii, een ster van magnitude +3,9 in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 05:32 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 14°. De Maan is voor 37% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

19:45:

Vanavond is een overgang van Io's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. Om 19:45 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 22:02 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter verlaat (om 20:44 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

04:05: Kaartje

Mars staat 4,8° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 04:05 plaats, bij ons op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuidwesten. De helderheid van Mars is nu -1,0m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten en deepsky-objecten te zien zijn.

donderdag 27 maart

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om het sterrenstelsel M100 waar te nemen. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Haar van Berenice, heeft een helderheid van 9,4m en een schijnbare afmeting van 6,9’. De opkomst van dit object is om 17:21 uur, de ondergang om 08:13 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:49 uur, op 54° boven de horizon. Om detail te kunnen zien in een zwakker en contrastarm hemellichaam als dit sterrenstelsel is een redelijke telescoop nodig. Zie de pagina M100 voor meer details. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

06:15: Kaartje

De Maan staat 2,6° ten noorden van Venus (-4,0m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 08:50 plaats, bij ons op een hoogte van 24°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar rond 6:15 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, op een hoogte van ongeveer 11°, op een onderlinge afstand van 2,8°. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 17% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn.

19:34: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 365703 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’40,5”. De Maan is op dit moment krimpend, voor 14% verlicht en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 05:52 uur in het sterrenbeeld Waterman, op 10° boven de oostzuidoostelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

06:40 MEZT:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,6 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 3,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,1’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:07 uur in het sterrenbeeld Vissen, op een hoogte van slechts 4,5° boven de horizon, in het oosten. De Zon staat nu 8,3° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 0,8 uur voor de Zon op, om 05:32. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 20,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te vinden. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

22:13: Bedekking van Europa

In de nacht van 29 op 30 maart is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Europa volledig te zien. De bedekking begint om 22:13 uur, wanneer Europa achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 3:35 uur, op het moment dat Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

zondag 30 maart

02:00:

Begin van de zomertijd. Om 2 uur Midden-Europese (winter)tijd (MET) wordt de klok een uur vooruit gezet en is het 3 uur zomertijd (MEZT). Voor meer informatie over het begin en einde van de zomertijd in Nederland en België, zie de tabel Begin en einde van de zomertijd.

20:45 MEZT:

Het is Nieuwe Maan, voor de tweede keer deze maand. Tweemaal dezelfde maanfase in een maand komt gemiddeld eens in de ruim acht maanden voor. Wanneer het om een tweede Volle Maan gaat wordt dit een Blauwe Maan genoemd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

maandag 31 maart

02:58 MEZT:

Van 2:58 tot 3:44 uur zijn Io en Ganymedes gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat in het westnoordwesten op een hoogte van 6° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 30° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

20:37 MEZT:

Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,0 dagen (24 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 1,3% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,4’ en is met moeite aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 20:46 uur in het sterrenbeeld Vissen, op slechts 4,4° boven de westelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 11,4° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 21:23 onder, 1,2 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 12,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is nodig. Een verrekijker is waarschijnlijk nodig om de Maan te vinden. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan.

20:46 MEZT: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Tussen 20:46 en 0:14 uur (01/04) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 48° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker.