Maan bedekt Saturnus   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor februari 2019 Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) zaterdag 2 februari 05:32:  Van 5:32 tot 7:41 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 10° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 16° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 07:15:  De Maan bedekt Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Boogschutter. Het maximum van de bedekking vindt plaats om 06:40 op 3° onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7:15 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 1°, op een onderlinge afstand van 10'. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Maan is voor 6% verlicht. Zie deze pagina voor meer informatie over deze bedekking. 08:49:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is 2,3 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 5,7% verlicht en afnemend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,7’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:42 uur in het sterrenbeeld Boogschutter, op slechts 4,3° boven de horizon, in het zuidoosten. Op dit moment staat de Maan 8,1° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 1,4 uur voor de Zon op, om 06:56. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 27,7°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te raden. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. maandag 4 februari 22:04:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. Vanwege deze twee oorzaken kunnen we de Maan op dit moment niet waarnemen. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 2,2° ten zuiden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. dinsdag 5 februari 06:58:  De Maan staat 58' ten zuidwesten van Mercurius (-1.1m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 06:58 plaats, bij ons onder de horizon. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. 10:29:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 406555 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’23,5”. De Maan is wassend, voor 1% verlicht en hij is kort na zonsondergang met moeite zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 17:49 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op slechts 1,8° boven de westzuidwestelijke horizon. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. woensdag 6 februari 04:38:  De planetoïde 532 Herculina is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Leeuw staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van +8,9m en moet met een telescoop worden waargenomen. Herculina bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 67°. Dit gebeurt rond 01:13 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +9,9m. Kijk voor meer details over de oppositie van Herculina op deze pagina. 18:12:  Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,8 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is voor 3,1% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,9’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:12 uur in het sterrenbeeld Waterman, op een hoogte van slechts 7,4° boven de horizon, in het westzuidwesten. De Zon staat nu 14,3° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat 1,6 uur na de Zon onder, om 19:14. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 20,1°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de Maan gemakkelijker te vinden. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. donderdag 7 februari 06:38:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 6:38 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 6:52 uur, wanneer Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. zondag 10 februari 23:06:  De Maan staat 6,1° ten zuidoosten van Mars (+1,2m), in het sterrenbeeld Vissen. De dichtste nadering gebeurt om 23:06, in onze streken op een hoogte van 6° boven de horizon, in het westen. De Maan is voor 30% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. dinsdag 12 februari 05:00:  Van 5:00 tot 7:25 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 10°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. 06:35:  De Galileïsche maan Io staat 8,8” ten noorden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 12° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 14° onder de horizon. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 23:26:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. donderdag 14 februari 00:16:  De ster 63 Tauri, een ster van magnitude +5,6 in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. Om 00:16 uur verdwijnt de ster achter de onverlichte rand van de Maan en om 00:49 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 24° boven de horizon, bij het einde 20°. De Maan is voor 61% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 02:30:  De Maan staat 53' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt om 05:22 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux. Bekijk de samenstand rond 2:30 uur. Het tweetal staat dan boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 5°, op een afstand van 2,1° van elkaar. De Maan is voor 62% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. vrijdag 15 februari 06:51:  De Galileïsche maan Io staat op 24,6” ten noorden van Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 13° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 11° onder de horizon. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. zaterdag 16 februari Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M81, ook Bode's nevel genaamd, te bekijken. Het sterrenstelsel is te vinden in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een magnitude van 6,9m en een schijnbare afmeting van 25,7’. Het object is circumpolair en staat om 00:56 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 6 maart. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 05:24:  Tot 6:12 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. maandag 18 februari 07:15:  Venus staat 1,1° ten noorden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 13:17, bij ons op een hoogte van 5°, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 7:15 uur, of op 19 februari rond 7 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het zuidoosten, circa 8° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 1,1°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 7° boven de zuidoostelijke horizon, 1,3° van elkaar verwijderd. De helderheid van Venus is nu -3,7m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel. dinsdag 19 februari 10:03:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 356761 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’29,7”), door de kleinere afstand. De Maan is wassend, voor 100% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Het kaartje toont de Maan om 00:18 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op 54° boven de horizon, in het zuiden. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 16:54:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. De Volle Maan staat op dit moment op circa 356843 km van de Aarde, en hierdoor lijkt deze zo'n 7% groter en circa 14% helderder dan de gemiddelde Volle Maan. 18:30:  De Maan staat 1,6° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 14:38, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 18:30 uur. De twee objecten staan dan boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 3,2° van elkaar. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 100% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. vrijdag 22 februari 05:56:  Jupiters satelliet Ganymedes staat op 28,9” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 11°, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 23 februari 06:25:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel te zien. De verschijnselen beginnen met het einde van de verduistering, om 6:25 uur, op het moment dat Europa uit Jupiters schaduw verschijnt, en duurt tot 6:29 uur, op het moment dat Europa achter Jupiter verdwijnt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. zondag 24 februari 04:28:  Vannacht is een overgang van Io's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. Om 4:28 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 6:39 uur, op het moment dat Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (05:41 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 04:32:  Jupiters satelliet Europa staat op 10,0” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 4° boven de zuidoostelijke horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 29° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. maandag 25 februari 09:10:  Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,000 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 3,2 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 10,4 maal meer licht en warmte dan de Aarde. dinsdag 26 februari 04:15:  Van 4:15 tot 6:58 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 11°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. 12:28:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. woensdag 27 februari 02:25:  Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 18°08’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De planeet heeft nu magnitude -0,2, is voor 45% verlicht en heeft een schijnbare diameter van 7,2”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 18:49 uur, staat Mercurius nog 10° boven de horizon, in het westzuidwesten. Deze avondverschijning is dus gunstig (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten met de seizoenen). De planeet gaat om 20:02 uur onder, 01:47 uur na de Zon. Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Voor de grootste elongatie is Mercurius helderder dan erna. Om Mercurius te vinden kan een verrekijker handig zijn. Voor een lijst met ochtend- en avondverschijningen, zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius. 07:00:  De Maan staat 1,7° ten noorden van Jupiter (-1,6m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering vindt om 16:17 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 7 uur. De twee objecten staan dan zo'n 16° boven de zuidelijke horizon, 4,6° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 42% verlicht.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor maart 2019 De astrokalender voor het jaar 2019 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Maan bedekt Saturnus   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden