Astrokalender voor februari 2012 - hemel.waarnemen.com

woensdag 1 februari

18:05:

Tussen 18:05 en 19:56 uur zijn Europa's schaduw en Ganymedes gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat in het zuidzuidwesten op een hoogte van 47° boven de horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 15° onder de horizon. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

20:20: Kaartje

De Maan staat 3,4° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op 60° hoogte boven de zuidzuidwestelijke horizon en is dus goed te zien. De Maan is voor 65% verlicht.

donderdag 2 februari

18:07: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 18:07 tot 0:30 uur (3 februari) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 32° boven de westzuidwestelijke horizon. De Zon staat 35° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

vrijdag 3 februari

Over iets minder dan een week beginnen de sterrenkundecursussen op Sonnenborgh — Museum en Sterrenwacht in Utrecht. De jeugdcursus Reis door het heelal is bedoeld voor kinderen van 9–14 jaar. De cursus Inleiding in de sterrenkunde is geschikt voor iedereen vanaf 15 jaar, of kinderen vanaf ongeveer 12 jaar die de jeugdcursus hebben gevolgd. De jeugdcursus begint op woensdag 8 februari, de volwassenencursus op donderdag 9 februari. De curssusen worden gesponsord door hemel.waarnemen.com (door het geven van een cursusles) en vinden ieder voor- en najaar plaats.

20:31: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat op 8,0” ten zuiden van Europa. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

dinsdag 7 februari

00:49: De Maan bedekt 29 Cancri

De ster 29 Cancri, een ster van magnitude +5,9 in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. Om 00:49 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 02:01 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 51° staan, aan het einde van de bedekking op 45°. De Maan is voor 99% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

10:02: Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. Mercurius, de Zon en de Aarde staan nu op één lijn. De planeet wordt niet bedekt door de zonneschijf, maar beweegt er vanaf de Aarde gezien langs, 2,1° ten zuiden ervan. Dit is een moment waarop een binnenplaneet ver (1,397 AE, ofwel 208,9 miljoen km) van de Aarde staat en een kleine schijnbare diameter heeft (4,8”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

15:04:

Saturnus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting langs de ecliptica om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Hiermee begint Saturnus' oppositielus; de planeet wordt de komende tijd alsmaar beter zichtbaar. Het hemellichaam is nu vooral in de late nacht en ochtend te zien en de opkomst van de planeet vindt elke dag iets vroeger plaats. Rond zijn oppositie zal Saturnus vrijwel de gehele nacht zichtbaar zijn, doordat deze rond zonsondergang opkomt en rond zonsopkomst weer ondergaat. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” te zien aan de hemel. Al met een verrekijker zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details en de grootste manen van Saturnus worden waargenomen; zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,7m, zijn schijnbare diameter is 17,8”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Maagd. Gebruik deze hemelkaart om de planeet te vinden. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

18:59: Volledige overgang van Io

Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 18:59 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 22:28 uur, wanneer Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 20:18 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 21:10 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen.

22:54:

Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen, zodat er nauwelijks contrast is. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

woensdag 8 februari

04:19:

De Maan bedekt ω Leonis, een ster van magnitude +5,5 in het sterrenbeeld Leeuw. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 04:19 uur. Om 05:21 uur wordt deze weer zichtbaar aan de zeer dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 31° boven de horizon, bij het einde 22°. De Maan is voor 100% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

20:21:

Vanavond is een overgang van Europa's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal te zien. De verschijnselen beginnen om 20:21 uur met het einde van de overgang, wanneer Europa de Jupiterschijf verlaat, en eindigt om 22:52 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (20:28 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

21:54:

Tussen 21:54 en 22:52 uur zijn Europa's schaduw en Ganymedes gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de westelijke horizon. De Zon staat 42° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig.

donderdag 9 februari

21:41:

De Maan bedekt 62 Leonis, een ster met een helderheid van +6,0m in het sterrenbeeld Leeuw. Om 21:41 wordt de ster bedekt door de verlichte maanrand en om 22:42 komt deze weer tevoorschijn van achter de dunne onverlichte rand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 12° boven de horizon, bij het einde 20°. De Maan is voor 95% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

zaterdag 11 februari

19:35: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 367922 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’28,7”. De Maan is afnemend, voor 85% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 03:24 uur in het sterrenbeeld Maagd, op 31° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

zondag 12 februari

13:48: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidwesten, op een hoogte van ongeveer 15°, 4,4° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 77% verlicht.

dinsdag 14 februari

18:04:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee, bekeken door een verrekijker of telescoop, duidelijk meer dan een gladde schijf.

18:28: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 18:28 en 20:58 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 40° boven de zuidwestelijke horizon. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker.

20:58: Overgang van Io

Vanavond zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. Om 20:58 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 23:09 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 22:14 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

woensdag 15 februari

18:22: Kaartje

De Maan staat 3,9° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en in de schemering. De samenstand is te zien rond 7:30 uur, of op 16 februari rond 5:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de noordelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 13°, 7,2° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op circa 7° boven de zuidzuidoostelijke horizon, zo'n 7,6° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 39% verlicht.

20:32: Overgang van Europa

Vanavond zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal waar te nemen. De overgang begint om 20:32 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 23:04 uur, op het moment dat Europa's schaduw het oppervlak van Jupiter betreedt. In de tussentijd is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter verlaat (23:02 uur).

22:05: Mars is in het aphelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu groot en bedraagt 1,666AE, ofwel 249,228 miljoen km. Een waarnemer op Mars ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 1,7 maal zo klein als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 2,8 maal minder licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

donderdag 16 februari

Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M81, bekend als Bode's nevel, te zien. Het sterrenstelsel staat in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een magnitude van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 25,7’. Het object is circumpolair en staat om 00:57 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 73° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als dit sterrenstelsel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

04:29: De Maan bedekt 24 Ophiuchi

De ster 24 Ophiuchi, een ster met een helderheid van +5,6m in het sterrenbeeld Slangendrager, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het einde van de bedekking zichtbaar; om 04:29 komt de ster van achter de onverlichte maanrand tevoorschijn, 2° boven de horizon. De Maan is voor 34% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

18:31: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 18:31 tot 23:46 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Callisto, Ganymedes en Europa. Jupiter staat in het westzuidwesten op een hoogte van 27° boven de horizon. De Zon staat 30° onder de horizon en het is goed donker.

vrijdag 17 februari

05:58:

De Maan bedekt SAO 186135, een ster met een helderheid van +5,7m in het sterrenbeeld Boogschutter. De ster wordt bedekt door de verlichte rand van de Maan om 05:58 uur. Om 07:04 uur wordt deze weer zichtbaar aan de onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 6°, respectievelijk 11° boven de horizon. De Maan is voor 23% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zondag 19 februari

21:12: Bedekking van Ganymedes

Vanavond is een verduistering van de maan Ganymedes door Jupiters schaduw volledig waar te nemen. De verduistering begint om 21:12 uur, wanneer Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 22:59 uur, op het moment dat Ganymedes weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.

21:41: Neptunus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Neptunus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,5° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (31,0 AE, ofwel 4636 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (2,2”).

dinsdag 21 februari

23:35:

Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 4,4° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

donderdag 23 februari

03:04: Kaartje

De Maan staat 4,9° ten noorden van Mercurius (-1,1m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 22 februari rond 18:45 uur, of op 23 februari rond 18:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 3°, 6,5° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 11° in het westzuidwesten, zo'n 8,4° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 2% verlicht.

19:38: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 19:38 tot 23:25 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Ganymedes, Callisto en Europa. Jupiter staat op een hoogte van 21° boven de westelijke horizon. De Zon staat 31° onder de horizon en het is goed donker.

vrijdag 24 februari

03:00: Kaartje

De meteorenzwerm δ-Leoniden bereikt zijn maximum. Rond 01:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 55°) aan de hemel. Zelfs onder ideale omstandigheden is er van deze zwerm niet meer dan één meteoor per uur te verwachten. Rond 07:00 uur gaat het schemeren en om 07:38 uur komt de Zon op. De Maan stoort niet. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 35 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Leoniden 2012 voor meer informatie over deze meteoren.

zondag 26 februari

20:20: Bedekking van Ganymedes

Vanavond is een bedekking van de maan Ganymedes door de planeet Jupiter volledig waar te nemen. Om 20:20 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Ganymedes achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 22:33 uur, op het moment dat Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt.

maandag 27 februari

05:38: Kaartje

De Maan staat 2,9° ten noorden van Jupiter (-1,8m). De dichtste nadering gebeurt onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is te zien op 26 februari rond 22:45 uur, of op 27 februari rond 18:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 8° boven de horizon, 5,0° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen in het zuidwesten, op zo'n 46° boven de horizon, zo'n 7,0° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 26% verlicht.

15:01: Maan in het apogeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404863 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’30,9”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 31% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 18:48 uur in het sterrenbeeld Ram, op 48° boven de horizon, in het zuidwesten. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

21:14: Hebe in oppositie

De planetoïde 6 Hebe is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Leeuw staat, heeft tijdens de oppositie een schijnbare helderheid van slechts +9,4m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Hebe bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 53°. Dit gebeurt rond 01:09 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,3m. Kijk voor meer details over de oppositie van Hebe op deze pagina.

dinsdag 28 februari

18:52: Alle manen staan ten oosten van Jupiter

Tussen 18:52 en 23:10 uur staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 23° boven de westelijke horizon. De Zon staat 26° onder de horizon en het is goed donker.

woensdag 29 februari

03:00: Kaartje

De meteorenzwerm Virginiden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 01:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 41° boven de horizon. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 2 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn traag, met soms vuurbollen. Rond 07:00 uur gaat het schemeren en om 07:27 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 40% verlicht, maar gaat om 01:47 uur onder. Zie de pagina Virginiden 2012 voor meer details voor deze zwerm.

16:24: Eros in oppositie

De planetoïde 433 Eros is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Luchtpomp staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,1m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Eros bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 12°. Dit gebeurt rond 23:53 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +9,1m. Kijk voor meer details over de oppositie van Eros op deze pagina. Zie de pagina Planetoïden in 2012 voor meer gegevens van planetoïden.