Wintertijd   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor augustus 2021 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) zondag 1 augustus 16:07:  Mercurius is in bovenconjunctie en beweegt achter de Zon langs. De binnenplaneet is nu onzichtbaar, doordat deze zich te dicht bij de Zon bevindt. In deze positie staan Mercurius, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 1,7° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,342 AE, ofwel 200,8 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (5,0”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel. maandag 2 augustus 08:14:  Saturnus is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Saturnus op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Saturnus waar te nemen. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. Saturnus staat in het sterrenbeeld Steenbok. De planeet heeft een helderheid van +0,4m en zijn schijnbare diameter meet 18,6”. De planeet staat rond 01:48 uur in het zuiden, op een hoogte van slechts 19° boven de horizon, voor een waarnemer in Utrecht, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. De pagina opposities van Saturnus bevat meer details voor deze en andere opposities van Saturnus. Op die pagina zijn ook oppositiekaarten te vinden. 09:35:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404410 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’32,9”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 31% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:21 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 39° boven de oostzuidoostelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 22:29:  Van 22:29 tot 5:22 uur (3 augustus) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 24° boven de horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 23:41:  Jupiters satelliet Io staat op 2,6” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 12°. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 15° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. dinsdag 3 augustus 04:18:  De Maan staat 4,9° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 04:18, in onze streken op 23° hoogte boven de horizon, in het oosten. De Maan is voor 27% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. woensdag 4 augustus Augustus is een goede maand om de gasnevel NGC6992, ook de Sluiernevel genaamd, op te zoeken. De gasnevel is te vinden in het sterrenbeeld Zwaan en zijn schijnbare afmeting bedraagt 60,0’. Het object komt om 16:16 uur op, gaat om 11:17 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 70° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze gasnevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS. 22:41:  In de nacht van 4 op 5 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Ganymedes volledig te zien. De verduistering begint om 22:41 uur, op het moment dat Ganymedes in Jupiters schaduw verdwijnt, en eindigt om 3:49 uur, wanneer Ganymedes weer van achter Jupiter verschijnt. Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. donderdag 5 augustus 01:25:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 1:25 uur, wanneer Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 4:59 uur, op het moment dat Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 02:11 uur) en Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 04:15 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. 02:47:  Tot 3:49 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Europa en Callisto zichtbaar. vrijdag 6 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel NGC7009, ook bekend als de Saturnusnevel, op te zoeken. NGC7009 staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een magnitude van 8,0m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 1,7’. De opkomst van dit object is om 20:45 uur, de ondergang om 06:48 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op 27° boven de horizon. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als deze planetaire nevel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Foto: DSS. 00:00:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 0:00 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 2:40 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 00:22 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 02:18 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 05:30:  De Maan staat 4,0° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 21:44, bij ons 5° onder de horizon en in de schemering. De samenstand is te zien rond 5:30 uur, of op 7 augustus rond 5:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 15°, op een onderlinge afstand van 8,6°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 9°, zo'n 6,0° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 4% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 22:13:  Tot 23:31 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. zaterdag 7 augustus 01:15:  De Galileïsche maan Io staat op 2,7” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 21° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 06:53:  Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,4 dagen (33 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 2,1% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van slechts 0,6’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:31 uur in het sterrenbeeld Kreeft, op een hoogte van slechts 8,3° boven de oostnoordoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 15,4° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt 1,9 uur voor de Zon op, om 04:15. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 16,8°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan helpen om de dunne sikkel te zien. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. zondag 8 augustus 02:33:  De Galileïsche maan Ganymedes staat 12,3” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de horizon, in het zuiden. De Zon staat 21° onder de horizon en het is goed donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:06:  Jupiters satelliet Europa staat 10,0” ten zuiden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 15° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 15:50:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 4,1° ten noorden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. 17:00:  Het maximum van de meteorenzwerm δ-Aquariden noord vindt vandaag plaats. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. Rond 3:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 40°) aan de hemel. Er is dan bij ons ieder uur slechts een enkele meteoor van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 16–25 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan stoort niet. Rond 5:30 uur gaat het schemeren en om 6:14 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag, maar de duur van het maximum is met 21 dagen vrij lang, zodat in totaal toch nog een redelijk aantal meteoren te zien is. Zie de detailpagina δ-Aquariden noord 2021 voor meer informatie over deze meteoren. maandag 9 augustus 05:30:  De Maan staat 2.6° ten noorden van Mercurius (-1.1m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 05:30, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en in de schemering. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. 18:20:  De Maan staat 3.8° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 18:20 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 32°, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. 21:36:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,2 dagen (30 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is voor 1,9% verlicht en wassend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,6’ en hij is alleen kort na zonsondergang met veel moeite zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 21:31 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op slechts 5,0° boven de horizon, in het westnoordwesten. De Zon staat nu 8,9° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 22:13 onder, 1,0 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 16,0°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is noodzakelijk. Een eenvoudige verrekijker is nodig om de Maan te vinden. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; het begrip Nieuwe Maan hangt samen met nieuwe maand. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. 21:45:  De Maan staat 3,3° ten noorden van Mars (+2,0m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 04:12, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 9 augustus rond 21:45 uur. De twee objecten staan dan in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 2°, 5,4° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 2% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. dinsdag 10 augustus 02:03:  De Galileïsche maan Io staat op 2,4” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 25°. De Zon staat 22° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 07:00:  Het maximum van de meteorenzwerm η-Eridaniden vindt vandaag plaats. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 5 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 25° boven de horizon. Het beste moment om η-Eridaniden waar te nemen is op 11 augustus rond 4:00 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 12° boven de zuidoostelijke horizon, dus niet zeer gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 29–41 meteoren per uur zichtbaar. De Maan stoort niet. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:17 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 4,2 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina η-Eridaniden 2021 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. woensdag 11 augustus 21:30:  De Maan staat 3,5° ten noorden van Venus (-3,4m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering vindt om 10:45 plaats, in de Lage Landen op 10° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 21:30 uur. De twee objecten staan dan boven de westelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 9°, op een onderlinge afstand van 5,4°. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 12% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. donderdag 12 augustus 01:57:  Mercurius staat 1.1° ten noordoosten van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 01:57 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar. De helderheid van Mercurius is nu -0,8m. 04:42:  Tot de ochtendschemering zijn van de grote Jupitermanen alleen Europa en Callisto zichtbaar. 10:25:  De planetoïde 349 Dembowska is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Zuidervis staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,7m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Dembowska rond 02:04 uur in het zuiden, op circa 11° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Dembowska op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2021. vrijdag 13 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M15 op te zoeken. M15 staat in het sterrenbeeld Pegasus, heeft een magnitude van 6,4m en een schijnbare afmeting van 12,3’. Het object komt om 18:40 uur op, gaat om 08:50 uur onder en staat om 01:47 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 50° boven de horizon. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. Augustus is een goede maand om de bolhoop M2 op te zoeken. M2 staat in het sterrenbeeld Waterman, heeft een helderheid van 6,5m en een schijnbare afmeting van 12,9’. Het object komt om 19:52 uur op, gaat om 07:45 uur onder en staat om 01:50 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 8 augustus. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Foto: DSS. 01:55:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De schaduwovergang begint om 1:55 uur, wanneer Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 4:24 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (02:06 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 04:13 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 02:00:  Het maximum van de meteorenzwerm Perseïden vindt vandaag plaats. De meteoren van de Perseïden zijn helder en snel en hebben nalichtende sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 85 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 7:30 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 84° boven de horizon. Het beste moment om Perseïden waar te nemen is op 13 augustus rond 3:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 60° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Er zijn dan bij ons ieder uur naar schatting ongeveer 48–65 meteoren van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 60–80 meteoren per uur zichtbaar. De Maan stoort niet. Rond 5:45 uur gaat het schemeren en om 6:20 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 3,1 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Perseïden 2021 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 21:45:  De Maan staat 4,9° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 17:04, in onze streken op 28° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 21:45 uur. De twee objecten staan dan boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 10°, op een afstand van 5,4° van elkaar. De Maan is voor 30% verlicht. 22:35:  In de nacht van 13 op 14 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Europa in zijn geheel waar te nemen. Om 22:35 uur zien het begin van de verduistering, wanneer Europa in Jupiters schaduw verdwijnt, en eindigt om 1:46 uur, wanneer Europa weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 23:10:  In de nacht van 13 op 14 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. Om 23:10 uur zien het begin van de verduistering, wanneer Io in de schaduw van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 1:37 uur, wanneer Io weer van achter Jupiter verschijnt. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 23:10:  Tot 1:37 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. zaterdag 14 augustus 01:14:  De Galileïsche maan Ganymedes staat 9,9” ten noorden van Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 24° boven de horizon. De Zon staat 23° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 01:46:  Van 1:46 tot 5:42 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 22° boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Zon staat 19° onder de horizon en het is donker. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 21:35:  De planetoïde 80 Sappho is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Veulen staat, heeft tijdens de oppositie een magnitude van slechts +9,9m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Sappho bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 41°. Dit gebeurt rond 01:25 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Sappho. Zie de pagina Planetoïden in 2021 voor meer gegevens van planetoïden. zondag 15 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M30 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Steenbok, heeft een magnitude van 7,5m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,0’. De opkomst van dit object is om 21:59 uur, de ondergang om 05:35 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:49 uur, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M30 goed te kunnen zien. Zoek een donkere waarneemplaats en kijk rond Nieuwe Maan, bijvoorbeeld in de week rond 8 augustus. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 01:10:  De Galileïsche maan Europa staat 3,4” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidzuidoosten op een hoogte van 23° boven de horizon. De Zon staat 23° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 17:20:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 00:00:  De Galileïsche maan Europa staat 4,8” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 19° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat 20° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een verrekijker op statief al voldoende. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. maandag 16 augustus 21:39:  Van 21:39 tot 5:48 uur (17/08) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 24°. De Zon staat 24° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. 23:03:  De Maan staat 3,4° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 23:03, in onze streken op 6° hoogte boven de horizon, in het zuidwesten. De Maan is voor 64% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. dinsdag 17 augustus 02:07:  De Galileïsche maan Ganymedes staat 4,7” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 25° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 24° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:36:  Jupiters satelliet Io staat 2,2” ten zuiden van Europa. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 1,03”. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de horizon, in het zuidwesten. De Zon staat 15° onder de horizon. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 11:16:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 369124 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’22,4”. De Maan is wassend, voor 65% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 21:37 uur in het sterrenbeeld Slangendrager, op 12° boven de zuidelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 22:33:  De Galileïsche maan Io staat 3,8” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 11° boven de horizon, in het zuidoosten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 13° onder de horizon. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. woensdag 18 augustus 21:15:  Mercurius staat 4,3' ten zuidwesten van Mars (+2,0m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 05:17, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is met veel moeite te zien op 18 augustus rond 21:15 uur. De twee objecten staan dan zo'n 2° boven de westelijke horizon, op een afstand van 22' van elkaar. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De helderheid van Mercurius is nu -0,4m. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer planeten te zien zijn. donderdag 19 augustus 09:36:  De planetoïde 43 Ariadne is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een magnitude van slechts +9,6m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Ariadne bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 31°. Dit gebeurt rond 01:36 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Ariadne. vrijdag 20 augustus 02:29:  Jupiter is in oppositie met de Zon. Voor een waarnemer op Aarde staat de planeet tegenover de Zon aan de hemel. Als gevolg daarvan komt Jupiter op rond zonsondergang en gaat rond zonsopkomst weer onder. De planeet is hierdoor vrijwel de gehele nacht te zien. Daarnaast staat hij relatief dicht bij de Aarde, zodat hij helder en groot lijkt. Dit zijn ideale omstandigheden om Jupiter waar te nemen. Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen. Ook zijn dan overgangen, verduisteringen en bedekkingen van de jupitermanen te zien. De helderheid van Jupiter bedraagt -2,4m, zijn schijnbare diameter is 49,1”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Steenbok. Voor een waarnemer in Utrecht bereikt de planeet rond 01:45 uur zijn maximale hoogte van 24°, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Jupiter. De pagina opposities van Jupiter bevat meer details voor deze en andere opposities van Jupiter. Op die pagina zijn ook oppositiekaarten te vinden. zaterdag 21 augustus 00:41:  Jupiters satelliet Io staat 2,1” ten zuiden van Europa. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,99”. Jupiter staat op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. De Zon staat 24° onder de horizon en het is donker. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 01:03:  Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Io volledig te zien. De bedekking begint om 1:03 uur, wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:22 uur, wanneer Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. 01:10:  Tot 3:22 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. 01:10:  Vannacht is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Europa in zijn geheel te zien. Om 1:10 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Europa achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 4:06 uur, wanneer Europa weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 03:49:  De Maan staat 4,4° ten zuidoosten van Saturnus (+0,5m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 03:49 plaats, in de Lage Landen op 5° hoogte boven de zuidwestelijke horizon. De Maan is voor 97% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 22:16:  In de nacht van 21 op 22 augustus zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 22:16 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 0:37 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (22:19 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:34 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. zondag 22 augustus 05:15:  De Maan staat 4,2° ten zuidoosten van Jupiter (-2,4m), in het sterrenbeeld Steenbok. De dichtste nadering vindt om 10:19 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 5:15 uur. De twee objecten staan dan zo'n 6° boven de zuidwestelijke horizon, 5,3° van elkaar vandaan. De Maan is voor 100% verlicht. 05:31:  De Galileïsche maan Europa staat 2,8” ten noorden van Ganymedes. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 1,33”. Jupiter staat op een hoogte van 7° boven de horizon, in het westzuidwesten, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 10° onder de horizon. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 14:02:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. 21:25:  Tussen 21:25 en 22:32 uur zijn Europa, Europa's schaduw, Ganymedes en Ganymedes' schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 10° boven de horizon, in het zuidoosten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 10° onder de horizon. Van 22:32 tot 22:42 uur zijn Europa's schaduw, Ganymedes en Ganymedes' schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat nu in het zuidoosten op een hoogte van 14° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat intussen 15° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. maandag 23 augustus 21:40:  In de nacht van 23 op 24 augustus zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Callisto volledig waar te nemen. De bedekking begint om 21:40 uur, op het moment dat Callisto achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 3:07 uur, wanneer Callisto weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor het waarnemen van een bedekking is een telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een verrekijker op statief genoeg. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. woensdag 25 augustus 00:58:  De Galileïsche maan Io staat op 3,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 24° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 26° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 12:41:  De planetoïde 89 Julia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Waterman, heeft nu een schijnbare magnitude van slechts +9,0m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Julia rond 01:28 uur in het zuiden, op circa 38° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +9,9m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Julia. donderdag 26 augustus 02:11:  Jupiters satelliet Io staat op 2,8” ten zuiden van Ganymedes. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 1,27”. Jupiter staat op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 27° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 04:25:  De Galileïsche maan Io staat 2,4” ten zuiden van Ganymedes. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,87”. Jupiter staat op een hoogte van 13° boven de zuidwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 18° onder de horizon en het is donker. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 22:17:  De Galileïsche maan Io staat 4,5” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 14° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 14° onder de horizon. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. vrijdag 27 augustus 21:30:  De Galileïsche maan Io staat 1,8” ten zuiden van Europa. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,68”. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 9° boven de horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 23:45:  De Galileïsche maan Io staat op 1,9” ten zuiden van Europa. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,71”. Jupiter staat boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 22°. De Zon staat 23° onder de horizon en het is donker. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 28 augustus 02:47:  Vannacht zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel waar te nemen. Om 2:47 uur zien we het begin van de bedekking wanneer Io achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 5:16 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 03:25:  Tot 5:16 zijn van de grote Jupitermanen alleen Ganymedes en Callisto zichtbaar. 03:40:  De ster 31 Arietis, een ster van magnitude +5,6 in het sterrenbeeld Ram, wordt bedekt door de Maan. Om 03:40 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 04:55 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 42° staan, aan het einde van de bedekking op 49°. De Maan is voor 70% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 21:11:  Tussen 21:11 en 0:00 uur (29 augustus) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat in het zuidoosten op een hoogte van 17° boven de horizon. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. zondag 29 augustus Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de planetaire nevel NGC7293, ook bekend als de Helixnevel, waar te nemen. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Waterman en heeft een schijnbare afmeting van 12,8’. De opkomst van dit object is om 21:37 uur, de ondergang om 05:46 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:43 uur, op 17° boven de horizon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS. 00:00:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 0:00 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 2:32 uur, op het moment dat Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (00:14 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (02:18 uur). 21:13:  Vanavond zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io volledig te zien. Om 21:13 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Io achter Jupiter verdwijnt, en duurt tot 23:45 uur, op het moment dat Io weer uit Jupiters schaduw verschijnt. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 21:57:  In de nacht van 29 op 30 augustus is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De overgang begint om 21:57 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 1:16 uur, op het moment dat Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (22:27 uur) en Europa de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:46 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 23:42:  Van 23:42 tot 1:16 uur zijn meerdere overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk te zien op de planeetschijf van Jupiter. Van 23:42 tot 0:43 uur zijn Europa, Europa's schaduw en Ganymedes gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 23° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. De Zon staat 26° onder de horizon en het is donker. Van 0:43 tot 0:46 uur zijn Europa, Europa's schaduw, Ganymedes en Ganymedes' schaduw te zien op de schijf van Jupiter. Tussen 0:46 en 1:16 uur zijn Europa's schaduw, Ganymedes en Ganymedes' schaduw te zien op Jupiters schijf. Jupiter staat nu op een hoogte van 24° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 28° onder de horizon en het is donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 23:42:  In de nacht van 29 op 30 augustus zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 23:42 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 4:21 uur, op het moment dat Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (00:43 uur) en Ganymedes de Jupiterschijf weer achter zich laat (03:17 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. maandag 30 augustus 04:22:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404100 km. Door de grotere afstand lijkt de Maan nu kleiner aan de hemel te staan dan gemiddeld: 29’34,2”. De Maan is afnemend, voor 48% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 06:12 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van 56° boven de horizon, in het zuidzuidoosten. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. 09:13:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. dinsdag 31 augustus 21:08:  Jupiters satelliet Io staat op 11,0” ten noorden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 8°, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 22:28:  De Galileïsche maan Europa staat 13,7” ten noorden van Callisto. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 17°. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

Meer hemelverschijnselen   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor september 2021 De astrokalender voor het jaar 2021             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Wintertijd   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden