04:50:  Van 4:50 tot 5:52 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de oostelijke horizon, op een hoogte van 26°. De Zon staat 12° onder de horizon. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende.

05:24:  De Galileïsche maan Io staat 6,7” ten zuiden van Europa. Jupiter staat in het oosten op een hoogte van 26° boven de horizon. De Zon staat 12° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

Dit is een goed moment in het jaar om de planetaire nevel NGC7293, genaamd de Helixnevel, te bekijken. De planetaire nevel staat in het sterrenbeeld Waterman en zijn schijnbare afmeting bedraagt 12,8’. De opkomst van dit object is om 21:37 uur, de ondergang om 05:42 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:39 uur, op 17° boven de horizon. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Bij het waarnemen van een zwak en contrastarm object als deze planetaire nevel is een behoorlijke telescoop nodig om iets te kunnen zien. Foto: DSS.

05:19:  Tussen 5:19 en 6:10 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Callisto, Europa en Ganymedes. Jupiter staat boven de oostelijke horizon, op een hoogte van 30°. De Zon staat 10° onder de horizon. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een stabiele verrekijker voldoende.

17:34:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 404548 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’32,3”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment wassend, voor 37% verlicht en hij is vooral 's avonds in het zuiden en aan het begin van de nacht in het westen zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 21:09 uur in het sterrenbeeld Weegschaal, op slechts 5,4° boven de horizon, in het zuidwesten. Al met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

21:14:  De Maan bedekt 4 Scorpii, een ster van magnitude +5,6 in het sterrenbeeld Schorpioen. Om 21:14 wordt de ster bedekt door de onverlichte maanrand en om 22:07 komt deze weer tevoorschijn van achter de verlichte rand. De Maan staat bij de intrede 6° boven de horizon, bij de uittrede is dat 1°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 46% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

03:19:  De Galileïsche maan Io staat 10,6” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de horizon, in het oostnoordoosten, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 26° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

08:25:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier, voor de tweede keer deze maand. Twee maal dezelfde maanfase in een maand komt gemiddeld eens in de ruim acht maanden voor. Wanneer het om de tweede Volle Maan gaat wordt dit een Blauwe Maan genoemd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

21:00:  De Maan staat 1,1° ten zuiden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 11:11 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 21 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidwesten, circa 8° boven de horizon, 4,5° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 55% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn.

Vandaag begint de weerkundige herfst. De meteorologische herfst omvat per definitie de maanden september, oktober en november. De astronomische herfst begint op 22 september.

De september-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie.

08:00:  Het maximum van de meteorenzwerm Aurigiden vindt vandaag plaats. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. Rond 9:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 77°) aan de hemel. Het beste moment om Aurigiden waar te nemen is op 1 september rond 4:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 46° boven de horizon, in het oosten. Doordat de omstandigheden niet ideaal zijn, zijn er bij ons dan ieder uur naar schatting slechts ongeveer 0–3 meteoren van deze zwerm zichtbaar. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 10–18 meteoren per uur zichtbaar. Op een goed donkere plek zijn circa drie keer zoveel meteoren te zien als in dichtbevolkt gebied. De Maan stoort niet. Rond 6:15 uur gaat het schemeren en om 6:51 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief laag en de lengte van het maximum is met 2,8 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina Aurigiden 2025 voor meer details voor deze zwerm.

06:45:  Mercurius staat 1,2° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 17:11 plaats, bij ons op 27° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 6:45 uur, of op 3 september rond 6:15 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het oosten, op een hoogte van ongeveer 7°, op een onderlinge afstand van 1,4°. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 3° in het oostnoordoosten, 1,6° van elkaar verwijderd. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 2° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,3m.

02:27:  Van 2:27 tot 6:18 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de horizon, in het oostnoordoosten. De Zon staat 21° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

05:55:  De Galileïsche maan Europa staat op 6,7” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 34° boven de oostelijke horizon. De Zon staat 10° onder de horizon. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.