Astrokalender voor mei 2012

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT)

dinsdag 1 mei

10:49: Kaartje

De Maan staat 8,0° ten zuiden van Mars (+0,2m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is 's nachts te zien rond 3 uur, of 's avonds rond 21:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westen, op een hoogte van ongeveer 10°, op een onderlinge afstand van 9,4°. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 44° boven de zuidelijke horizon, zo'n 10,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 71% verlicht.

vrijdag 4 mei

16:17: Iris in oppositie

De planetoïde 7 Iris is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Weegschaal staat, heeft tijdens de oppositie een magnitude van slechts +9,5m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Iris bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 17°. Dit gebeurt rond 01:33 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Iris op deze pagina.

18:42: Kaartje

De Maan staat 6,7° ten zuidwesten van Saturnus (+0,5m). De dichtste nadering gebeurt bij ons 4° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 22 uur. De twee objecten staan dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 20°, op een onderlinge afstand van 7,0°. De Maan is voor 97% verlicht.

zondag 6 mei

22:00: Kaartje

De meteorenzwerm η-Aquariden bereikt zijn maximum. De radiant van de zwerm staat rond 09:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 37 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en hebben nalichtende sporen. Rond 05:15 uur gaat het schemeren en om 06:00 uur komt de Zon op. Het beste moment om η-Aquariden waar te nemen is hierdoor rond 04:30 (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 10° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; alleen de helderste meteoren zijn hierdoor zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 22 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is, volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen. Zie de pagina η-Aquariden 2012 voor meer details voor deze zwerm.

05:34: Maan in het perigeum

De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 356955 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 33’28,6”. De Maan is wassend, voor 100% verlicht en hij is vrijwel de gehele nacht zichtbaar; 's avonds in het (zuid)oosten en tegen de ochtend in het westen of zuidwesten. Doordat het moment van perigeum vrijwel samenvalt met dat van Volle Maan (slechts één minuut later — zie hieronder) is de Maan vannacht extreem helder, wat ongunstig is voor het waarnemen van meteoren (zie hierboven). Het kaartje toont de Maan om 01:24 uur in het sterrenbeeld Weegschaal, op een hoogte van 19° boven de zuidelijke horizon. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan.

05:35:

Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Doordat de Volle Maan vrijwel gelijktijdig plaatsvindt met het perigeum (slechts één minuut vroeger — zie hierboven) is de Maan door zijn geringe afstand vannacht buitengewoon helder, slecht nieuws voor de meteoren van vannacht.

22:54: De Maan bedekt SAO 183646

De ster SAO 183646, een ster met een helderheid van +5,8m in het sterrenbeeld Weegschaal, wordt bedekt door de Maan. Alleen het einde van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 22:54 komt de ster tevoorschijn van achter de zeer dunne onverlichte maanrand, op een hoogte van 4°. De Maan is voor 99% verlicht, wat het moeilijk maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

maandag 7 mei

18:19: Kaartje

De Maan staat 4,4° ten noorden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien op 8 mei rond 0:45 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 5,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 95% verlicht.

donderdag 10 mei

01:49: De Maan bedekt ξ 1 Sagittarii

De ster ξ 1 Sagittarii, een ster met een helderheid van +5,0m in het sterrenbeeld Boogschutter, wordt bedekt door de Maan. Om 01:49 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 02:17 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 4° staan, aan het einde van de bedekking op 7°. De Maan is voor 80% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.

zaterdag 12 mei

23:47:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender.

zondag 13 mei

De maand mei is zeer geschikt om de bolhoop M5 te zien. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Slang, heeft een magnitude van 5,8m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 17,4’. De opkomst van dit object is om 19:24 uur, de ondergang om 07:47 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:37 uur, op 40° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 21 mei. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

04:43:

De Maan bedekt 46 Capricorni, een ster van magnitude +5,1 in het sterrenbeeld Steenbok. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 04:43 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 16°. De Maan is voor 48% verlicht. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België.

15:23: Jupiter is in conjunctie met de Zon en beweegt er vanaf de Aarde gezien achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Jupiter, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,8° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (6,010 AE, ofwel 899 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (32,8”).

dinsdag 15 mei

16:33: Venus

Venus is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de grootste oostelijke elongatie en benedenconjunctie. In dit geval vindt tijdens de benedenconjunctie, op 6 juni, ook een zeldzame venusovergang plaats. Op dit moment is Venus het helderste object aan de avondhemel; de planeet gaat zo'n 3 uur na de Zon onder. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer gegevens.

woensdag 16 mei

15:00: Kaartje

De meteorenzwerm α-Scorpiiden bereikt zijn maximum. Rond 02:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 13°) aan de hemel. Zelfs onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm slechts zo'n 3 meteoren per uur te verwachten. Rond 05:00 uur gaat het schemeren en om 05:43 uur komt de Zon op. De Maan komt om 03:37 uur op, is voor ongeveer 20% verlicht en stoort niet erg. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 14 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina α-Scorpiiden 2012 voor meer details voor deze zwerm.

zaterdag 19 mei

18:14: Maan in het apogeum

De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 406448 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’24,0”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 1% verlicht en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Het kaartje toont de Maan om 05:21 uur in het sterrenbeeld Ram, op slechts 4,6° boven de horizon, in het oostnoordoosten. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

zondag 20 mei

05:57: De Maan staat 1.3° ten noordwesten van Mercurius (-1.3m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 5°, maar bij daglicht. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien.

15:53: De Maan staat 1.3° ten noorden van Jupiter (-1.5m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op een hoogte van 45°, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar.

maandag 21 mei

00:36: De Maan staat 4.4° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt bij ons onder de horizon plaats. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar.

01:47:

Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment om deepsky-objecten waar te nemen. Er vindt een zonsverduistering plaats in Noord-Amerika en Azië.

23:34: De Maan staat 4.2° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering vindt onder de horizon plaats voor een waarnemer in de Benelux. De samenstand is vanuit de Lage Landen vrijwel onzichtbaar.

dinsdag 22 mei

07:30: Mercurius staat 23' ten noorden van Jupiter (-1.5m). De dichtste nadering vindt in de Lage Landen plaats op 17° hoogte, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -1,5m.

22:51: Kaartje

De Maan staat 5,5° ten zuiden van Venus (-3,8m). De dichtste nadering gebeurt in onze streken op 4° hoogte boven de noordwestelijke horizon en in de schemering. De samenstand is met veel moeite te zien rond 22:45 uur. De Maan was net Nieuw, en Venus is op weg naar haar overgang over de zonneschijf op 6 juni, dus beide objecten staan op dit moment dicht bij de Zon. De twee objecten staan boven de noordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, op een afstand van 5,5° van elkaar. De Maan is voor ongeveer 3% verlicht.

donderdag 24 mei

17:26: Mercurius staat 4.1° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt bij ons plaats op 35° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. De helderheid van Mercurius is nu -1,7m.

zondag 27 mei

De maand mei is zeer geschikt om de bolhoop M80 op te zoeken. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Schorpioen, heeft een helderheid van 7,2m en een schijnbare afmeting van 8,9’. De opkomst van dit object is om 21:49 uur, de ondergang om 05:28 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 01:41 uur, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

13:19: Mercurius is in bovenconjunctie met de Zon. De binnenplaneet beweegt vanaf de Aarde gezien achter de Zon langs. Mercurius staat op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor onzichtbaar. In deze positie staan Mercurius, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,5° ten noorden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In bovenconjunctie staat een binnenplaneet op maximale afstand (1,322 AE, ofwel 197,7 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (5,1”). Voor de conjunctie bevond Mercurius zich aan de ochtendhemel, erna staat de planeet aan de avondhemel.

maandag 28 mei

22:16:

De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de avond en vroege nacht zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

dinsdag 29 mei

06:48: Mercurius is in het perihelium van zijn baan. De afstand tot de Zon is nu klein en bedraagt 0,307AE, ofwel 46,001 miljoen km. Een waarnemer op Mercurius ziet de schijnbare diameter van de Zon ongeveer 3,3 maal zo groot als een waarnemer op Aarde, en de planeet ontvangt circa 10,9 maal meer licht en warmte van de Zon dan de Aarde.

09:01: Kaartje

De Maan staat 7,1° ten zuiden van Mars (+0,6m). De dichtste nadering gebeurt voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 1:30 uur, of op 29 mei rond 22:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 8° boven de westelijke horizon, 8,4° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen in het zuidwesten, op zo'n 34° boven de horizon, 10,5° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 57% verlicht.

donderdag 31 mei

Nieuw: Astrokalender via Google Agenda. De astrokalender van hemel.waarnemen.com kan nu worden toegevoegd aan je eigen Google Agenda/Google Calendar. De hemelverschijnselen verschijnen dan op het juiste moment in je kalender. Je kunt op een gebeurtenis klikken voor een link met meer details. Gebruik de knop hiernaast om de astrokalender toe te voegen:

Meer hemelverschijnselen

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten
De astrokalender voor juni 2012
De astrokalender voor het jaar 2012

Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via