Begin van de winter – Google Play SterHemel app MijnHemel App Store – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen – FAQ – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender Google Play App Store YouTube Google agenda Facebook Twitter

Wat voor bijzonder object heb ik gefotografeerd?

Ik heb een foto gemaakt van een bijzonder object aan de hemel. Kunt u mij vertellen wat dit is?

Figuur 1: spookbeeldjes door een extreem overbelichte foto tijdens een zonsverduistering. De helderste spookbeeldjes zijn diametraal tegenover de overbelichte Zon te zien, maar zelfs boven en onder de Zon zijn nog spookbeeldjes zichtbaar. De Zon zelf is zodanig overbelicht dat zelfs de sikkelvorm onzichtbaar is. De heldere witte vlek met stralen rechts is dus niet de Zon, maar het overbelichte gebied op de foto om de Zon — de Zon zelf is veel kleiner. Bron: Wikipedia.

Ik krijg deze vraag regelmatig in verschillende gedaantes, en vat dit alles samen in één antwoord. Merk overigens op dat het een heel vreemde vraag is — een fotograaf die mij vraagt wat hij of zij heeft gefotografeerd! Dat zou natuurlijk andersom moeten zijn. In veel gevallen gaat het om overbelichte of onderbelichte foto's van (daardoor) onherkenbare hemelobjecten. Voor mij is het natuurlijk onmogelijk te herkennen om wat voor onherkenbaar object het gaat. De oplossing is vaak het gebruik van een betere camera (gebruik geen automatische camera, en al helemaal geen telefoon!), een statief en de juiste belichtingstijden. Zie het uitgebreidere antwoord hieronder voor meer details.

In bijna alle gevallen is je foto overbelicht en is er een spookbeeldje van het felle object dat je fotografeerde te zien. Zo'n spookbeeldje ontstaat doordat het felle licht in de lenzen, filters of CCD van je camera wordt gespiegeld. Hierdoor wordt het verzwakt, maar verdwijnt het niet helemaal. Het is ook mogelijk om spookbeeldjes te genereren wanneer het heldere object zich (net) buiten beeld bevindt. In het Engels heten deze fenomenen lens flare en de Engelse Wikipedia heeft hier een artikel over.

Het heldere object is vaak de Zon (in vrijwel alle foto's die ik krijg die overdag genomen zijn), of de Maan (de meeste nachtfoto's). Maar ook als je een heldere planeet als Jupiter fotografeert en overbelicht (bijvoorbeeld om de manen op de foto te krijgen) kan dit voorkomen.

In de meeste gevallen is het spookbeeld diametraal tegenover het heldere object op de foto te zien, d.w.z. puntgespiegeld in het midden van de foto. Neem het overbelichte object (Zon, Maan, Jupiter), neem het midden van de foto en verleng die afstand met een factor twee. Het spookbeeld bevindt zich meestal rond dat punt in de foto.

Een andere mogelijke manier om spookbeeldjes te creëren is door door een raam te fotograferen. Zelfs bij enkel glas zijn er twee oppervlakken waartussen het beeld meerdere keren gespiegeld kan worden, elk volgende beeldje steeds zwakker. Bij dubbel of driedubbel glas zijn uiteraard veel meer spiegelingen mogelijk.

Om overbelichting en spookbeeldjes te voorkomen kunnen de volgende tips nuttig zijn:

Om de hemel te fotograferen is een echte, het liefst spiegelreflex-, camera nodig, waar je handmatig het diafragma en de sluitertijd kunt instellen. Foto's gemaakt met automatische camera's, of, nog erger, een telefoon, tonen vaak overbelichte (of soms onderbelichte) beelden, die waardeloos zijn. Monteer je camera op een stevig statief. Gebruik een lens met een brandpuntsafstand van ten minste 200mm (tenzij je sterrenbeelden wilt fotograferen) en zet het diafragma volledig open (het liefst op f/2.8 of beter). De belichtingstijd voor zwakke objecten bedraagt vaak seconden tot tientallen seconden. Als de brandpuntsafstand groter wordt, wordt het beeld lichtzwakker en de beweging door de aardrotatie duidelijker, en moet je de sterrenhemel gaan volgen voor een scherpe foto.
Als je niet een camera op statief hebt gebruikt zoals hierboven beschreven, dan heb je waarschijnlijk een onherkenbaar, overbelicht object gefotografeerd (Zon, Maan, planeet, ster, straatlantaarn). Het heeft dan weinig zin mij (of iemand anders) te vragen wat je hebt gefotografeerd.
Ik ken geen camera die zonder speciaal filter een opname van de Zon kan maken. Wil je een foto van de Zon maken, koop dan een speciaal zonnefilter.
Wil je geen foto van de Zon maken, maak dan geen foto van de Zon! De beste foto's worden gemaakt met de rug naar de Zon. Wil je toch in de richting van de Zon fotograferen, probeer dan de Zon zoveel mogelijk buiten beeld te houden, of neem de spookbeeldjes op de koop toe.
De belichtingsmeter van je camera is in veel gevallen niet te vertrouwen wanneer je een donker beeld hebt met één helder object. Voorbeelden zijn een nachthemel met een heldere Maan of planeet, of een landschap met de Zon (een landschap is donker vergeleken met de Zon). bepaal de belichtingstijd, het diafragma en de ISO-waarde van de opname dus handmatig, niet automatisch. Meestal is de belichtingstijd veel korter dan je camera aangeeft.
Leer over je camera en fotografie voor je gaat fotograferen!

Zie ook:
Wat was dat (heldere) lichtverschijnsel aan de hemel?
Lens flare (Engelse Wikipedia)

@hemel_waarnemen volgen