Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT)

dinsdag 25 juni

02.09: De Maan bedekt 33 Piscium

De ster 33 Piscium (BC Piscium), een ster met een helderheid van +4,6m in het sterrenbeeld Vissen, wordt bedekt door de Maan. De ster verdwijnt om 02:09 achter de verlichte maanrand en komt om 03:08 uur weer tevoorschijn aan de onverlichte kant van de Maan. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 1° boven de horizon, bij het einde 9°. De Maan is voor 54% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel.

11.46:

De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

woensdag 26 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de sterhoop met nevel M17, ook bekend als de Omega-nevel, te zien. De sterhoop met nevel staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,0m en een schijnbare afmeting van 46,0’. Het object komt om 21:13 uur op, gaat om 06:21 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 22° boven de horizon. Een donkere locatie en een datum rond Nieuwe Maan zijn aan te raden, bijvoorbeeld in de week rond 2 juli. Om een relatief helder en scherp object als deze sterhoop met nevel waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Voor het waarnemen van de nevel is een grotere kijker nuttig. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS.

03.47: De Maan bedekt 20 Ceti

De ster 20 Ceti, een ster met een helderheid van +4,8m in het sterrenbeeld Walvis, wordt bedekt door de Maan. Alleen het begin van de bedekking is zichtbaar vanuit Utrecht; om 03:47 verdwijnt de ster achter de verlichte maanrand, op een hoogte van 13°. De Maan is voor 44% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

22.53: Alle manen staan ten westen van Jupiter

Van 22:53 tot 3:52 uur (27 juni) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Ganymedes, Europa en Callisto. Jupiter staat in het zuidzuidwesten op een hoogte van 15° boven de horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 14° onder de horizon.

donderdag 27 juni

Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M28 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 11,2’. Het object komt om 22:11 uur op, gaat om 05:22 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M28 goed te kunnen zien. Foto: DSS.

02.55: Europa in conjunctie met Ganymedes

Jupiters satelliet Europa staat 23,4” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 9° boven de horizon, dus kies een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon. De Zon staat 13° onder de horizon. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie.

vrijdag 28 juni

00.00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Cetiden vindt vandaag plaats. Rond 9:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 26°) aan de hemel. Zelfs wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld slechts zo'n 4 meteoren per uur vallen. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:21 uur komt de Zon op. De Maan komt om 2:52 uur op, is voor ongeveer 25% verlicht en stoort niet erg. Het beste moment om τ-Cetiden waar te nemen is op 28 juni rond 2:00 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 17° onder de oostelijke horizon; erg ongunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 2–7 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 5 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de pagina τ-Cetiden 2019 voor meer details voor deze zwerm.

23.23: Bedekking van Io

In de nacht van 28 op 29 juni zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Io in zijn geheel te zien. De bedekking begint om 23:23 uur, op het moment dat Io achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en duurt tot 2:01 uur, op het moment dat Io weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

23.57: Europa in conjunctie met Callisto

De Galileïsche maan Europa staat op 34,9” ten noorden van Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 16° boven de zuidelijke horizon. De Zon staat 11° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zaterdag 29 juni

23.48: Io in conjunctie met Ganymedes

Jupiters satelliet Io staat 22,8” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 15° boven de horizon, in het zuiden. De Zon staat 11° onder de horizon. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

zondag 30 juni

Dit is een goed moment in het jaar om de bolhoop M22 te bekijken. M22 staat in het sterrenbeeld Boogschutter, heeft een magnitude van 5,1m en een schijnbare afmeting van 24,0’. Het object komt om 22:04 uur op, gaat om 05:29 uur onder en staat om 01:49 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een waarneemlocatie met een goede blik op de zuidelijke horizon is daardoor noodzakelijk om de bolhoop waar te nemen. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Voor het waarnemen van een relatief helder en scherp deepsky-object als deze bolhoop is een verrekijker (op een statief) al voldoende, al geeft een (kleine) telescoop meer details weer. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

05.00: Kaartje

De Maan staat 1,6° ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 18:16, in onze streken op 9° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 5 uur, of op 1 juli rond 4:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het oostnoordoosten, op een hoogte van ongeveer 8°, op een onderlinge afstand van 6,4°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van circa 2°, zo'n 7,3° van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 7% verlicht.

10.00: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm τ-Aquariden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 6:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 26° boven de horizon. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 7 meteoren per uur vallen. Rond 4:30 uur gaat het schemeren en om 5:22 uur komt de Zon op. De Maan komt om 3:42 uur op, is voor ongeveer 9% verlicht en stoort niet erg. Het beste moment om τ-Aquariden waar te nemen is op 30 juni rond 3:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 20° boven de zuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 3–7 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief laag en de duur van het maximum is met 3 dagen vrij kort, waardoor er ook in totaal maar weinig meteoren te zien zijn. Zie de detailpagina τ-Aquariden 2019 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? in de veelgestelde vragen.

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender.
De astrokalender voor het jaar 2019.

@hemel_waarnemen volgen