Astrokalender voor deze week

Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT), tenzij anders aangegeven

dinsdag 22 oktober

02.36 MEZT:

De Maan bedekt η Cancri, een ster van magnitude +5,3 in het sterrenbeeld Kreeft. Om 02:36 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 03:35 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 20° boven de horizon, bij de uittrede is dat 28°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 44% verlicht. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel.

16.00 MEZT: Kaartje

Het maximum van de meteorenzwerm Orioniden vindt vandaag plaats. De meteoren van de Orioniden zijn snel en hebben nalichtende sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 23 meteoren per uur vallen. Rond 6:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 54°) aan de hemel. Doordat de omstandigheden in onze streken niet ideaal zijn, zijn er dan naar schatting maar circa 9 meteoren per uur te zien van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, bij donkere en heldere hemel circa 19–28 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan komt om 1:21 uur op, is voor ongeveer 30% verlicht en kan eventueel storen. Rond 7:45 uur gaat het schemeren en om 8:18 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de duur van het maximum is met 5 dagen vrij kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Orioniden 2019 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen.

19.26 MEZT: Totdat Jupiter laag boven de horizon staat (rond 20:18) zijn van de grote Jupitermanen alleen Io en Callisto zichtbaar.

Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS

donderdag 24 oktober

03.30 MEZT: Kaartje

De Maan staat 2,4° ten noorden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 20:53, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen. De samenstand is te zien op 24 oktober rond 3:30 uur. Het tweetal staat dan in het oostnoordoosten, circa 7° boven de horizon, 5,3° van elkaar vandaan. De Maan is voor 23% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel.

vrijdag 25 oktober

22.37 MEZT: Metis in oppositie

De planetoïde 9 Metis is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Walvis, heeft nu een schijnbare magnitude van +8,6m. Er is een telescoop nodig om het object te kunnen zien. Metis bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 44°. Dit gebeurt rond 01:37 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +9,6m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Metis. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2019.

zaterdag 26 oktober

08.15 MEZT: Kaartje

De Maan staat 3,3° ten noorden van Mars (+2,0m), in het sterrenbeeld Maagd. De dichtste nadering vindt om 21:34 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 8:15 uur, of op 27 oktober rond 7:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 18° boven de oostzuidoostelijke horizon, op een onderlinge afstand van 8,2°. In het andere geval is de samenstand te zien boven de oostzuidoostelijke horizon, op een hoogte van circa 3°, 7,4° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 2° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 3% verlicht.

12.39 MEZT: Maan in het perigeum

De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 361311 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (33’04,4”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 3% verlicht en is aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, te zien. Het kaartje toont de Maan om 07:48 uur in het sterrenbeeld Maagd, op 18° boven de oostzuidoostelijke horizon. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens.

zondag 27 oktober

03.00:

Einde van de zomertijd. Om 3 uur Midden-Europese zomertijd (MEZT) wordt de klok een uur terug gezet en is het 2 uur wintertijd (MET). Daarmee bevinden we ons weer in onze standaard tijdzone. De tijd tussen 2 en 3 uur komt vannacht tweemaal voorbij, waardoor je een uur langer kunt slapen. Je kunt uiteraard ook je klok pas op zondagochtend omzetten, zodat je een uur langer op mag blijven ☺. Voor meer informatie over het begin en einde van de zomertijd in Nederland en België, zie de pagina Begin en einde van de zomertijd.

08.56:

Vanochtend kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de laatste maansikkel zien voor de komende Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,0 dagen (23 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 1,2% verlicht en krimpend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,4’ en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, met moeite te zien. Bijgaand kaartje toont de Maan om 06:50 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van slechts 6,3° boven de oostzuidoostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 11,8° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 07:00 op, 1,4 uur voor de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 12,4°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de Maan gemakkelijker te vinden. Anders dan de laatste maansikkel speelt de eerste verschijning van de jonge Maan een rol in een aantal kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste smalle maansikkel aan de hemel ziet er vooral erg fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. De applet Verschijnselen van de Maan geeft meer informatie over de Maan.

18.11: Io in conjunctie met Europa

Jupiters satelliet Io staat op 6,5” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 8° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

Zie ook:

Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten.
Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender.
De astrokalender voor het jaar 2019.

@hemel_waarnemen volgen