Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor deze week Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) zaterdag 21 december 10:21:  Vandaag begint de winter op het noordelijk halfrond: wintersolstitium. De Zon staat op minimale hoogte aan de hemel, voor een waarnemer in onze streken, en staat boven de Steenbokskeerkring. Vandaag komt de Zon niet het laatst op, noch gaat ze op het vroegste tijdstip onder — dat gebeurt rond 30 respectievelijk 13 december, zie Waardoor komt de Zon na 21 december nog steeds later op? en de pagina Daglicht in 2024. Dit is wel de kortste dag van het jaar en dus ook de langste nacht. Dit is hierdoor een ideale periode om de sterrenhemel te bekijken, en met name zwakke deepsky-objecten. De nachten duren langer dan gemiddeld, maar daar komt nog bij dat de nachten ook donkerder zijn, doordat de Zon zich in de nacht dieper onder de horizon begeeft. Na vandaag worden de nachten weer korter. De herfst duurde 89,86 dagen, de winter zal 88,99 dagen lang zijn. De elliptische baan van de Aarde om de Zon is verantwoordelijk voor het feit dat de seizoenen niet even lang zijn; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit wordt de astronomische winter genoemd, de weerkundige winter begon op 1 december. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen precies omgekeerd; daar begint vandaag de zomer. Doordat de Aarde duidelijk dichter bij de Zon staat in de zomer op het zuidelijk halfrond, en verder van de Zon in hun winter, zijn op het zuidelijk halfrond de winters meetbaar kouder en de zomers warmer dan op het noordelijk halfrond.   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   zondag 22 december 17:45:  De meteorenzwerm Ursiden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Ursiden zijn niet erg opvallend. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 12 meteoren per uur vallen. De radiant van de zwerm staat rond 9:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 67° boven de horizon. Het beste moment om Ursiden waar te nemen is op 22 december rond 18:45 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 40° boven de horizon, in het noorden. Doordat de omstandigheden niet ideaal zijn, zijn er bij ons dan ieder uur naar schatting slechts ongeveer 1–5 meteoren van deze zwerm zichtbaar. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 5–10 “vallende sterren” per uur te zien. Op een donkere locatie zijn circa vijf keer zoveel meteoren te zien als in dichtbevolkt gebied. De Maan komt om 0:45 uur op, is voor ongeveer 50% verlicht en kan eventueel storen. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:47 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 16 uur zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen. Zie de detailpagina Ursiden 2024 voor meer informatie over deze meteoren. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 23:18:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. maandag 23 december 21:54:  In de nacht van 23 op 24 december zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 21:54 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 1:15 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (22:42 uur) en Europa de schijf van Jupiter weer verlaat (om 00:25 uur). dinsdag 24 december 00:25:  Tussen 0:25 en 5:43 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 38° boven de horizon, in het westzuidwesten. De Zon staat 50° onder de horizon en het is donker. 08:25:  De Maan staat in het apogeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het verst van de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404485 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’32,6”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 36% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 7:28 uur in het sterrenbeeld Maagd, op een hoogte van 29° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. woensdag 25 december 02:50:  Vannacht zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De overgang begint om 2:50 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 5:28 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (03:16 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (05:01 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 03:30:  Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 22°03’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is -0,4m, hij is voor 64% verlicht en zijn schijnbare diameter is 6,6”. De planeet komt om 06:54 uur op, 01:54 uur voor de Zon. Aan het begin van de burgerlijke schemering, rond 08:06 uur, staat Mercurius 8° boven de horizon, in het zuidoosten. Dit is dus een gunstige ochtendverschijning (zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen voor meer informatie over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius met de seizoenen). Er is een horizonkaart voor deze verschijning beschikbaar. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Mercurius helderder dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. 04:00:  De Maan staat op slechts 19,2' ten zuiden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering van deze nauwe samenstand vindt om 20:39 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is te zien op 25 december rond 4 uur. De twee objecten staan dan zo'n 8° boven de oostzuidoostelijke horizon, 4,1° van elkaar vandaan. De Maan is voor 30% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. donderdag 26 december 21:16:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 21:16 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 23:57 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (21:45 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (23:27 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

Meer hemelverschijnselen Zie ook: Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten. De astrokalender voor het jaar 2024.             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden