Komeet Wirtanen   –   Boötiden 2019   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor deze week Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) woensdag 19 december 01.45:  De Maan bedekt ξ 2 Ceti, een ster van magnitude +4,3 in het sterrenbeeld Walvis. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 01:45 uur. Om 02:14 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 21° boven de horizon, bij het einde 17°. De Maan is voor 83% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 19.28:  De Maan bedekt SAO 93320, een ster met een helderheid van +6,0m in het sterrenbeeld Ram. Om 19:28 uur verdwijnt de ster achter de dunne onverlichte rand van de Maan en om 20:30 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 40° boven de horizon, bij het einde 46°. De Maan is voor 89% verlicht. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België.   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   vrijdag 21 december 04.28:  De Maan bedekt 63 Tauri, een ster van magnitude +5,6 in het sterrenbeeld Stier. De ster wordt bedekt door de zeer dunne onverlichte rand van de Maan om 04:28 uur. Om 05:14 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 19°, respectievelijk 12° boven de horizon. De Maan is voor 96% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 06.15:  De Maan staat 49' ten noorden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 09:18, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 6:15 uur. Het tweetal staat dan zo'n 4° boven de westnoordwestelijke horizon, op een afstand van 2,2° van elkaar. De Maan is voor 97% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 08.15:  Mercurius staat 50' ten noorden van Jupiter (-1,3m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering vindt om 20:50 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is met veel moeite te zien rond 8:15 uur, of op 22 december rond 7:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 8° boven de zuidoostelijke horizon, op een afstand van 1,0° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 3° boven de zuidoostelijke horizon, zo'n 58' van elkaar vandaan. Kies een waarneemplaats met vrije blik op de horizon. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. Mercurius heeft op dit moment een helderheid van -0,3m. Voor de zichtbaarheid van de planeten, zie Vannacht aan de hemel. 20.31:  De Maan bedekt 104 Tauri, een ster van magnitude +4,9 in het sterrenbeeld Stier. De ster wordt bedekt door de zeer dunne onverlichte rand van de Maan om 20:31 uur. Om 20:57 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 40° boven de horizon, bij het einde 43°. De Maan is voor 99% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. 23.23:  Vandaag is het begin van de winter op het noordelijk halfrond: wintersolstitium. De Zon bereikt haar meest zuidelijke declinatie en staat boven de Steenbokskeerkring. Dit is echter niet de dag waarop de Zon het laatst opkomt of het vroegst ondergaat — dat gebeurt rond de 30e respectievelijk 13e, zie Waardoor komt de Zon na 21 december nog steeds later op? en de pagina Daglicht in 2018. Dit is wel de kortste dag van het jaar en dus ook de langste nacht. Dit is hierdoor een ideale periode om de sterrenhemel te bekijken, en met name zwakke deepsky-objecten. De nachten duren langer dan gemiddeld, maar daar komt nog bij dat de nachten ook donkerder zijn, doordat de Zon zich in de nacht dieper onder de horizon begeeft. Na vandaag worden de nachten weer korter. De herfst duurde 89,85 dagen, de winter zal 88,98 dagen lang zijn. De elliptische baan van de Aarde om de Zon is verantwoordelijk voor het feit dat de seizoenen niet even lang zijn; wanneer de Aarde verder van de Zon verwijderd is in haar baan, beweegt zij langzamer. Hierdoor duurt dat seizoen (op dit moment is dat in de zomer) langer. Voor meer gegevens, zie de tabel de seizoenen. Dit heet ook wel de astronomische winter, de meteorologische winter begon op 1 december. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen precies omgekeerd; daar begint vandaag de zomer. Doordat de Aarde significant verder van de Zon staat in de winter op het zuidelijk halfrond, en dichter bij de Zon in hun zomer, zijn op het zuidelijk halfrond de zomers meetbaar warmer en de winters kouder dan bij ons. zaterdag 22 december 18.04:  De Maan bedekt χ 2 Orionis, een ster van magnitude +4,6 in het sterrenbeeld Orion. Om 18:04 uur verdwijnt de ster achter de zeer dunne onverlichte rand van de Maan en om 18:36 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 11°, respectievelijk 15° boven de horizon. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. De details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België zijn te vinden in deze tabel. 18.49:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Doordat het zonlicht op de Maan ongeveer uit de richting van de Aarde komt zijn er vanaf de Aarde geen schaduwen van kraters en bergen op de Maan te zien, wat ervoor zorgt dat er nauwelijks contrast is op het maanoppervlak. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. De Maan staat op een afstand van slechts 363368 km van de Aarde, en hierdoor lijkt deze zo'n 5% groter en circa 11% helderder dan gemiddeld. zondag 23 december 05.00:  Het maximum van de meteorenzwerm Ursiden vindt vandaag plaats. De radiant van de zwerm staat rond 9:00 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 67° boven de horizon. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 12 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn niet erg opvallend. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:47 uur komt de Zon op. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Het beste moment om Ursiden waar te nemen is op 23 december rond 5:30 uur (zie het kaartje). De radiant van de zwerm staat dan ongeveer 59° boven de horizon, in het noordnoordoosten. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er in totaal circa 4 “vallende sterren” per uur te zien. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 0,7 dagen zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Ursiden 2018 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. 07.31:  Van 7:31 tot 8:05 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Van binnen naar buiten: Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 5° boven de zuidoostelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat 8° onder de horizon, in de schemering. Voor het waarnemen van de manen van Jupiter is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter.

Zie ook: Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten. Meer hemelverschijnselen in de maandelijkse astrokalender. De astrokalender voor het jaar 2019.             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Komeet Wirtanen   –   Boötiden 2019   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden