Andromedanevel   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor deze week Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT), tenzij anders aangegeven maandag 2 oktober 02.34:  De Maan staat 2,6° ten noordwesten van Jupiter (-2,4m), in het sterrenbeeld Ram. De dichtste nadering gebeurt om 02:34, bij ons op 51° hoogte boven de horizon, in het zuidzuidoosten en is dus goed te zien. De Maan is voor 91% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 08.47:  De planetoïde 29 Amphitrite is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Vissen staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van +8,8m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Amphitrite rond 01:27 uur in het zuiden, op circa 43° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +9,7m. Kijk voor meer details over de oppositie van Amphitrite op deze pagina. Zie de pagina Planetoïden in 2023 voor meer gegevens van planetoïden.   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   dinsdag 3 oktober 07.00:  De Maan staat op slechts 1,4° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering van deze nauwe samenstand gebeurt om 08:36, bij ons op 37° hoogte, maar bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7 uur. Het tweetal staat dan in het westzuidwesten, circa 51° boven de horizon, 1,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor 82% verlicht. 15.05:  Mars staat 2.4° ten noordoosten van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 15:05 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 27°, maar bij daglicht. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. De helderheid van Mars is nu +1,9m. woensdag 4 oktober 05.34:  Callisto is in bovenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt vanaf de Aarde gezien achter Jupiter langs, maar wordt niet bedekt. Callisto staat 12,7” ten noorden van Jupiters noordpool. Voor meer details, zie deze tabel. donderdag 5 oktober Dit is een goed moment in het jaar om het sterrenstelsel M31, genaamd de Andromedanevel, te zien. M31 staat in het sterrenbeeld Andromeda, heeft een magnitude van 3,5m en een schijnbare afmeting van 178’. De Andromedanevel is een van de meest nabije sterrenstelsels en kan, met wat moeite en op een donkere plek, al met het blote oog worden ontwaard als een uitgestrekt wazig object aan de hemel. Doordat het stelsel op een afstand van circa 2,5 miljoen lichtjaar staat is het licht ongeveer 2,5 miljoen jaar onderweg geweest voor het ons oog bereikt! De Andromedanevel telt ongeveer tweemaal zoveel sterren als onze Melkweg. De Melkweg en M31 bewegen naar elkaar toe en zullen over circa 4,5 miljard jaar botsen, om uiteindelijk samen één groot sterrenstelsel te vormen. Door een verrekijker of telescoop zijn meer details van de Andromedanevel te zien, zoals de spriraalstructuur en de twee begeleidende sterrenstelsels M32 en M110. Dit is een circumpolair object en staat om 01:33 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 79°, dus vrijwel in het zenit. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Voor het zien van een relatief helder, maar vaag object als dit sterrenstelsel is een verrekijker (op statief) voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS. 20.33:  Van 20:33 tot 3:20 uur (6 oktober) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat in het oostzuidoosten op een hoogte van 34° boven de horizon. De Zon staat 39° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. 23.55:  In de nacht van 5 op 6 oktober zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 23:55 uur, op het moment dat Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 4:00 uur, op het moment dat Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Ganymedes' schaduw de Jupiterschijf verlaat (om 01:40 uur) en Ganymedes de schijf van Jupiter betreedt (om 03:20 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. vrijdag 6 oktober De maand oktober is zeer geschikt om het sterrenstelsel NGC253, genaamd het Sculptorstelsel, te bekijken. NGC253 staat in het sterrenbeeld Beeldhouwer, heeft een helderheid van 7,1m en een schijnbare afmeting van 25,1’. Het object komt om 21:59 uur op, gaat om 05:04 uur onder en staat om 01:34 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 13° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om NGC253 goed te kunnen zien. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Foto: DSS. 03.50:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 3:50 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 6:41 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (04:33 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 06:00 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 03.50:  Tussen 3:50 en 4:00 uur zijn Io's schaduw en Ganymedes gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 52° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 34° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig. 05.13:  De ster 49 Aurigae, een ster met een helderheid van +5,3m in het sterrenbeeld Voerman, wordt bedekt door de Maan. Om 05:13 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 06:14 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de onverlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 56°, respectievelijk 63° boven de horizon. De Maan is voor 54% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 15.48:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De bergen en kraterranden werpen hierdoor lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. zaterdag 7 oktober 07.15:  De Maan staat 2,1° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering vindt om 12:44 plaats, in de Lage Landen op 36° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 7:15 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidoosten, circa 63° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 3,0°. De Maan is voor 44% verlicht. 22.18:  In de nacht van 7 op 8 oktober zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 22:18 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 1:08 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 23:00 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (00:28 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. zondag 8 oktober Dit is een goed moment in het jaar om de gasnevel IC59, ook bekend als de gamma Cas-nevel, te bekijken. De gasnevel staat in het sterrenbeeld Cassiopeia en heeft een schijnbare afmeting van 10,0’. Het object is circumpolair en staat om 01:35 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 81° boven de horizon, dus vrijwel in het zenit. Voor het vinden van een donker en maanloos moment, zie de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon. Gegevens van andere fraaie deepsky-objecten zijn te vinden op de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS.

Meer hemelverschijnselen Zie ook: Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten. De astrokalender voor het jaar 2023.             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Andromedanevel   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden