Jupiter in oppositie   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor deze week Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) dinsdag 10 december 23:22:  In de nacht van 10 op 11 december is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. De overgang begint om 23:22 uur, wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 1:38 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (23:26 uur) en Io de schijf van Jupiter weer verlaat (om 01:33 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details.   Deze informatie is ook te vinden in de apps SterHemel voor Android en Mijn Hemel voor iOS   woensdag 11 december 01:33:  Van 1:33 tot 7:56 uur staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat boven de westelijke horizon, op een hoogte van 31°. De Zon staat 34° onder de horizon en het is goed donker. donderdag 12 december 14:20:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 365361 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’42,4”. De Maan is op dit moment wassend, voor 86% verlicht en is 's avonds in het oosten of zuidoosten, rond middernacht in het zuiden en aan het einde van de nacht in het (zuid)westen, dus zo'n beetje de hele nacht, te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:08 uur in het sterrenbeeld Ram, op een hoogte van 58° boven de horizon, in het zuiden. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. 17:48:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 17:48 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 20:07 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 17:55 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (19:59 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. vrijdag 13 december 17:50:  De ster SAO 76215, een ster van magnitude +5,4 in het sterrenbeeld Stier, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de zeer dunne onverlichte rand van de Maan om 17:50 uur. Om 18:42 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. In Utrecht staat de Maan dan 26°, respectievelijk 34° boven de horizon. De Maan is voor 96% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. 23:30:  De meteorenzwerm Geminiden bereikt zijn maximum. De meteoren van de Geminiden zijn gemiddeld snel, gelig van kleur, vaak helder en hebben korte sporen. Wanneer de radiant in het zenit zou staan, zouden er van deze zwerm naar verwachting gemiddeld zo'n 120 meteoren per uur vallen. Rond 2:30 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 70°) aan de hemel. Doordat de omstandigheden in onze streken niet ideaal zijn, zijn er dan naar schatting “maar” circa 32 meteoren per uur te zien van deze zwerm. Dit is nog steeds de moeite van het waarnemen waard. Samen met meteoren van andere zwermen, en sporadische meteoren, zijn er bij donkere, heldere hemel in totaal circa 28–39 “vallende sterren” per uur te zien. De Maan is voor ongeveer 95% verlicht en is een flinke stoorzender; dit jaar zijn hierdoor alleen de helderste meteoren zichtbaar. Rond 8:00 uur gaat het schemeren en om 8:41 uur komt de Zon op. De piek van deze zwerm is relatief hoog, maar de lengte van het maximum is met 21 uur zeer kort, waardoor het totaal aantal meteoren in deze zwerm toch niet al te groot is. Meteoren waarnemen kan zonder speciale instrumenten. Het blote oog, een heldere hemel, een ligstoel en wat geduld zijn de belangrijkste ingrediënten. Zie de pagina Geminiden 2024 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. zaterdag 14 december 06:25:  De planetoïde 15 Eunomia is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Voerman, heeft nu een schijnbare magnitude van +8,1m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Eunomia rond 00:33 uur in het zuiden, op circa 72° boven de horizon. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +8,9m. Kijk voor meer details over de oppositie van Eunomia op deze pagina. 17:47:  De Maan staat 4,7° ten noorden van Jupiter (-2,8m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering gebeurt om 17:47, in onze streken op 17° hoogte boven de oostnoordoostelijke horizon. De Maan is voor 99% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. zondag 15 december De Sterrengids 2025 is uit. Dit jaarboek geeft een uitgebreid overzicht van alle hemelverschijnselen die aankomend jaar worden verwacht, zoals de posities van zon, maan, planeten, planetoïden, kometen en meteoren. Met de maandkalenders en dagoverzichten weet u precies wanneer wat te zien is. Daarnaast biedt het jaarboek achtergrondinformatie en verdieping. Bezoekers van hemel.waarnemen.com profiteren nu van een aantrekkelijke korting. Klik voor meer informatie. 10:02:  Het is Volle Maan. De Maan staat vrijwel precies tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Maan als geheel op dit moment erg goed te zien is, zijn er weinig details op de Maan zichtbaar. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daarnaast is de Volle Maan een stoorzender bij het waarnemen van zwakkere objecten aan de sterrenhemel. 17:09:  Van 17:09 tot 2:50 uur (16 december) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. Van binnen naar buiten: Ganymedes, Io, Europa en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 53° boven de zuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 49° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. 21:56:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat weer in de gangbare richting bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de benedenconjunctie en grootste ochtendelongatie. Zie de interactieve applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius. maandag 16 december De maand december is zeer geschikt om de gasnevel NGC1977 waar te nemen. NGC1977 staat in het sterrenbeeld Orion en heeft een schijnbare afmeting van 20,0’. De opkomst van dit object is om 19:01 uur, de ondergang om 06:12 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:38 uur, op 33° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Foto: DSS. De maand december is zeer geschikt om de gasnevel M42, bekend als de Grote Orionnevel, te zien. M42 staat in het sterrenbeeld Orion, heeft een helderheid van 4,0m en een schijnbare afmeting van 66,0’. De Grote Orionnevel is een van de helderste en daardoor meest bekende gasnevels aan de sterrenhemel. De nevel is met het blote oog te zien als een zwak 'sterretje', het middelste van de drie sterren dat als het verticale 'zwaard' onder de drie heldere blauwe sterren van de 'gordel' van de mythische jager Orion hangt. Met een verrekijker of telescoop is meer structuur te zien, waaronder het Trapezium, vier zeer heldere, jonge sterren die de nevel doen oplichten. De jongste sterren zijn waarschijnlijk minder dan 100,000 jaar jong, mogelijk zelfs 10,000 jaar. De afstand tot de Orionnevel bedraagt circa 1340 lichtjaar, en het is een van de dichtstbijzijnde grote stervormingsgebieden aan onze hemel. De opkomst van dit object is om 19:03 uur, de ondergang om 06:09 uur en het bereikt zijn grootste hoogte om 00:38 uur, op 32° boven de horizon. Helder weer en een donkere, maanloze hemel zijn belangrijker voor het waarnemen van deepsky-objecten dan de precieze datum. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als deze gasnevel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Voor ruim 1200 andere deepsky-objecten, zie de pagina Gegevens van sterrenbeelden en kies een sterrenbeeld. Foto: DSS. Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de gasnevel NGC1990 te zien. De gasnevel staat in het sterrenbeeld Orion en heeft een schijnbare afmeting van 50,0’. Het object komt om 18:42 uur op, gaat om 06:32 uur onder en staat om 00:39 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 37° boven de horizon. Voor het waarnemen van deepsky-objecten is de precieze datum minder belangrijk dan een donkere, liefst maanloze, hemel. Er is een behoorlijke telescoop nodig om in een zwak en contrastarm hemellichaam als deze gasnevel iets van details te kunnen zien. Foto: DSS. 02:50:  Vannacht zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 2:50 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt, en duurt tot 5:48 uur, wanneer Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Ganymedes' schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (03:36 uur) en Ganymedes de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 04:50 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 19:39:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 19:39 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Europa de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 22:39 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (om 20:06 uur) en Europa de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 22:10 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter.

Meer hemelverschijnselen Zie ook: Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten. De astrokalender voor het jaar 2024.             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Jupiter in oppositie   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden