Begin van de winter   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor deze week Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) donderdag 26 december 21:16:  Vanavond is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. Om 21:16 uur zien we het begin van de overgang op het moment dat Io de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 23:57 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (21:45 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (23:27 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via           zaterdag 28 december 08:30:  De Maan staat 6,8° ten zuiden van Mercurius (-0,4m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering vindt om 02:02 plaats, bij ons onder de horizon. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 28 december rond 8:30 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidoosten, circa 8° boven de horizon, op een afstand van 11,2° van elkaar. De Maan staat eveneens 47' ten zuiden van Antares, de helderste ster van het sterrenbeeld Schorpioen (+1,0m). De dichtste nadering met deze ster vindt plaats om 17:18, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. Ook deze samenstand is met veel moeite te zien rond 8:30 uur. De twee objecten staan dan in het zuidzuidoosten, circa 7° boven de horizon, 3,7° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 3° onder de horizon. De Maan is voor 7% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. 09:30:  Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,4 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 7,1% verlicht en afnemend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 2,1’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 08:07 uur in het sterrenbeeld Schorpioen, op slechts 5,8° boven de zuidzuidoostelijke horizon. De Zon staat nu 7,2° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan komt 1,9 uur voor de Zon op, om 06:53. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 30,8°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. De pagina Eerste en laatste maansikkels geeft alle verschijningen en meer uitleg. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. zondag 29 december 03:30:  Callisto is in bovenconjunctie met Jupiter. De satelliet beweegt vanaf de Aarde gezien achter Jupiter langs, maar wordt niet bedekt. Callisto staat 5,5” ten noorden van Jupiters noordpool. Voor meer details, zie deze tabel. 17:16:  Van 17:16 tot 6:30 uur (30 december) nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Ganymedes, Io, Callisto en Europa. Jupiter staat boven de zuidzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 58° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 60° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. maandag 30 december 23:27:  Het is Nieuwe Maan, voor de tweede keer deze maand. Twee keer dezelfde maanfase in een maand gebeurt gemiddeld eens in de ruim acht maanden. In het geval van een tweede Volle Maan wordt dit een Blauwe Maan genoemd. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. dinsdag 31 december 00:09:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig waar te nemen. Om 0:09 uur zien we het begin van de overgang wanneer Europa voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 3:51 uur, wanneer Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Europa's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt (om 01:17 uur) en Europa de schijf van Jupiter weer verlaat (02:40 uur). Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. woensdag 1 januari De januari-editie van ZENIT is uit. Lees in dit magazine alles over sterrenkunde, ruimteonderzoek, weer en klimaat. Met iedere maand actuele sterrenhemelinformatie en ontwikkelingen uit de wetenschap beschreven door bekende onderzoekers. De redactie zit bovenop het nieuws en de actualiteiten en plaatst deze in een breder verband. Speciaal voor bezoekers van hemel.waarnemen.com is er nu een mooie aanbieding: Neem nu een proefabonnement en ontvang Zenit een half jaar (6 nummers) voor slechts €29,95. Het proefabonnement loopt automatisch af. Klik voor meer informatie. 17:10:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 3,6% verlicht. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,1’ en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Bijgaand kaartje toont de Maan om 17:19 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van slechts 3,8° boven de horizon, in het zuidwesten. Op dit moment staat de Maan 10,3° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat 1,4 uur na de Zon onder, om 18:04. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan bedraagt 21,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan helpen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In verschillende kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. donderdag 2 januari 22:53:  In de nacht van 2 op 3 januari is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Ganymedes in zijn geheel te zien. Om 22:53 uur zien we het begin van de bedekking op het moment dat Ganymedes achter de schijf van Jupiter verdwijnt, en eindigt om 3:43 uur, wanneer Ganymedes weer tevoorschijn komt vanuit Jupiters schaduw. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Ganymedes van achter de planeet tevoorschijn komt (om 00:59 uur) en Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt (om 01:26 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel.

Meer hemelverschijnselen Zie ook: Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten. De astrokalender voor het jaar 2024. Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Begin van de winter   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Maandkalender   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden