Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meer vragen   –   FAQ   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Maanfasekalender    

Welke telescoop kan ik het beste kopen? Ik wil graag een telescoop kopen om meer van de sterrenhemel te kunnen zien. Welke eigenschappen zijn dan belangrijk (vergroting, brandpuntsafstand) en waar moet ik verder nog op letten? Het is moeilijk om een advies te geven voor iedereen. Welke telescoop je wilt hebben hangt helemaal af van je persoonlijke voorkeuren (wat wil je kunnen zien? — moet je telescoop gemakkelijk meegenomen kunnen worden? — et cetera) en je budget. Goede telescopen zijn duur, en waarschijnlijk heb je meer aan een goede, bescheiden telescoop waar je een beperkt aantal objecten goed mee kunt waarnemen dan aan een kolossale, kwalitatief slechte telescoop met wankele montering, waar je veel objecten slecht mee kunt zien. Neem veel tijd voor je een beslissing neemt, gebruik de informatie en bronnen hieronder, en bedenk dan goedkoop en “snelkoop” vaak duurkoop betekenen. Doel van je telescoop Figuur 1: Een amateurtelescoop. Bron: Wikimedia Commons. Het is erg lastig zonder al te veel context een advies te kunnen geven voor de aanschaf van een telescoop. Een van de 'problemen' is dat de perfecte telescoop niet bestaat. Wat voor een gegeven persoon een goede kijker is hangt erg af van een aantal factoren, onder andere het niveau van de gebruiker (vaak een beginnende amateur), de manier van waarnemen (b.v. vooral met het oog, of ook fotografie), en het type object dat iemand wil waarnemen (vooral planeten, alleen zwakke deepsky objecten) en of de telescoop gemakkelijk te transporteren moet zijn. Misschien is een goede (lichtsterke) verrekijker met statief wel wat je zoekt. De eerste stap bestaat dus uit het bedenken wat je precies wilt kunnen doen met je kijker. Eigenschappen van een telescoop Daarnaast is het belangrijk je te realiseren dat de vergroting van een telescoop niet zijn belangrijkste eigenschap is. Om de sterrenhemel te bekijken door een telescoop moet je door de aardatmosfeer kijken, en die atmosfeer is altijd in beweging, wat een vertroebeling van het beeld oplevert. Met een grote vergroting vergroot je met name het vertroebelde beeld — je ziet dus niets meer doordat het beeld waziger wordt. Als winkels of bedrijven adverteren met vergrotingen van veel meer dan 100-200x moet je je afvragen of ze wel verstand hebben van telescopen en waarnemen, of dat ze je niet willen oplichten. De optiek is zeker belangrijk, maar de diameter van het objectief (de hoofdlens of -spiegel) is belangrijker dan de vergroting — als je veel zwakke objecten wilt waarnemen, is een grotere diameter van het objectief handig (omdat je dan meer licht verzamelt), maar dit heeft minder effect in de Randstad (waar je vooral meer strooilicht verzamelt) dan in de woestijn (waar het meestal donkerder is). Een groter objectief maakt de kijker uiteraard duurder. Een lichtsterke (verre)kijker met kleinere vergroting is beter voor kometen en nevels, een kijker met grotere vergroting is lichtzwakker en meer geschikt voor heldere objecten als planeten en de Maan. Maar ook met een goede verrekijker kun je de kraters op de Maan, manen van Jupiter en ringen van Saturnus zien, alleen wat kleiner. Daarnaast is de kwaliteit van de optiek uiteraard belangrijk. Voor het waarnemen van planeten geeft een lenzenkijker een iets scherper beeld en meer contrast dan een spiegeltelescoop, maar dit maakt de kijker ook duurder. Statief en montering Het allerbelangrijkste aan een telescoop zijn, misschien gek genoeg, de montering en het statief. Je kunt een enorme kijker met veel gewicht op een goedkope, lichte montering zetten en je zult merken dat de kijker altijd licht trilt, en dat die trillingen — 100–200x vergroot — ervoor zorgen dat je nagenoeg niet kunt waarnemen. Ook kan het zijn dat het richten van de telescoop lastig wordt door een te goedkope montering. Voor iemand die foto's wil maken, door een camera of webcam aan de telescoop te hangen, moeten montering en statief nog ietsje steviger zijn. Bovendien heb je dan een goede volgmotor nodig, omdat de bewegingen van de objecten aan de hemel ook 100x vergroot worden en de opnamen bij normale belichtingstijden al snel 'bewogen' zijn doordat het object uit het beeld loopt. Ook als fotografie in eerste instantie niet de bedoeling is, kun je je bij de aanschaf al afvragen of er de mogelijkheid moet zijn om later een volgmotor te monteren. Daarnaast is de vraag of je een montering wilt met 'goto' functie (waarmee je met een handbediening een object kunt selecteren die de telescoop zelf opzoekt) of niet, en of de telescoop ook door een computer bestuurd moet kunnen worden. Voor sommigen is dit belangrijk, voor anderen haalt het het plezier uit het opzoeken van objecten. Neem de tijd Voor wat mijn mening waard is, ik denk dat je moet oppassen voor impulsaankopen en de koop van een kant- en klare kijker in een niet-gespecialiseerde winkel. Het kan goed aflopen, maar ik vermoed dat de kans op een kijker die op zolder gaat verstoffen groot is. In dat geval is ook een goedkope kijker weggegooid geld. Ik zou je aanraden de tijd te nemen voor de aankoop en je goed te oriënteren. Als je overweegt een kijker te kopen als geschenk voor een ander, zou het zou wel eens een goed idee kunnen zijn de gelukkige in de arm te nemen om te zien wat deze precies wil — zelfs als dat het verrassingseffect volkomen teniet doet. Bezoek Astroforum.nl en stel vragen! Ik ben niet echt een expert op het gebied van apparatuur, en wat ik hierboven heb beschreven is nog redelijk algemeen. Het goede nieuws is echter dat er in Nederland en België veel mensen zijn die veel meer van dit soort dingen weten dan ik, en dat ze (vermoedelijk) bijna allemaal lid zijn van Astroforum.nl. Met name het subforum instrumenten kent de subfora Beginnersforum, Telescopen, Monteringen en Accessoires waar je ervaringen en vragen (met antwoorden) van anderen kunt lezen en eventueel je eigen specifieke vraag kunt stellen. De leden gaan vaak zelf waarnemen en kunnen dus prima advies geven aan zowel beginnende als gevorderde amateur. Lees ter introductie ook Ik zoek een telescoop en de checklist voor beginners, de beginnerstelescopen. Naast Astroforum heeft ook sterrenkijker.nl informatie over de aanschaf van een telescoop. Kijk eens door de telescoop van een ander Ten slotte hoor ik soms van mensen dat ze een telescoop willen kopen zonder dat ze ooit zelf door zo'n kijker hebben gekeken. Dat lijkt me persoonlijk en erg slecht idee. Op de pagina Waar kan ik zelf door een telescoop sterren kijken? vind je tips om eens door de telescoop van een ander te kijken voor je er zelf een aanschaft. Er zijn veel publiekssterrenwachten in Nederland en België waar je eens een blik door een kijker kunt werpen, en vragen kunt stellen. Op Astroforum.nl kun kun je het subforum Starparty's bekijken, waar mensen met telescopen op een heldere avond afspreken met anderen om op een donkere plaats te gaan waarnemen. Een ideaal moment om eens verschillende objecten te zien bij verschillende vergrotingen en misschien zelfs door verschillende kijkers, en om vragen te stellen aan de mensen die echt weten wat ze doen! Geen advies Ik geef dus geen koopadvies; dat moet je zelf ontdekken. Bij alles wat ik zou kunnen adviseren kunnen twee extremen optreden (en alles daartussen): als ik zou adviseren met iets simpels te beginnen, kun je zo enthousiast worden dat je snel meer wilt en die eerste (kleine) investering zonde vindt. Als ik iets duurs adviseer kun je na een maand zijn afgeknapt, waarna het instrument als dure kapstok staat te verstoffen. Wel lijkt me het eerste extreme geval (financieel) minder riskant dan het tweede. Het voordeel van simpel beginnen is dat dat instrument later mogelijk nog steeds gebruikt kan worden (b.v. een lichtsterke verrekijker op statief die gemakkelijk te transporteren is naast een zware telescoop met flinke vergroting die de tuin niet uit komt). Zie ook: Astroforum:  ♦  Ik zoek een telescoop  ♦  beginnerstelescopen  ♦  checklist voor beginners  ♦  subforum instrumenten  ♦  starparty's sterrenkijker.nl Waar kan ik zelf door een telescoop sterren kijken? Waar in Nederland kun je het beste sterrenkijken?             Tweet     @hemel_waarnemen volgen

Begin van de winter   –   SterHemel  app  MijnHemel   –   Hemel vannacht   –   Weer   –   Meer vragen   –   FAQ   –   Astrokalender   –   Hemelkaart   –   Maanfasekalender