hemel.waarnemen.com     Facebook Twitter

Logo hemel.waarnemen.com

Linux


Wat is Linux?  –  Keuze  –  Linux proberen  –  Und Warum?!?!?  –  Zie ook

Tux is het logo van Linux

Wat is Linux?

Linux (officieel GNU/Linux; ik gebruik hier de naam Linux niet alleen voor de kernel (het hart van het systeem) maar ook voor de installatie) is een besturingssysteem, net als bijvoorbeeld MacOS en MS Windows. Linux is een variant van het Unix operating system, dat al bijna 40 jaar een zeer stabiel besturingssysteem voor met name wetenschappers en computerfreaks is. Het verschil tussen GNU en Unix is dat GNU = Gnu is Not Unix... Er is echter een aantal belangrijke verschillen tussen Linux en MacOS of Windows:
  • Linux is open source. Dat wil zeggen dat iedereen kan meehelpen de software te ontwikkelen en te verbeteren. Hierdoor is Linux erg stabiel en erg goedkoop. Het maakt Linux ook erg veilig: zodra je een probleem met Linux ontdekt kun je het online melden en vaak wordt het probleem binnen uren tot dagen verholpen.

  • Linux is niet commerciëel. Het doel van commerciële software is, het woord zegt het al, zoveel mogelijk euro's verdienen met een bepaalde kwaliteit software. Omgekeerd betekent dat dus zo min mogelijk kwaliteit leveren per euro. Commerciële softwareontwikkelaars maken software die alleen anderen hoeven te gebruiken, en hun software moet klaar zijn voor die van de concurrent. Linuxontwikkelaars maken software die ze zelf willen gebruiken. Raad zelf maar welke van de twee een betere kwaliteit product oplevert.

  • Prijs: Een volledige versie van Linux kost (februari 2008) €0, MacOSX kost op dit moment €199 en voor Windows is dat €549. Hierbij moet de kanttekening gemaakt worden dat je Windows op slechts 1 PC mag installeren, MacOS op 5 en Linux op zoveel PCs als je wilt. De reden dat je wellicht niet gemerkt hebt dat Windows en MacOS zo duur zijn, is dat er vaak een zeer ingeperkte versie bij een computer wordt geleverd. Daar heb je dus ook voor betaald. We zullen in de rest van deze pagina naar de duurdere besturingssystemen verwijzen als "Window$" en "MacO$". Merk op dat Linux na download vaak op een DVD wordt gebrand om vervolgens daarvandaan te installeren. Als we daarvan uit gaan (hoeft niet, je kunt Linux ook vanaf een bestaande USB-stick installeren) zijn de kosten van Linux (voor zoveel installaties als je wilt) dus de kosten van een lege DVD, circa €1. Dat maakt het prijsvergelijk gemakkelijker: MacO$ is circa 200 keer zo duur als Linux, Windows ruim 500 keer. Best veel voor software met vergelijkbare functionaliteit...

  • Linux is stabiel. Heb je je ooit afgevraagd waarom je Window$ opnieuw moet opstarten na de installatie van een nieuw programma, of "gewoon" zodat 'ie "het weer deed"? De (ruim 10 jaar oude) Linux-PC die ik iedere dag gebruik voor het maken van deze website heb ik de laaste paar keer opgestart in: augustus 2006 (verhuizing), oktober 2007 (nieuwe Linuxsmaak geïnstalleerd) en september 2008 (nieuwe CD drive geïnstalleerd). Eens in de paar jaar opnieuw moeten opstarten, dat bedoel ik met stabiel. Dit is (denk ik) ook de reden dat Apple is overgegaan van hun eigen MacO$ naar het MacO$X, dat gebaseerd is op Unix, of waarom webservers zoals deze op Linux draaien (en je deze pagina ziet, en niet een blauw scherm).

  • Linux is efficiënt. Op de 10 jaar oude pc die ik gebruik voor het maken van deze website draait de meest recente versie van Gentoo Linux (een van de vele Linuxsmaken). De PC heeft een 256Mhz processor, 256Mb geheugen en een 8Gb harde schijf (die voor 52% gebruikt wordt). Vergelijk dit voor de grap met de minimale systeemvereisten van Window$ 7: 1GHz processor, 1 of 2 Gb geheugen en 16-20Gb harde schijfruimte. Linux is dus blijkbaar (volgens Micro$oft) vier keer zo efficiënt als Windows voor een gegeven PC/laptop (op z'n minst — de systeemeigenschappen van mijn PC zijn immers niet de minimum vereisten).

  • Linux is veliger opgezet dan Window$. In Window$ heeft Micro$oft ervoor gekozen om ieder virus de mogelijkheid te geven de hele PC op stelten te zetten, de ontwikkelaars van Linux hebben die eigenschap weggelaten. Ik gebruik al ruim tien jaar Unix en Linux, op meer dan 15 verschillende computers en computerclusters die allemaal direct aan het internet hangen/hingen en waarop ik toegang heb/had vanaf het internet, en ik heb nog nooit een virusscanner (of een virus) gehad. Ik heb een paar maanden virusloos MacO$X geprobeerd te gebruiken op een MacBook, voordat ik ook daar Linux heb geïnstalleerd voor meer flexibiliteit. Ik heb in het verleden ook Window$ gebruikt; de enige manier om te zorgen dat de machine niet geïnfecteerd werd was door deze niet aan het internet te hangen(!)

  • Linux draait om flexibiliteit en keuzes maken. Ten eerste heb je de keuze of je keuzes wilt maken. Denk je dat de standaardkeuzes die de samensteller van de software heeft gemaakt goed genoeg zijn voor jou, dan maakt het niet uit of je Linux, Window$ of MacO$ gebruikt (behalve natuurlijk de stabiliteit, en die paar honderd euro in prijs) en gebruik je de standaardinstellingen. Heb je zelf een mening over hoe je computer eruit moet zien of moet functioneren, dan kan het voorkomen dat je Bill Gates of Steve Jobs niet nodig hebt om jou te vertellen wat jij mooi en handig vindt en ben je met Window$ en MacO$ snel uitgekeken op de mogelijkheden.

  • Een Linuxdistributie (zoals gezegd, officieel GNU/Linux) is meer dan een besturingssysteem; Koop en installeer Window$ en je kunt wat in je Notepad typen, Patience spelen, of met Internet Exploder virussen binnenhalen. Download en installeer Linux en je krijgt er een hele verzameling software bij, bijvoorbeeld het Office-programma LibreOffice (gratis i.p.v. €279), het Photoshop-achtige Gimp (€0 i.p.v. €300 voor de (light-versie!) van Photoshop), en ga zo maar door. Linux heeft op de installatie-cd/dvd al een enorme keuze aan software, die tegenwoordig vaak kan worden uitgebreid vanaf het internet (een soort Window$-update, maar dan voor al je programma's). In mijn installatie van Gentoo Linux zijn op deze manier ruim 13.000 softwarepakketten beschikbaar; voor Ubuntu Linux zijn dat er zo'n 26.000. Je hoeft ook niet bang te zijn dat je programma veroudert; updates en upgrades zijn immers gratis en gebeuren vaak automatisch.

  • Linux heeft een gezellige pinguin als logo in plaats van zo'n suffe vlinder of appel ☺

Keuze

Je hebt natuurlijk de keuze, en niemand moet Linux gebruiken. Voor veel mensen zal het echter een verrassing zijn dat een onstabiel, virusgevoelig, duur besturingssysteem geen noodzaak is, maar een keuze. Als je eens in de paar weken je computer een paar minuten gebruikt, kan ik me goed voorstellen dat het je verder niet veel uitmaakt welk besturingssysteem je gebruikt (hoewel ik in dat geval liever niet een paar honderd euro aan software zou willen besteden). Ik zit zelf uren per dag (ook voor m'n werk) aan de computer, dus in mijn geval is er veel winst te behalen uit een pragmatisch besturingssysteem.

“Maar..., Linux is gebruikersonvriendelijk. Dat klopt, althans, klopte. Vroeger moest je aardig wat verstand van computers en Unix/Linux hebben om Linux te kunnen installeren. Tegenwoordig leg je de (legaal gedownloade) CD/DVD in je PC, maakt een paar keuzes en je bent minstens zo snel klaar als met Window$. De Kubuntu-installatie die ik in mei 2010 deed (versie 10.04) kostte mij 4 minuten aan keuzes maken (taal, land, gebruikersnaam, etc., kiezen), en nog eens 26 minuten aan installleren zonder mijn hulp. Natuurlijk kun je een Linuxversie kiezen waar je zelf je kernel moet configureren en compileren om een sneller, lichtgewicht of juist uitgebreider systeem te krijgen, maar dat hoeft niet. Het is een keuze, en die keuze ontbreekt bij Window$ en MacO$.

Het is wel aardig om heel globaal aan te geven wat keuze betekent. Er is één soort Window$, die van Micro$oft (er zijn natuurlijk verschillende versies van die ene soort Window$, zoals Vista, XP, ME, 95 enzovoorts, maar dat zijn alsmaar oudere versies, geen andere soorten die gemaakt worden/werden door iemand anders dan Micro$oft. Hetzelfde geldt voor MacO$X 10.5 (Leopard), 10.4 (Tiger), 10.3 (Panther), enzovoorts. Het zijn allemaal steeds oudere versies van hetzelfde MacO$, allemaal gemaakt door Apple. Vergelijk nu die ene soort Window$ en die ene soort MacO$ eens met de circa 200 verschillende soorten (smaken genoemd) Linux die op dit moment bestaan.

Linux proberen

Help!!! OK, Linux klinkt goed, ik wil het wel proberen, maar ik weet er niets vanaf. Je vertelt me net dat er 200 soorten en dus is er voor een leek geen beginnen aan om zelfs maar een keuze te maken welke van deze Linuxsmaken ik zou moeten proberen.” Veel Linuxvarianten zijn gespecialiseerd in een bepaalde toepassing, bijvoorbeeld 'lichtgewicht' (om op antieke hardware te draaien), 'server' (met de nadruk stabiliteit), 'cluster' (gericht op grote computerclusters), 'CD' (gebruik Linux vanaf een CD zonder op je harde schijf te installeren) en gelukkig ook 'gemak'. In de laatste categorie zit Ubuntu Linux. Ubuntu richt zich op mensen die de overstap willen maken van een ander operating system (in de meeste gevallen MacO$ of Window$), en dus een ideale Linuxsmaak om eens uit te proberen. Ik heb in mei 2010 Kubuntu (een variant van Ubuntu) geïnstalleerd op de nieuwe PC van mijn schoonmoeder. Het installeren kostte circa 30 minuten (4 minuten voor het aangeven van het land, de taal, de tijdzone en de gegevens van de hoofdgebruiker en 26 minuten voor de verder automatische installatie zelf), en de PC werkt voorbeeldig, ondanks het feit dat de gebruikster weinig van computers weet. Mocht er een probleem zijn, dan kan ik dat gemakkelijk (zelfs vanuit Noord-Amerika) verhelpen.

Ubuntu Linux Op de Ubuntu website kun je gratis (en legaal!) de installatie-CD downloaden en vervolgens op een CD branden. Laat de CD in je drive en herstart je PC. (Als de PC niet vanaf de CD opstart, moet je in je BIOS de opstartvolgorde veranderen, zodat CD voor harde schijf komt.) Na opstarten heb je een aantal opties:
  • Start Ubuntu op van CD. Hiermee kun je een (volledig werkend) voorproefje krijgen van hoe Ubuntu eruit ziet en werkt, zonder je huidige besturingssysteem aan te tasten. Bedenk dat een CD langzamer is dan een harde schijf, en dus zal Ubuntu Linux langzamer werken wanneer het vanaf CD gestart wordt dan wanneer het op de harde schijf geïnstalleerd is.
  • Installeer Ubuntu Linux naast Window$ op de harde schijf, een zogenaamde dual boot installatie. Deze Ubuntu-pagina geeft aan hoe dat werkt. Dual boot houdt in dat je bij het opstarten van de PC kunt kiezen of je Linux of Window$ wilt starten. (Deze pagina is voor een iets oudere versie van Ubuntu, maar door vergelijken met de pagina waarnaar de onderstaande link verwijst kan dit ook voor de laatste versie van Ubuntu worden gedaan.)
  • Installeer Ubuntu Linux als enige besturingssysteem op je PC. Window$ wordt eraf gekieperd en je PC zal standaard Linux opstarten.
(Aangezien iedere zes maanden een nieuwe versie van Ubuntu uitkomt (vergelijk met de vijf jaar tussen Window$ XP en Vista) kunnen de links hierboven snel verouderen. Deze pagina toont de nieuwste links.) Deze engelstalige YouTube video laat in ongeveer 9 minuten zien hoe de Ubuntu-installatie werkt.

Und Warum?!?!?

Je vraagt je dit wellicht af: Waarom zou jij je in Zeus' naam druk maken om mijn besturingssysteem? (tenzij je atheïst bent, dan geloof je niet in Zeus). Het antwoord is ongeveer hetzelfde als die op de vraag waarom ik mensen informatie over de sterrenhemel aanbied. Ik vind sterren interessant, ze maken een groot deel uit van mijn leven. Ik heb in de loop der jaren gemerkt dat veel mensen ook geïnteresseerd zijn in sterren, maar behoefte hebben aan iemand die ze er een keer op wijst waarnaar te kijken en hoe dat te interpreteren, zodat ze op een meer bewuste wijze de sterrenhemel kunnen bewonderen.

Op dezelfde manier heb ik van veel mensen gemerkt dat ze het normaal vinden dat computers zich misdragen, waardoor ze zich vaak niet eens realiseren dat ze zich misdragen. Aangezien computers een groot deel van mijn leven uitmaken, ben ik gebaat bij het pragmatisme van Linux, en is het een kleine moeite mensen te wijzen op het bestaan hiervan. Ik weet uit ervaring dat een veel groter percentage Window$gebruikers dan Linuxgebruikers nog nooit een ander besturingssysteem heeft geprobeerd (een aantal uit de eerste categorie zal zelfs beweren dat Window$ beter is!). In andere woorden, het percentage gebruikers dat bewust voor Window$ heeft gekozen is erg klein. Kortom, ik denk dat het veel mensen kan baten zich bewust te zijn over besturingssystemen, zodat ze echt kunnen kiezen.

Veel mensen blijken ook niet te weten dat de keuze bestaat tussen softare die honderden euro's kost en software met dezelfde functionaliteit die (vrijwel) gratis is. In tijden waarin een ieder van gekkigheid niet weet hoe ze hun euro's in Artemis' naam moeten kwijtraken maakt dit niet zoveel uit, maar op dit moment leven we niet in zo'n tijd. Een prijsverschil van enkele honderden malen is in dit geval zeer aanzienlijk. Hierbij speelt voor mij ook een ethische reden mee. Stel dat iemand een huis wil kopen dat €200.000 waard is, en de firma Apple vertelt haar dat een prijs van circa 40 miljoen euro redelijk is (200 keer zoveel), terwijl de firma Micro$oft beweert dat 1,1 miljard euro een acceptabele prijs is (ruim 500 keer zoveel). Wanneer deze persoon dit echt zou geloven, zou ik me moreel verplicht voelen haar te vertellen dat een vergelijkbaar huis ook voor een paar ton te koop is.

Los daarvan is het in het algemeen belang dat Window$-PCs worden vervangen door stabielere varianten, zodat er minder worden gekaapt door hackers (en bijvoorbeeld worden toegevoegd aan botnets) om vervolgens andere computers (zoals die van mij) mee aan te vallen. Stabielere computers betekent minder hacken, een stabieler internet en efficiënter computergebruik.

Zie ook:

Nederlandstalig:
GetGnuLinux.org — veel meer informatie over Linux en vrije software
Linux (Wikipedia)
Ubuntu Linux (Wikipedia)
Ubuntu Linux (Hoofdpagina)

Ubuntu Linux versus Window$ Vi$ta review
Waarom Linux veiliger is dan Windows (kletskous.com)
Window$programma's draaien onder Linux: Wine - tips

Engelstalig:
Linux software equivalent to Window$ software (welke programma's voor Linux kun je gebruiken i.p.v. Window$programma's?)
Vergelijk Window$ & Ubuntu desktops (YouTube)
Meer Beryl eye candy op Sabayon Linux (YouTube)


hemel.waarnemen.com     Facebook Twitter